ΠΑΡΙΣΙ. Θέση στον κατάλογο της άυλης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO απέκτησε η γαλλική μπαγκέτα, ο τρόπος παρασκευής της και ο τρόπος ζωής που τη συνοδεύει.
Περισσότερες από 6 δισεκατομμύρια φραντζόλες του παραδοσιακού αυτού γαλλικού ψωμιού ψήνονται κάθε μέρα στη Γαλλία, σύμφωνα με την Εθνική Ενωση Αρτοποιών της χώρας. Η τιμητική διάκριση της UNESCO απονέμεται, όμως, σε ιδιαίτερα δυσχερή συγκυρία για τον επαγγελματικό κλάδο.
Στη Γαλλία 400 ανεξάρτητοι μικροί φούρνοι κλείνουν τις πόρτες τους κάθε χρόνο από το 1970, όταν 55.000 αρτοποιεία λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα (ένα ανά 790 κατοίκους). Σήμερα στη Γαλλία δραστηριοποιούνται 35.000 φούρνοι (ένας ανά 2.000 κατοίκους). Η μείωσή τους οφείλεται στην εξάπλωση των βιομηχανικών αρτοποιείων και των αλυσίδων σούπερ μάρκετ σε όλη τη γαλλική επαρχία. Την ίδια ώρα, στις αστικές ζώνες η μπαγκέτα έχει χάσει την αίγλη της για να αντικατασταθεί σε πολλά νοικοκυριά από πολύσπορο ψωμί και άλλες χαμηλές σε άμυλο ποικιλίες.
Η σύγχρονη γαλλική μπαγκέτα πήρε επισήμως το όνομά της το 1920, ως αποτέλεσμα υγειονομικού νομοθετήματος, που όριζε το κατώτατο βάρος της στα 80 γραμμάρια, με το μήκος της να μην ξεπερνά τα 40 εκατοστά. «Η μπαγκέτα θεωρείτο αρχικά είδος πολυτελείας. Η εργατική τάξη επέλεγε πολύσπορα ζυμωτά ψωμιά, που διατηρούνταν καλύτερα. Η κατανάλωσή της εξαπλώθηκε, όμως, ενώ η επαρχία την ερωτεύθηκε τις δεκαετίες του 1960 και ’70», λέει ο Λοΐκ Μπενασίς του Ινστιτούτου Ιστορίας των Τροφίμων, που βοήθησε στην έκθεση της UNESCO.
Θεωρίες προέλευσης
Πριν από τη δεκαετία του 1920 η προέλευσή της αποτελεί αντικείμενο διαφορετικών θεωριών. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι επιμήκη ψωμιά ήταν ήδη δημοφιλή τον 18ο αιώνα, ενώ άλλοι διαφωνούν υποστηρίζοντας ότι το ψήσιμό της κατέστη δυνατό μόνο μετά την εφεύρεση του φούρνου ατμού από τον Αυστριακό αρτοποιό Αουγκουστ Τσανγκ τη δεκαετία του 1830.
Αγαπημένη –αν και αμφίβολης αξιοπιστίας– ιστορία της μπαγκέτας τη θέλει να αποτελεί ιδέα του Ναπολέοντα για τύπο ψωμιού για τον στρατό, που θα μεταφερόταν εύκολα χάρη στο σχήμα του.
Αλλοι ιστορικοί συνδέουν την επινόηση της μπαγκέτας με την κατασκευή του μετρό του Παρισιού στα τέλη του 19ου αιώνα, με τους εργάτες να προτιμούν ένα μαλακό ψωμί που μπορούσαν εύκολα να μοιραστούν, σκίζοντάς το σε ισομερή κομμάτια. Το ψωμί μπορούσε έτσι να μοιραστεί χωρίς τη χρήση μαχαιριών, η παρουσία των οποίων σε χέρια εργατών κατά τη διάρκεια διαλειμμάτων ανησυχούσε τους επιστάτες στα χρόνια μετά την Κομμούνα του Παρισιού.
