Στις Βρυξέλλες, αιτούντες άσυλο αναγκάζονται να διανυκτερεύουν στον δρόμο. Στη νότια Γερμανία, δήμαρχοι εγκαθιστούν πρόσφυγες σε γυμναστήρια και συναυλιακούς χώρους, ενώ στην Ολλανδία, όπου μωρό 3 μηνών πέθανε νωρίτερα φέτος, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει δικαστική αγωγή για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης σε στρατόπεδα προσφύγων.
Η Ευρώπη άνοιξε τα σύνορα στις αρχές του χρόνου προκειμένου να υποδεχθεί 4,4 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες, πέρα από τους 365.000 πρόσφυγες πολέμων που έγιναν δεκτοί από τη Συρία, το Αφγανιστάν και άλλες εμπόλεμες ζώνες. Ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος από εκείνον του 2015, θεωρούμενη ως χρονιά ορόσημο της προσφυγικής κρίσης, όταν 1,2 εκατομμύρια πρόσφυγες κατέφυγαν στην Ευρώπη –κυρίως στη Γερμανία– εν μέρει χάρη στην πολιτική της τότε καγκελαρίου Μέρκελ.
«Ο χειμώνας αυτός θα είναι δύσκολος για την Ευρώπη, που βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», λέει η επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής στις Βρυξέλλες, Χάνε Μπάιρενς. Την ίδια ώρα, η χρονική παράταση της ανθρωπιστικής κρίσης αυξάνει τις πιθανότητες πολιτικών επιπτώσεων στις χώρες υποδοχής.
Εδαφος για λαϊκιστές
Σε όλη την Ευρώπη οι συνθήκες είναι κατάλληλες για ακροδεξιό λαϊκισμό, βασισμένο στην πεποίθηση ότι τα βάρη της προσφυγικής κρίσης δεν μοιράζονται δίκαια μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων, αλλά και ούτε μεταξύ των ίδιων των προσφύγων. Η παρούσα κρίση, εκτιμούν αναλυτές, προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ευρώπη και όχι από πρόσφυγες από Συρία ή Αφγανιστάν. Αυτοί, όμως, υφίστανται τις συνέπειες της νέας κρίσης.
Καθώς η Ε.Ε. χορηγεί αυτόματα άδεια παραμονής και βίζα σε κατόχους ουκρανικών διαβατηρίων, οι Ουκρανοί έχουν προτεραιότητα στη χορήγηση στέγης και κοινωνικών υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, τα στρατόπεδα προσφύγων και κέντρα αιτούντων άσυλο εγκαταλείπονται στην τύχη τους από πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ολλανδικό δικαστήριο διέταξε πρόσφατα την κυβέρνηση να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης σε κέντρα φιλοξενίας προσφύγων, όπου εκατοντάδες άνθρωποι πέρασαν το καλοκαίρι στο ύπαιθρο λόγω έλλειψης σκηνών. Την Τετάρτη, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διέταξε τη βελγική κυβέρνηση να προσφέρει στέγη σε αιτούντα άσυλο από την Ισημερινή Γουινέα, ο οποίος ζούσε στον δρόμο από τον Ιούλιο.
Ακτιβιστές, όπως ο Ντάβιντ Σμίτκε, εκπρόσωπος του Συμβουλίου Προσφύγων Σαξονίας στη Δρέσδη, καταγγέλλουν την ύπαρξη συστήματος δύο ταχυτήτων, το οποίο αδικεί τους μη Ουκρανούς πρόσφυγες. «Πρόκειται για θεσμικό ρατσισμό. Οι πρόσφυγες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την προέλευσή τους», λέει ο Σμίτκε. Στελέχη των υπηρεσιών μετανάστευσης σε όλη τη δυτική Ευρώπη συμφωνούν, λέγοντας ότι η Ε.Ε. είχε άφθονο χρόνο προκειμένου να βελτιώσει το προβληματικό σύστημα χορήγησης ασύλου από το 2015 μέχρι σήμερα.
«Η κρίση δεν μας αιφνιδίασε. Εχουμε επανειλημμένως προειδοποιήσει την κυβέρνηση του Βελγίου εδώ και πολλούς μήνες», λέει η Λις Γκίλις, εκπρόσωπος της κρατικής υπηρεσίας υποδοχής προσφύγων της χώρας Fedasil.
Η πολιτική ηγεσία στη Γερμανία ανησυχεί για την ενίσχυση της Ακροδεξιάς ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης υποδοχής προσφύγων. Ακόμη και οι Ουκρανοί, που έγιναν αρχικά δεκτοί με ενθουσιασμό, έχουν αρχίσει να γίνονται στόχοι ακραίας αντιμεταναστευτικής ρητορικής. Η διαφαινόμενη λαϊκή οργή έχει οδηγήσει στελέχη της κυβέρνησης του Βερολίνου, όπως την υπουργό Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ, να ζητούν την καλύτερη φύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων, αγνοώντας τις εκκλήσεις Ιταλίας και Ελλάδας για δικαιότερη διανομή του βάρους της φιλοξενίας προσφύγων.
