Η πρώτη εξέγερση των Ιρλανδών καθολικών εναντίον των προτεσταντών εποίκων που είχε εγκαταστήσει η Βρετανική Αυτοκρατορία στο βορειοανατολικό κομμάτι του νησιού, στη «Φυτεία της Βόρειας Ιρλανδίας», έγινε το 1641. Η τελευταία έγινε προ δεκαημέρου, είχε ειρηνικό χαρακτήρα και κατέληξε στην εκλογική επικράτηση, για πρώτη φορά στην Ιστορία, του κόμματος Σιν Φέιν στις τοπικές εκλογές της Βόρειας Ιρλανδίας. Μια διοικητική οντότητα που δημιουργήθηκε με στόχο να διαφυλαχθούν, στο διηνεκές, η προτεσταντική πλειοψηφία και ο έλεγχος του Λονδίνου σε ένα κομμάτι του νησιού, μόλις ανέδειξε πρώτο το κόμμα της ενιαίας ανεξάρτητης Ιρλανδίας.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το Σιν Φέιν θα κυριαρχήσει για πρώτη φορά και στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά την ενεργοποίηση της ρήτρας που προβλέπει δημοψήφισμα με το ερώτημα της ενοποίησης και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Αν όμως αυτή η προοπτική ανήκει στο μέλλον (μελετητές του ιρλανδικού εθνικισμού πιστεύουν ότι ακόμη και με εκλογή του Σιν Φέιν και στις δύο πλευρές των συνόρων, οι συνθήκες δεν θα είναι ώριμες πριν από το 2030), το παρόν είναι άκρως δυσλειτουργικό. Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον ενθαρρύνει τη δυσλειτουργία ως μέσο πίεσης προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η κατάσταση είναι τόσο εύθραυστη, που κίνησε το ενδιαφέρον και των ΗΠΑ.
Μπλόκο Ντόναλντσον
Την Παρασκευή, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP) με επικεφαλής τον σερ Τζέφρι Ντόναλντσον μπλόκαρε τις εργασίες της νέας τοπικής Βουλής και τον σχηματισμό κυβέρνησης με πρωθυπουργό την αντιπρόεδρο του Σιν Φέιν, Μισέλ Ο’ Νιλ. Με βάση τη συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» του 1998, που έβαλε τέλος σε τρεις δεκαετίες αιματοχυσίας, η εξουσία στη Βόρεια Ιρλανδία μοιράζεται ανάμεσα στους οπαδούς της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο και στους οπαδούς της ενιαίας Ιρλανδίας, αλλά ο Ντόναλντσον αρνείται να αναλάβει την αντιπροεδρία της κυβέρνησης.
Δεν είναι μόνο η πικρία της δεύτερης θέσης. Το άμεσο, τεράστιο πρόβλημα για τους οπαδούς της παραμονής της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο βασίλειο λέγεται Brexit. Το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, που συνυπέγραψε ο Τζόνσον με την Ε.Ε., έχει ως στόχο να διατηρηθούν τα ανοικτά σύνορα και η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών στο νησί της Ιρλανδίας, κάτι που αναπόφευκτα οδηγεί σε τελωνειακούς ελέγχους για τα εμπορεύματα που διασχίζουν τη Θάλασσα της Ιρλανδίας, ένα είδος συνόρου που χωρίζει το Ηνωμένο Βασίλειο σε Βόρεια Ιρλανδία από τη μία πλευρά και Αγγλία, Σκωτία, Ουαλλία από την άλλη.
Η Ουάσιγκτον, ως εγγυήτρια δύναμη της συμφωνίας της «Μεγάλης Παρασκευής», πιέζει τον Τζόνσον να μην κλιμακώσει την αντιπαράθεση.
Ο Μπόρις Τζόνσον «πατάει» πάνω στη δυσαρέσκεια των ενωτικών με τους όρους του Brexit για να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση νέα διαπραγμάτευση. Οσο χειρότερη ακυβερνησία και πολιτικό αδιέξοδο επικρατεί στη Βόρεια Ιρλανδία, τόσο περισσότερα επιχειρήματα έχει ο Τζόνσον απέναντι στις Βρυξέλλες. Την ώρα που οι διεθνείς εξελίξεις είναι κοσμοϊστορικές, ο Βρετανός πρωθυπουργός αξιώνει από την Ε.Ε. να ανοίξει ξανά μια διαπραγμάτευση που έχει κλείσει και έχει αποδώσει μια επικυρωμένη συμφωνία, μόνο και μόνο επειδή τώρα υφίσταται τις συνέπειες των επιλογών του.
Προεκλογικά, ο Τζόνσον «σέρβιρε» αυτή τη συμφωνία ως «έτοιμη για ψήσιμο» (oven ready) παρακινώντας ακόμη και το DUP να την ψηφίσει. Ακόμη περισσότερο, η υπόσχεση αυτής της υποτιθέμενα καλύτερης συμφωνίας ήταν το όχημά του για την ανάληψη της εξουσίας στο εσωκομματικό πραξικόπημα εναντίον της προκατόχου του, Τερέζα Μέι. Η Μέι είχε καταρτίσει συμφωνία που δεν θα απαιτούσε τελωνειακούς ελέγχους και τώρα, όποτε γίνονται παράπονα, σηκώνεται στη Βουλή και λέει πάνω-κάτω: «Σας τα έλεγα».
Απειλεί ο Τζόνσον
Την εβδομάδα που πέρασε, η κυβέρνηση Τζόνσον απείλησε με μονομερή αποχώρηση της Βρετανίας από το πρωτόκολλο της συμφωνίας με την Ε.Ε., που ρυθμίζει τα θέματα της Βόρειας Ιρλανδίας, με το επιχείρημα πως αν το πρωτόκολλο δεν αλλάξει, κινδυνεύει η συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής», που υπαγορεύει τον καταμερισμό εξουσίας στη Βόρεια Ιρλανδία, αφού το DUP και τα κόμματα που έχουν ξεπηδήσει στα δεξιά του δεν πρόκειται να λάβουν πλέον μέρος στους θεσμούς της συγκυβέρνησης.
Ο κίνδυνος όμως είναι ακόμη μεγαλύτερος αν το σύνορο μεταφερθεί στο εσωτερικό της Ιρλανδίας, αφού η απουσία συνόρων και ελέγχων ανάμεσα σε Βορρά και Νότο ήταν η βασική κατάκτηση του ιρλανδικού απελευθερωτικού αγώνα και το θεμέλιο της συμφωνίας της «Μεγάλης Παρασκευής». Σε αυτή την εξαιρετικά ασταθή κατάσταση η Ουάσιγκτον, ως εγγυήτρια δύναμη της συμφωνίας της «Μεγάλης Παρασκευής», πιέζει τον Τζόνσον να μην κλιμακώσει την αντιπαράθεση, διαμηνύοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση η εμπορική συμφωνία Βρετανίας – ΗΠΑ θα παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες.
Το στέμμα
Από μία άποψη η συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» έχει ξεπεραστεί από την ίδια την κοινωνία της Βόρειας Ιρλανδίας, αφού έχει προκύψει τρίτη υπολογίσιμη πολιτική δύναμη, το κεντρώο κόμμα Συμμαχία, που αντλεί ψήφους και από τις δύο κοινότητες. Επίσης, η νίκη του Σιν Φέιν δεν βασίστηκε μόνο στον ιρλανδικό εθνικισμό αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό στην κοινωνική του ατζέντα. Το Σιν Φέιν και η Συμμαχία έκαναν προεκλογική εκστρατεία πάνω στα προβλήματα της πρόσβασης στο σύστημα υγείας, της έλλειψης στέγης και της φτώχειας, που πλήττει έναν στους πέντε κατοίκους της Βόρειας Ιρλανδίας. Η διαφορά με το Γουέστμινστερ, την καρδιά της βρετανικής πολιτικής, δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονη. Την Τρίτη, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον παρουσίασε τις προγραμματικές δηλώσεις της για την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, με έναν καταιγισμό νομοθετημάτων από τα οποία έλειπε –όπως κατήγγειλε η αντιπολίτευση– κάθε ουσιαστικό μέτρο για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους ζωής. Για τη βρετανική κυβέρνηση, ήταν πιο βολικές οι συζητήσεις γύρω από την ίδια την τελετή, στην οποία η βασίλισσα Ελισάβετ για πρώτη φορά εκπροσωπήθηκε από το στέμμα της, πάνω σε πορφυρό μαξιλάρι, και τον γιο της, διάδοχο του θρόνου Κάρολο, ο οποίος ανέγνωσε τις προγραμματικές δηλώσεις. Αλλο ζήτημα που προσφέρεται για συζητήσεις μακριά από τα κεντρικά πολιτικά διακυβεύματα: οι προετοιμασίες για τον τετραήμερο εορτασμό των 70 ετών από την άνοδο της Ελισάβετ στον θρόνο.
