Ο Σίνζο Άμπε, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, ήταν ένα πρόσωπο που είχε, κατά το πολυετές πέρασμά του από την πρωθυπουργία της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, προκαλέσει πόλωση, αποκτώντας πολλούς φίλους αλλά και αρκετούς επικριτές.
Ο Άμπε, ο οποίος δολοφονήθηκε σήμερα Παρασκευή (8/7), κατάφερε να εξοργίσει τόσο τους φιλελεύθερους στο εσωτερικό του κόμματός του όσο και τα θύματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ασία με την επιμονή του να ενισχύσει τον ιαπωνικό στρατό – ο ίδιος χαρακτηριζόταν μάλιστα «γεράκι» στα αμυντικά θέματα – αλλά και με τη αναθωρητική του άποψη σύμφωνα με την οποία η Ιαπωνία είχε αδικηθεί κατά το παρελθόν.
Την ίδια στιγμή, ο Άμπε ήταν ο πολιτικός που κατάφερε να αναστήσει την οικονομία της Ιαπωνίας, ενώ ηγήθηκε και των προσπαθειών που έγιναν προκειμένου να αναλάβει η χώρα ισχυρότερο ρόλο στην Ασία. Έως και την στιγμή που παραιτήθηκε πριν από δύο χρόνια για λόγους υγείας, ο Άμπε αποτελούσε, παρά τις επικρίσεις, φάρο σπάνιας πολιτικής σταθερότητας.
«Πρόκειται για την πιο ισχυρή πολιτική προσωπικότητα στην Ιαπωνία τις τελευταίες δύο δεκαετίες», δηλώνει ο Dave Leheny, πολιτικός επιστήμονας στο ιαπωνικό Πανεπιστήμιο Γουασέντα και συνεχίζει: «Αυτό που επιθυμούσε ο Άμπε ήταν να γίνει σεβαστή η Ιαπωνία στην παγκόσμια σκηνή με τον τρόπο που εκείνος ένιωθε ότι της αξίζει. Ήθελε επίσης η Ιαπωνία να σταματήσει να απολογείται για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Ο Άμπε, που πέθανε σήμερα αφού δέχθηκε πυρά από 41χρονο ένοπλο κατά τη διάρκεια προεκλογικής ομιλίας, ήταν 67 ετών. Κοντά στον δράστη, το όνομα του οποίου είναι Τετσούγια Γιαμαγκάμι, βρέθηκε ένα αυτοσχέδιο όπλο.
Η αστυνομία συνέλαβε τον ένοπλο στο σημείο της επίθεσης, μιας επίθεσης που συγκλόνισε πολλούς στην Ιαπωνία, ένα από τα ασφαλέστερα κράτη στον κόσμο το οποίο έχει μάλιστα και μερικούς από τους αυστηρότερους νόμους κατά της οπλοκατοχής.
«Ο Άμπε πίστευε ότι η μεταπολεμική ιστορία της Ιαπωνίας, η σχετική με την οικονομική επιτυχία της, την ειρήνη και την παγκόσμια συνεργασία, ήταν κάτι στο οποίο οι άλλες χώρες θα έπρεπε να δώσουν περισσότερη προσοχή και κάτι για το οποίο οι ίδιοι οι Ιάπωνες θα έπρεπε να είναι περήφανοι», σύμφωνα με τον Dave Leheny.
Ο Άμπε ήταν το αγαπημένο παιδί των συντηρητικών, ταυτόχρονα όμως μισήθηκε από πολλούς φιλελεύθερους στην Ιαπωνία. Και τελικά, καμία πολιτική του δεν αποδείχθηκε πιο διχαστική από το ανεκπλήρωτο όνειρό του να αναθεωρήσει το Σύνταγμα της Ιαπωνίας που είχε προκύψει ως κληρονομιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτή η προσπάθειά του για την αναθεώρηση του ιαπωνικού Συντάγματος προερχόταν από την ίδια του την προσωπική ιστορία. Ο παππούς του Άμπε, ο πρώην πρωθυπουργός Νομπουσούκε Κίσι, απεχθανόταν το Σύνταγμα που συνέταξαν οι ΗΠΑ.
Η επίθεση του 1960
Αξίζει να σημειωθεί, ειρήσθω εν παρόδω, πως ακριβώς πριν από 62 χρόνια, τον Ιούλιο του 1960, ο παππούς του Άμπε και τότε πρωθυπουργός Νομπουσούκε Κίσι είχε δεχθεί και εκείνος δολοφονική επίθεση με μαχαίρι χωρίς όμως τελικώς να χάσει τη ζωή του.
Για τον Άμπε, το Σύνταγμα του 1947 συμβόλιζε αυτό ακριβώς που ο ίδιος αντιλαμβανόταν ως «άδικη κληρονομιά» της πολεμικής ήττας της Ιαπωνίας αλλά και της επιβολής της παγκόσμιας τάξης των νικητών και των δυτικών αξιών.
Το συγκεκριμένο Σύνταγμα αποκηρύσσει την χρήση βίας σε διεθνείς συγκρούσεις και περιορίζει τον στρατό της Ιαπωνίας στην αυτοάμυνα, παρόλο που η χώρα διαθέτει καλά εξοπλισμένο σύγχρονο στρατό, ναυτικό και αεροπορία που συνεργάζονται μάλιστα στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον κορυφαίο σύμμαχο της Ιαπωνίας.
Η φτωχή δημόσια στήριξη για αυτές τις συνταγματικές αλλαγές καταδίκασε τελικά τις προσπάθειες του Άμπε, όμως το όνειρό του εξακολουθεί να απολαμβάνει την υποστήριξη των υπερσυντηρητικών Ιαπώνων και των φίλων του.
Ο Άμπε αντιτάχθηκε στις μεταπολεμικές κατηγορίες που παρουσίαζαν τους Ιάπωνες ως «εγκληματίες πολέμου». Συχνά, η πολιτική του ρητορική επικεντρωνόταν στο πως η Ιαπωνία πρέπει να θεωρείται ένα «κανονικό» «ωραίο» έθνος με ισχυρότερο στρατιωτικό ρόλο και μεγαλύτερη επιρροή στις διεθνείς υποθέσεις.
Ο Άμπε ήταν ταυτόχρονα η κινητήριος δύναμη στις προσπάθειες των συντηρητικών Ιαπώνων να ξεπλύνουν τις φρικαλεότητες που συνέβησαν εν καιρώ πολέμου, πιέζοντας ταυτόχρονα για το τέλος της «εποχής της απολογίας» και της «συγγνώμης» για αυτές τις φρικαλεότητες.
Οι υποστηρικτές του στέκονται στις προσπάθειές του να ανεβάσει το προφίλ της Ιαπωνίας στη διεθνή σκηνή και στην πρότασή του για μια νέα διεθνή τάξη πραγμάτων που θα περιστρέφεται γύρω από δημοκρατίες που θα προβάλλουν αντίσταση στην άνοδο της Κίνας, κάτι που υποστηρίχθηκε από την Ουάσιγκτον και στη συνέχεια και από άλλους.
Στην ουσία, ο Άμπε άσκησε μεγάλη επιρροή και στις πολιτικές του σημερινού πρωθυπουργού Φούμιο Κισίντα, πιέζοντας για την ενίσχυση της στρατιωτικής ικανότητας της Ιαπωνίας, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητάς της για προληπτικό χτύπημα.
Ο Άμπε παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία το 2020 λόγω, όπως είπε, της επανεμφάνισης της ελκώδους κολίτιδας από την οποία έπασχε από τότε που ήταν έφηβος.
Αυτό που είπε στους δημοσιογράφους σε εκείνη τη φάση ήταν ότι ήταν «σπαρακτικό» να βλέπει πολλούς από τους στόχους του να μένουν ανέφικτοι.
Εκτός από την αποτυχία της συνταγματικής αναθεώρησης, δεν μπόρεσε επίσης να διευθετήσει και πολλές άλλες ημιτελείς κληρονομιές του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Βόρεια Κορέα, της διευθέτησης των νησιωτικών διαφορών με τους γείτονες αλλά και την υπογραφή συνθήκης ειρήνης με τη Ρωσία που θα τερματίζει επίσημα τις εχθροπραξίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Άμπε είχε δεχθεί τα εύσημα από την Ουάσιγκτον καθώς είχε υποστηρίξει την ανάπτυξη μιας ισχυρότερης σχέσης μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας, την οποία ο ίδιος έβλεπε ως μέσο για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ιαπωνίας. Η Ιαπωνία φιλοξενεί 50.000 στρατιώτες των ΗΠΑ ως προπύργιο στην περιοχή εν μέσω εντάσεων με την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα.
Ο Άμπε γοήτευσε τους συντηρητικούς με τις πολιτικές που προώθησε για την ασφάλεια.
Ωστόσο, το ειρηνιστικό Σύνταγμα γενικώς είχε την υποστήριξη μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης αλλά παράλληλα οι απόψεις διίσταντο ακόμη και του κόμματος του Άμπε αναφορικά με τις τροποποιήσεις του Συντάγματος. Από την πλευρά τους, πολλοί βουλευτές προτιμούσαν να επικεντρώνονται σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης.
Ο Άμπε έλεγε πως είναι περήφανος που εργάστηκε για μια ισχυρότερη συμμαχία Ιαπωνίας – ΗΠΑ και που ήταν εκεί όταν ο Μπαράκ Ομπάμα έγινε ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε την πόλη της Χιροσίμα το 2016.
Ο Άμπε είχε, επίσης, συμβάλει ώστε να εξασφαλίσει το Τόκιο το δικαίωμα να φιλοξενήσει τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 (που πραγματοποιήθηκαν τελικώς λόγω πανδημίας το 2021) υποστηρίζοντας η καταστροφή στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα ήταν «υπό έλεγχο» ενώ δεν ήταν.
Ο Άμπε έγινε ο νεότερος σε ηλικία πρωθυπουργός της Ιαπωνίας το 2006, σε ηλικία 52 ετών, αλλά η υπερβολικά εθνικιστική πρώτη του θητεία έληξε απότομα έναν χρόνο αργότερα, λόγω της υγείας του.
Όταν επέστρεψε στην πρωθυπουργία το 2012, ο Άμπε υποσχέθηκε να αναζωογονήσει τη χώρα και μαζί την ιαπωνική οικονομία του προωθώντας μια δέσμη μέτρων που θα έμενε γνωστή ως «Abenomics», μια δέσμη μέτρων που θα συνδύαζε δημοσιονομικά κίνητρα, νομισματική χαλάρωση και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Ο Σίνζο Άμπε κέρδισε συνολικά έξι εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων: ενίσχυσε τον αμυντικό ρόλο της Ιαπωνίας και τη συμμαχία με τις ΗΠΑ, προώθησε την πατριωτική εκπαίδευση στα ιαπωνικά σχολεία και ανέβασε το προφίλ της χώρας διεθνώς.
Όταν εκείνος εγκατέλειψε την εξουσία τον Σεπτέμβριο του 2020, ήταν ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας με τις περισσότερες συνεχείς ημέρες στην εξουσία. Για την ιστορία, το προηγούμενο ρεκόρ το είχε ένας πρόγονος του ιδίου του Άμπε, ο θείος του, Εϊσάκου Σάτο, που ήταν πρωθυπουργός της χώρας από το 1964 ως το 1972.
Αντιδράσεις από Μπάιντεν, Ομπάμα, Μπολσονάρο
«Συγκλονισμένοι» από την επίθεση που έλαβε χώρα σήμερα, με αποτέλεσμα τον θάνατο του μακροβιότερου πρωθυπουργού της Ιαπωνίας, δηλώνουν ηγέτες από ολόκληρη την υφήλιο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αλλά και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, και ο πρόεδρος της Βραζιλίας (όπου ζει η πληθυσμιακά μεγαλύτερη κοινότητα Ιαπώνων εκτός των συνόρων της Ιαπωνίας) Ζαΐρ Μπολσονάρο έσπευσαν, όλοι, με ανακοινώσεις τους, να αποχαιρετίσουν τον Άμπε, εκφράζοντας παράλληλα τον αποτροπιασμό τους για την επίθεση.
Γερμανία και Γαλλία επίσης εξέδωσαν σχετικές ανακοινώσεις, όπως άλλωστε και Ταϊβάν που υπογράμμισε πως «χάνει έναν στενό φίλο», ενώ συλλυπητήριο μήνυμα έδωσε στη δημοσιότητα από την πλευρά του και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.
Profoundly saddened & shocked by the tragic death of former #Japan PM Shinzo Abe, one of Japan’s most influential political figures & a great statesman.
We offer our heartfelt condolences to his family & our deepest sympathies to the people & gov’t of Japan at this time of sorrow pic.twitter.com/KeMHWBMGzX— Υπουργείο Εξωτερικών (@GreeceMFA) July 8, 2022
«Είμαστε βαθύτατα θλιμμένοι και σοκαρισμένοι από τον τραγικό θάνατο του πρώην πρωθυπουργού της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε, μιας από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της Ιαπωνίας και ενός σπουδαίου πολιτικού άνδρα. Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του και τα βαθύτατα συλλυπητήριά μας στο λαό και την κυβέρνηση της Ιαπωνίας σε αυτή τη θλιβερή στιγμή», σημειώνει στην ανακοίνωσή του το ελληνικό ΥΠΕΞ.
Πηγή: Associated Press, Reuters
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
