Είναι ανυπολόγιστος ο αριθμός των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που επηρεάζονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, από τον καρκίνο. Το 40% των Αμερικανών θα διαγνωστεί με τη νόσο κάποια στιγμή της ζωής του. Θα ήταν, λοιπόν, εύλογο να ασχοληθούν με το θέμα τα μουσεία. Ομως έχουν πραγματοποιηθεί ελάχιστες τέτοιες εκθέσεις και τα χρονικά διαστήματα ανάμεσά τους είναι τεράστια.
Σήμερα, και μέχρι τις 23 Ιανουαρίου της επόμενης χρονιάς, στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου φιλοξενείται έκθεση «Αντικαρκινική επανάσταση: επιστήμη, καινοτομία και ελπίδα». Πρόκειται για την πρώτη σημαντική προσπάθεια παρουσίασης της ιστορίας της νόσου και των θεραπειών της. Η έκθεση περιλαμβάνει ιατρικά εργαλεία από τις πρώτες χειρουργικές θεραπείες, οι οποίες πραγματοποιούνταν χωρίς αναισθησία, ενώ εκτίθενται σε οθόνες οι τρόποι με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη και η εικονική πραγματικότητα συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας.
Η έφορος του Τμήματος Ιατρικής του μουσείου, Κέιτι Ντάμπιν, επισημαίνει ότι υπήρχε μεγάλος κίνδυνος η έκθεση να είναι κάτι «ψυχρό και αποστειρωμένο, που δεν θα προσείλκυε οικογένειες στην κυριακάτικη έξοδό τους». Για να το αποφύγει φρόντισε να περιλάβει στην έκθεση αντικείμενα που θα μπορούσαν να διεγείρουν το ενδιαφέρον και ταυτόχρονα να επιτρέψουν στους επισκέπτες να μιλήσουν ελεύθερα για τις ελπίδες και τους φόβους τους για τον καρκίνο. Η Ντάμπιν, στην ωριαία τηλεφωνική συνέντευξή της, αναφέρθηκε στα πιο παράξενα εκθέματα, όπως ένας όγκος που βρέθηκε σε δέντρο, αλλά και στις συσκευές που συνιστούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για την τροποποίηση των γονιδίων. Τονίζει επίσης ότι η λανθασμένη αντίληψη πως ο καρκίνος είναι μια αποκλειστικά ανθρώπινη, σύγχρονη ασθένεια, δημιουργεί ενοχές στους ασθενείς που διαγιγνώσκονται. Η αλήθεια είναι ότι ο καρκίνος είναι μια νόσος που πλήττει όλους τους πολυκύτταρους οργανισμούς και οφείλεται σε σφάλματα κατά τη διαδικασία κυτταροδιαίρεσης. Υπάρχει δεινόσαυρος, που έζησε πριν από 75 εκατομμύρια χρόνια και έπασχε από καρκίνο, ενώ καρκινικοί όγκοι εμφανίζονται και στα φυτά. Εξαιτίας των σκληρότερων κυτταρικών τοιχωμάτων τους, όμως, η ασθένεια εξαπλώνεται με διαφορετικό τρόπο από ό,τι στον άνθρωπο και στα ζώα.
Οι γιατροί ανέκαθεν γνώριζαν την ύπαρξη του καρκίνου. Προφανώς στους αρχαίους χρόνους δεν διέθεταν κάποια δυνατότητα παρέμβασης. Η εξέλιξη των γνώσεων ανατομίας και η βελτίωση των ιατρικών τεχνικών άλλαξαν την κατάσταση. Ακόμη και σήμερα, η χειρουργική εκτομή του καρκινικού όγκου είναι η ενδεδειγμένη αρχική προσέγγιση. Η έκθεση περιλαμβάνει το πρόπλασμα του προσώπου του Ρόμπερτ Πένμαν. Σε ηλικία 16 ετών παρατήρησε στη γνάθο του έναν όγκο που διαρκώς μεγάλωνε. Το 1828, όταν ο Πένμαν ήταν 24 ετών, ο Σκωτσέζος χειρουργός Τζέιμς Σάιμ πραγματοποίησε τη χειρουργική του αφαίρεση. Αυτό συνέβη πολλά χρόνια πριν ξεκινήσει η ευρεία χρήση των αναισθητικών και ο πόνος του αρρώστου πρέπει να ήταν αφόρητος. Παρέμεινε όμως ακίνητος στην πολυθρόνα καθ’ όλη την επέμβαση, που διήρκεσε 24 λεπτά. Ανέρρωσε πλήρως.
Οι ακτίνες Χ
Τεχνητή νοημοσύνη και εικονική πραγματικότητα συμβάλλουν σήμερα στην έγκαιρη διάγνωση και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας.
Μετά το 1895 και την ανακάλυψη των ακτίνων Χ, η αντικαρκινική μάχη απέκτησε ένα νέο όπλο: τις ακτινοβολίες. Οι γιατροί αρχικά διαπίστωσαν ότι οι ακτίνες Χ κατέστρεφαν το υγιές δέρμα. Ετσι, πιθανολόγησαν ότι ίσως να έκαναν το ίδιο στα καρκινικά κύτταρα. Η πιο διαδεδομένη συσκευή ακτινοθεραπείας σήμερα είναι οι γραμμικοί επιταχυντές σωματιδίων. Αναπτύχθηκαν το 1950 και στην πραγματικότητα δεν είναι άλλο από μεγάλες συσκευές ακτινών Χ.
Οι χημειοθεραπείες
Μια άλλη εξέλιξη που επέφερε επανάσταση είναι οι χημειοθεραπείες. Οι ρίζες τους είναι εντυπωσιακές. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι γιατροί διαπίστωσαν ότι οι στρατιώτες που είχαν εκτεθεί στο αέριο μουστάρδας είχαν πολύ χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων. Ετσι σκέφτηκαν ότι αν το τοξικό αέριο τα σκοτώνει, μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία των αιματολογικών καρκίνων, όπου τα λευκά αιμοσφαίρια πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Δύο Αμερικανοί γιατροί, οι Λούις Γκούντμαν και Αλφρεντ Τσίλμαν, πειραματίστηκαν με τη χορήγηση αζωτούχου υπερίτη ως θεραπεία του προχωρημένου λεμφώματος. Αυτή ήταν η αρχή των χημειοθεραπειών. Τις δεκαετίες 1950 και 1960, οι παρενέργειες των χημικοθεραπευτικών μέσων ήταν τέτοιες που η επιστημονική κοινότητα τα αμφισβητούσε ως θεραπείες. Σήμερα, πολλές χημειοθεραπείες έχουν παρενέργειες, αλλά ταυτόχρονα έχει ανακαλυφθεί πληθώρα σκευασμάτων για την αντιμετώπισή τους.
Ο τομέας της αντικαρκινικής έρευνας έχει συναρπαστικές πτυχές, αλλά καμία δεν είναι πιο σημαντική από την έγκαιρη διάγνωση, που σώζει ζωές. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μεθόδους είναι αυτή που χρησιμοποιείται για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου, η οποία είναι εξαιρετικά δύσκολη καθώς συχνά συγχέεται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Το «cytosponge» λαμβάνεται ως χάπι και καθώς διαλύεται μεταμορφώνεται σε μικρό σπόγγο, που παρασύρει κύτταρα κατά τη διαδρομή του στον οισοφάγο. Αυτά εξετάζονται εργαστηριακά με καινοτόμους μεθόδους και γίνεται αμέσως η διάγνωση.
Οι κυτταροθεραπείες
Τέλος, ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων νέος τομέας των αντικαρκινικών θεραπειών είναι οι εξατομικευμένες κυτταροθεραπείες. Τα λευκά αιμοσφαίρια του ασθενούς αφαιρούνται με την ειδική συσκευή και μεταφέρονται σε εργαστήριο όπου τροποποιούνται γενετικά και τους προστίθεται ένας υποδοχέας, που τους επιτρέπει να εντοπίζουν και να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Η θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική σε όλους και είναι γολγοθάς για όσους υποβληθούν σε αυτήν. Επίσης είναι πανάκριβη, χρονοβόρος και εξαιρετικά δύσκολη. Αυτό όμως που επιχειρούν οι ειδικοί είναι η εύρεση μεθόδων θανάτωσης των καρκινικών κυττάρων χωρίς τη χρήση φαρμάκων. Είναι πολύ καλύτερο να εκπαιδεύσουμε τον οργανισμό μας να «αυτοϊάται».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
