Eίναι οι «Πολίτες του Ράιχ» (Reichsbuerger) ένα ιδιότυπο κίνημα «Δεν πληρώνω» που αμφισβητεί την ίδρυση του σύγχρονου γερμανικού κράτους για να μην καταβάλλουν φόρους, πρόστιμα ή κλήσεις, ή ισχύει ακριβώς το αντίστροφο; Επειδή ως γνήσιοι συνωμοσιολόγοι και αντισημίτες, θεωρούν ότι το γερμανικό κράτος είναι μια ΕΠΕ (εξ ου και τα αρχικά της πάλαι ποτέ δυτικής Γερμανίας BRD, που μοιάζουν… με επιχείρηση), προϊόν ξένων, σκοτεινών δυνάμεων, παραδίδουν τις ταυτότητές τους, δεν αναγνωρίζουν τις ομοσπονδιακές αρχές και αρνούνται να συμμορφωθούν με όλες τις διοικητικές πράξεις; Η απάντηση φαίνεται πως είναι κάπου στη μέση.
Ολοι οι ειδικοί όταν περιγράφουν το φαινόμενο δυσκολεύονται να συγκρατήσουν τα γέλια τους, αν και η υπόθεση σταμάτησε να είναι για γέλια από το 2016, όταν ο Βόλφγκανγκ Π., μέλος της ακροδεξιάς οργάνωσης, ταμπουρώθηκε στο σπίτι του σε μια μικρή πόλη της Βαυαρίας με 30 όπλα. Κατά την επιδρομή των ειδικών δυνάμεων, σκότωσε έναν άνδρα και τραυμάτισε άλλους δύο, με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε ισόβια. Τότε ξεκίνησε η αντιμετώπιση του δικτύου από τις Αρχές με όρους τρομοκρατικής οργάνωσης, που κορυφώθηκε με τη μαζική επιχείρηση και εξάρθρωσή του αυτήν την εβδομάδα. Ηδη έχουν συλληφθεί τουλάχιστον 25 άτομα, ενώ τελούσαν υπό διερεύνηση άλλα 50 κατά την εισβολή 3.000 ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας σε δεκάδες σπίτια σε 11 κρατίδια της χώρας. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν ένας έκπτωτος πρίγκιπας της Θουριγγίας, μια πρώην βουλευτής του ακροδεξιού κόμματος AfD και ένα στέλεχος της ενόπλων δυνάμεων.
Επέμβαση 3.000 ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας σε δεκάδες σπίτια σε 11 κρατίδια της χώρας.
Ο Μαξιμίλιαν Ε., 63 ετών, πρώην διοικητής τεθωρακισμένης μεραρχίας στο Κόσοβο, είχε υπηρετήσει στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Εσχάτως όμως εμφανιζόταν στην τηλεόραση μαινόμενος κατά της χρήσης μάσκας. H 58χρονη δικαστής Μπίργκιτ Μάλσακ Βίνκεμαν είχε διατελέσει βουλευτής της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) από το 2017 έως το 2021 και τον περασμένο μήνα επέστρεψε στις δικαστικές αίθουσες. Ωστόσο οι Αρχές προσπαθούν να τη θέσουν σε αναστολή, αφού με αναρτήσεις της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταφέρεται συχνά εναντίον προσφύγων «με κατασκευασμένους και προφανώς λανθασμένους ισχυρισμούς». Παρόλο που στις αρχές του 2000 η οργάνωση ήταν περιθωριακή με λιγοστά μέλη, τα τελευταία δέκα χρόνια –και δη στη διάρκεια των lockdown– η συμμετοχή στην οργάνωση αυξήθηκε κατακόρυφα. Αυτήν τη στιγμή εκτιμάται πως έχει πάνω από 21.000 μέλη. Κατά την πανδημία ένα κομμάτι των Reichsbuerger συνέπλευσε με τους αντιρρησίες του κορωνοϊού, ριζοσπαστικοποιήθηκαν ιδεολογικά και επιχείρησαν να εισβάλουν στην Μπούντεσταγκ, αντιγράφοντας την αντίστοιχη ενέργεια στο Καπιτώλιο στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2021. Kρατώντας σημαίες του προπολεμικού Ράιχ και με κεντρικό σύνθημα «Τερματίστε τη δικτατορία του κορωνοϊού», 40.000 άνθρωποι διέσχισαν το Βερολίνο, έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό και προσπάθησαν να διεισδύσουν στο ιστορικό κτίριο. Το πλήθος δεν ήταν ομοιογενές και είναι βέβαιο πως δεν αποτελείτο μόνο από πολίτες του Ράιχ. Παρ’ όλα αυτά, τα επεισόδια εκείνα σε συνδυασμό με την εκτεταμένη οπλοφορία στους κόλπους της οργάνωσης, σε μια χώρα που δεν έχει τέτοιο πρόβλημα, θορύβησαν τις Αρχές.
Η γερμανική γραφειοκρατία έχει, πάντως, από νωρίς προετοιμαστεί για να αντιμετωπίσει τις μακροσκελείς προσπάθειες της οργάνωσης να απονομιμοποιήσει το γερμανικό κράτος. Συχνά οι δημόσιες υπηρεσίες λάμβαναν (μέχρι πρότινος) φαξ 40 σελίδων, στις οποίες δικηγόρος ομοϊδεάτης του πελάτη του εξηγούσε με ιστορικές αναφορές στον… Οτο φον Μπίσμαρκ και ψευτονομικούς όρους γιατί δεν αναγνωρίζει, π.χ., ένα πρόστιμο ή μια κλήση. Ειδικά σεμινάρια διοργανώνονται εδώ και χρόνια σε δικαστές και άλλους δημόσιους υπαλλήλους πώς να διαχειρίζονται τις χρονοβόρες διαδικασίες και να διεκπεραιώνουν τις σχετικές υποθέσεις χωρίς να μπλοκάρει η λειτουργία του κράτους.
Ο έκπτωτος πρίγκιπας
Μετά τη σχεδιαζόμενη βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης στο Βερολίνο, ως ηγέτης του «νέου» γερμανικού κράτους προαλειφόταν ο Χάινριχ ΙΓ΄, πρίγκιπας Ρόις της Φρανκφούρτης. Ο 71χρονος δραστηριοποιείτο σε μια εταιρεία ακινήτων και διατηρούσε παλάτι στο Μπαντ Λομπενστάιν της ανατολικής Θουριγγίας. Η οικογένειά του έχει διαρρήξει τις σχέσεις της μαζί του, επικαλούμενη τις «συνωμοσιολογικές, παρανοϊκές απόψεις» του. Ελάχιστα στοιχεία υπάρχουν για τον έκπτωτο πρίγκιπα στο Διαδίκτυο κι ένα από αυτά είναι μια σύντομη ομιλία του «για την άνοδο και πτώση της γαλαζοαίματης ελίτ», το 2019. Σε αυτήν, εκτός από την επίθεση που εξαπολύει στην εβραϊκή οικογένεια Ρότσιλντ (αγαπημένο στόχο των αντισημιτών συνωμοσιολόγων), ο Χάινριχ διατείνεται πως η Γερμανία δεν είναι κυρίαρχο κράτος και πως το γερμανικό σύνταγμα είναι εργαλείο καταπίεσης εκ μέρους των συμμάχων. Κατά την επιδρομή συνελήφθη και η Ρωσίδα σύντροφός του, Βιτάλια Μπ., η οποία κατηγορείται ότι έφερε σε επαφή τον πρίγκιπα με εκπροσώπους της ρωσικής ομοσπονδίας.
Οι «Πολίτες του Ράιχ» και τα φαντάσματα της Ιστορίας
Του Σπύρου Βλαχόπουλου
Η γερμανική και διεθνής κοινή γνώμη παρακολουθούν έκπληκτες τις μαζικές συλλήψεις δεκάδων ακροδεξιών, τέως αριστοκρατών και υψηλόβαθμων κρατικών αξιωματούχων, οι οποίοι κατηγορούνται ότι σχεδίαζαν να εγκαθιδρύσουν ένα νέο κράτος στο πρότυπο του παλιού Ράιχ.
Ο χρόνος θα δείξει εάν το ετερόκλητο αυτό σύνολο αποτελούσε πραγματικά μια σοβαρή απειλή για τη γερμανική δημοκρατία ή, αντιθέτως, μια γραφική ομάδα προσώπων που δεν είχαν καμία επαφή με την πραγματικότητα.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι, πάντως, το γεγονός ότι μεταξύ των συλληφθέντων συγκαταλέγονται ένας πρόσφατα αποστρατευθείς, ανώτερος αξιωματικός της αστυνομίας και μία εν ενεργεία δικαστής.
Για να καταλάβει κανείς τις μεγάλες διαστάσεις που έλαβαν οι συλλήψεις των τελευταίων ημερών, θα πρέπει να ανατρέξει στη γερμανική ιστορία. Λόγω του εθνικοσοσιαλιστικού παρελθόντος τους, οι Γερμανοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε θέματα δημοκρατίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη Γερμανία δεν υπάρχει μόνον υπηρεσία πληροφοριών αλλά και Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, που αποτελεί μία από τις καλύτερα οργανωμένες υπηρεσίες. Επίσης, το γερμανικό σύνταγμα δίνει τη δυνατότητα στο γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο να απαγορεύσει πολιτικά κόμματα, η οργάνωση και η λειτουργία των οποίων αντίκειται στη φιλελεύθερη δημοκρατική τάξη. Χρήση της δυνατότητας έχει γίνει ήδη δύο φορές στο παρελθόν, τη δεκαετία του 1950.
Πριν από μερικά χρόνια, μάλιστα, το Συνταγματικό Δικαστήριο έφτασε κοντά στην απαγόρευση ενός ακροδεξιού κόμματος, δεν το έπραξε όμως τελικά με το σκεπτικό ότι το κόμμα αυτό δεν είχε τέτοια απήχηση ώστε να αποτελεί πραγματική απειλή για τη γερμανική δημοκρατία.
Στην προσπάθειά της να υπερασπιστεί τη δημοκρατία και να «εξορκίσει» το εθνικοσοσιαλιστικό παρελθόν, η γερμανική έννομη τάξη είναι αναγκασμένη να βρίσκει λεπτές –και όχι πάντοτε επιτυχημένες– ισορροπίες με την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Ετσι, στις αρχές Νοεμβρίου το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο απαγόρευσε στην Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος να διαβιβάζει στις αστυνομικές αρχές πληροφορίες για ύποπτα πρόσωπα, με το επιχείρημα ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές αρχές με διακριτούς ρόλους και ότι η διαβίβαση αυτή αντίκειται στην προστασία των προσωπικών δεδομένων. Μία ακόμη περίπτωση γερμανικού νομικού φορμαλισμού; Ισως.
Ολα αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με τη γενικότερη προσπάθεια της σύγχρονης Γερμανίας να εμφανισθεί διεθνώς ως η ηγέτιδα ευρωπαϊκή δύναμη όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στο πεδίο της υπεράσπισης των φιλελεύθερων δημοκρατικών αξιών. Ετσι μάλλον εξηγείται ότι την περίοδο αυτή οι ουκρανικές σημαίες στα δημόσια κτίρια του Βερολίνου είναι ίσως περισσότερες και από τις γερμανικές σημαίες.
Αυτό, βέβαια, δεν εμπόδισε τον Γερμανό καγκελάριο να επισκεφθεί πρόσφατα την Κίνα, μία από τις πρωταθλήτριες χώρες στην παραβίαση των ατομικών ελευθεριών. Αλλά αυτό είναι μάλλον μια άλλη ιστορία…
* O κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
