Πλούσια στο τελετουργικό αλλά φτωχότερα στην ουσία, τα συνέδρια των κομμουνιστικών κομμάτων εξουσίας περισσότερο επικύρωναν ήδη ειλημμένες, σε στενό κύκλο, αποφάσεις παρά χάρασσαν καινούργιες στρατηγικές. Οσοι προσδοκούν ότι το 20ό συνέδριο του Κ.Κ. Κίνας, που ανοίγει τις εργασίες του σήμερα στο Πεκίνο, θα αποτελέσει εξαίρεση, μάλλον θα απογοητευτούν. Οι 2.296 σύνεδροι που θα μαζευτούν στο Μεγάλο Μέγαρο του Λαού θα χειροκροτήσουν μια παράσταση για ένα ρόλο. Από το 2018, όταν «η σκέψη του Σι Τζινπίνγκ για ένα σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά» έγινε καταστατική αρχή του Συντάγματος, ο άνθρωπος που συνδυάζει τα καθήκοντα του προέδρου της χώρας, του γενικού γραμματέα του κόμματος και του προέδρου της κεντρικής στρατιωτικής επιτροπής είναι ο ισχυρότερος ηγέτης που γνώρισε η Κίνα μετά τον Μάο Τσετούνγκ.
Το συνέδριο θα σημάνει την έναρξη της τρίτης πενταετούς θητείας του, ενταφιάζοντας την αρχή της εναλλαγής μετά τη δεκαετία που είχε καθιερώσει ο ισχυρός άνδρας της πρώτης μεταμαοϊκής εποχής και αρχιτέκτονας του ανοίγματος στην αγορά, Ντενγκ Σιαοπίνγκ. Το καινούργιο, επιβλητικό μουσείο που εγκαινιάστηκε απέναντι από το Ολυμπιακό Κέντρο του Πεκίνου για τα 100 χρόνια του Κ.Κ. Κίνας, με τον πρώτο όροφο αφιερωμένο στην ηρωική εποχή πριν από την κατάληψη της εξουσίας, τον δεύτερο στην πρώτη περίοδο του κινεζικού σοσιαλισμού και τον τρίτο στα έργα και στις ημέρες του Σι Τζινπίνγκ, μιλάει από μόνο του για το είδος της προσωπολατρίας που καλλιεργείται συστηματικά εδώ και χρόνια στη χώρα.
Τα επιτεύγματα
Είναι αδύνατο να υποτιμήσει κανείς τα επιτεύγματα του ασιατικού γίγαντα τα τελευταία χρόνια, που πιστώνονται στον Σι. Με μέσο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης σε μια δεκαετία πολλαπλών διεθνών κρίσεων της τάξεως του 6%, η Κίνα είναι η δεύτερη οικονομία του κόσμου και ο στόχος της να ξεπεράσει την Αμερική φαίνεται ρεαλιστικός. Επί των ημερών του Σι, η απόλυτη φτώχεια εξαλείφθηκε και το 87% των νοικοκυριών έχει σήμερα ιδιόκτητο σπίτι. Το μεγαλύτερο βιομηχανικό εργαστήρι του κόσμου έπαψε να στηρίζεται κυρίως στο χαμηλό εργατικό κόστος –οι ξένες βιομηχανίες που επενδύουν σε αυτό έχουν ήδη μετακομίσει προς Βιετνάμ, Μαλαισία και Μπαγκλαντές– για να μετατραπεί σε χώρα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Αν προ ετών στην Κίνα έμενε μόνο το 6% από την αξία των iPhone της Apple που κατασκευάζονται στην Κίνα, σήμερα το ποσοστό έχει ανέβει σε 25%, ενώ τα κινεζικά Xiaomi και Huawei κατακλύζουν τις αγορές της Δύσης. Το 2020 η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ στις άμεσες ξένες επενδύσεις, απορροφώντας 253 δισ. δολάρια έναντι 211 δισ., κυρίως σε πεδία υψηλής τεχνολογίας.
Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης, ο τεχνολογικός πόλεμος των ΗΠΑ και το ενδεχόμενο πολέμου στην Ταϊβάν είναι οι μεγάλες προκλήσεις για την αναδυόμενη υπερδύναμη.
Η οικονομική ισχύς μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε γεωπολιτική. Η περιφερειακή συνεργασία PERC, όπου πρωταγωνιστεί η Κίνα, είναι η μεγαλύτερη ένωση ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, με τη συμμετοχή της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Νότιας Κορέας και των χωρών του ΑSΕΑΝ. Στο ρωσοκινεζικό Σύμφωνο Ασφαλείας της Σαγκάης είναι μέλη οι χώρες της Κεντρικής Ασίας, η Ινδία, το Πακιστάν και το Ιράν, ενώ ως παρατηρητές συμμετέχουν Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Αίγυπτος και Κατάρ. Κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής του Συμφώνου στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, οι ηγέτες των πρώην σοβιετικών Δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας, ανήσυχοι για τoν πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, αναζητούσαν όχι μόνο οικονομική στήριξη, αλλά και εγγυήσεις ασφαλείας από τον Σι, σε μια ένδειξη ανατροπής των συσχετισμών σε μια περιοχή που θεωρείτο ζωτικός χώρος της Ρωσίας υπέρ της Κίνας. Νωρίτερα, το σύμφωνο ασφαλείας μεταξύ Κίνας και Νησιών του Σολομώντα είχε θορυβήσει έντονα τους Αμερικανούς, που φοβήθηκαν ότι ο μεγάλος ανταγωνιστής τους ετοιμάζεται να αποκτήσει στρατιωτική βάση σε μια χώρα – παραδοσιακό σύμμαχό τους στον Ειρηνικό.
Ωστόσο, με τις μεγάλες δυνάμεις ισχύει ό,τι και με τους ορειβάτες: όσο πιο ψηλά ανεβαίνουν, τόσο πιο επικίνδυνος γίνεται ο δρόμος. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας επιβραδύνθηκε, τα αυστηρότατα lockdowns σε ολόκληρες πόλεις για τον έλεγχο της πανδημίας μέσω της αμφιλεγόμενης πολιτικής «μηδενικής COVID» έκαναν τα πράγματα χειρότερα, η διάρρηξη της τεράστιας «φούσκας» στην αγορά ακινήτων έπαιξε κι αυτή τον ρόλο της, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη να συρρικνωθεί σε 0,2%. Κλιμακώνοντας τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ, ο Τζο Μπάιντεν επέβαλε την περασμένη εβδομάδα δρακόντειους περιορισμούς στην εξαγωγή μικροτσίπ και άλλων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στην Κίνα, παρά τις έντονες αντιδράσεις των αμερικανικών πολυεθνικών που θα ζημιωθούν και τα ανησυχητικά μηνύματα από την πτώση των μετοχών στα χρηματιστήρια της Δύσης.
Με το σύμφωνο AUKUS (Αυστραλία – Ηνωμένο Βασίλειο – ΗΠΑ) οι Αμερικανοί ανέβασαν ψηλά τις θερμοκρασίες στον Ινδοειρηνικό, ενώ η επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν, τον Αύγουστο, ενίσχυσε τις υποψίες ότι η Ουάσιγκτον ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την πολιτική τής «μίας Κίνας». Αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα θα είναι έτοιμη για μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση στην Ταϊβάν γύρω στο 2027, κάτι που ενισχύει το ενδεχόμενο η τρίτη θητεία του Σι να σφραγιστεί από μια κρίσιμη, για όλο τον κόσμο, αναμέτρηση στα Στενά.
Το δόγμα Μπάιντεν για «διμέτωπο»
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν πρέπει να αποπροσανατολίσει τη Δύση από την υπ’ αριθμόν ένα απειλή για τη διεθνή ασφάλεια, που δεν είναι άλλη από την Κίνα: αυτή ήταν η κεντρική ιδέα του επικεφαλής της βρετανικής μυστικής υπηρεσίας GCHQ Τζέρεμι Φλέμινγκ, σε μια από τις σπάνιες δημόσιες ομιλίες του, την περασμένη Τρίτη. Αλλά και στην Ουάσιγκτον, αρκετοί οπαδοί της ρεαλιστικής σχολής υπενθυμίζουν στον Τζο Μπάιντεν τη συμβουλή του Χένρι Κίσινγκερ, ότι οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να τα βάλουν ταυτόχρονα με Κίνα και Ρωσία, όπως φαίνεται να συμβαίνει σήμερα. Ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε την απάντησή του την Τετάρτη, παρουσιάζοντας τη στρατηγική του για την εθνική ασφάλεια. Κεντρική του ιδέα είναι ότι, αν και η Ρωσία συνιστά την «άμεση» απειλή με τον πόλεμο στην Ουκρανία, «η Κίνα είναι η μόνη χώρα που έχει και την πρόθεση να ανατρέψει τη διεθνή τάξη, αλλά και την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική ισχύ για να επιτύχει τους σκοπούς της». Διμέτωπος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
