Η πιο επικίνδυνη εστία εθνικιστικής έντασης σήμερα στην Ευρώπη, αυτή του Κοσόβου, δείχνει να υπερθερμαίνεται και τις τελευταίες ώρες καταγράφεται στον άξονα Πρίστινας – Βελιγραδίου έντονη διπλωματική κινητικότητα. Ευρωπαίοι και Αμερικανοί σπεύδουν στις δύο πρωτεύουσες, όπου ασκούν πιέσεις σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν κλιμάκωση της αντιπαράθεσης Σέρβων και Αλβανών για το βόρειο Κόσοβο, που θα προκαλούσε ντόμινο επικίνδυνων εξελίξεων για όλη τη Βαλκανική.
Πίσω από τον ποταμό Ιμπαρ, και με επίκεντρο τη Μιτρόβιτσα, το σερβικό στοιχείο βράζει αντιδρώντας στις κινήσεις της Πρίστινας να το προσδέσει στον κρατικό κορμό. Οι Σέρβοι έχουν τοποθετήσει οδοφράγματα, πίσω από τα οποία έχουν οχυρωθεί παραστρατιωτικές ομάδες και διεκδικούν την άμεση απελευθέρωση ενός ομοεθνούς τους αστυνομικού, που συνελήφθη από την κοσοβάρικη αστυνομία για εμπλοκή του σε τρομοκρατικές, όπως χαρακτηρίστηκαν, επιθέσεις Σέρβων εθνικιστών εναντίον δημόσιων κτιρίων στον Βορρά. Ωστόσο, μόνον ως αφορμή θα πρέπει να εκληφθεί αυτή καθαυτήν η σύλληψη. Είναι καιρός τώρα που το θερμόμετρο ανεβαίνει με το παραμικρό στην παγωμένη διένεξη του Κοσόβου, καθώς εντείνονται οι προσπάθειες του διεθνούς παράγοντα για την εξεύρεση μιας αμοιβαίως αποδεκτής φόρμουλας που θα εξομαλύνει τις σχέσεις Πρίστινας και Βελιγραδίου. Οι Σέρβοι του Βορρά, και πίσω από αυτούς το Βελιγράδι, αρνούνται να εκχωρήσουν οτιδήποτε από την de facto εξουσία που έχουν εγκαθιδρύσει στους δήμους και στα χωριά πάνω από τον Ιμπαρ.
Στην κόψη του ξυραφιού
Η σύλληψη ενός Σέρβου αστυνομικού για «τρομοκρατία» ήταν μόνον η αφορμή.
Ετσι, σε κάθε προσπάθεια της κυβέρνησης να επιβάλει έστω και κάποια συμφωνημένα στο τραπέζι της διπλωματίας βγαίνουν στους δρόμους, οδηγώντας στην κόψη του ξυραφιού την εύθραυστη σταθερότητα του Κοσόβου. Τούτη τη φορά, ο εν εξελίξει γύρος έντασης ξεκίνησε από την απόφαση της κυβέρνησης να αντικαταστήσει τις σερβικές πινακίδες των αυτοκινήτων με αυτές που ισχύουν σε όλη την υπόλοιπη επικράτεια του νεοπαγούς κράτους. Οι Σέρβοι αντέδρασαν με επεισοδιακές διαδηλώσεις και παραιτήσεις όλων των ομοεθνών τους που συμμετέχουν στις κρατικές δομές (αστυνομία, δημόσιο, νοσοκομεία κ.α.). Και ενώ γι’ αυτά βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση, με αφορμή τη διεξαγωγή των δημοτικών εκλογών, οι Σέρβοι ανέβηκαν και πάλι στα κεραμίδια αναγκάζοντας την Πρίστινα να τις αναβάλει για τον Απρίλιο. Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς απειλεί να στείλει στρατό στο Κόσοβο, πλην όμως μια τέτοια κίνηση θα έβαζε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη. Η πρόεδρος του Κοσόβου Βιόσα Οσμάνι και ο πρωθυπουργός Αλμπιν Κούρτι, από την πλευρά της Πρίστινας, κατέθεσαν στις αρχές της εβδομάδας αίτηση ένταξης του Κοσόβου στην Ε.Ε., περισσότερο για να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση τους.
Ενόψει ενός νέου διογκούμενου κύματος εντάσεων και πιθανών γεωπολιτικών αναταράξεων στην ευρύτερη περιοχή, ο διεθνής παράγοντας βιάζεται να κλείσει το θέμα και στην κατεύθυνση αυτή έχουν ενεργοποιηθεί Βρυξέλλες, Αμερικανοί, Βρετανοί, Γάλλοι, Γερμανοί, ενώ με αφορμή τα τελευταία επεισόδια παρενέβη και η Μόσχα, η οποία διά του εκπροσώπου της Ντμίτρι Πεσκόφ συνέστησε διευθέτηση του προβλήματος μέσω διπλωματίας, τη στιγμή που ο Σεργκέι Λαβρόφ επέρριπτε ευθύνες στη Δύση για την κλιμάκωση της έντασης. Τώρα οι ελπίδες εναποτίθενται σε ένα γαλλογερμανικό σχέδιο, το μόνο που υπάρχει πλέον στο τραπέζι, και δείχνει να ανοίγει μια χαραμάδα διεξόδου. Με τη γαλλογερμανική πρόταση υπό μάλης, που βασίζεται στο μοντέλο των δύο Γερμανιών όταν το 1971 συμφωνήθηκε η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ομοσπονδιακής και Λαοκρατικής Γερμανίας χωρίς μεταξύ τους αναγνώριση, επρόκειτο να φθάσουν χθες στο Βελιγράδι ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Γκάμπριελ Εσκομπάρ, ο διαμεσολαβητής της Ε.Ε. Μίροσλαβ Λάιτσεκ και οι ad hoc μεσολαβητές της Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας. Νωρίτερα Εσκομπάρ και Λάιτσεκ είχαν επισκεφθεί την Πρίστινα, απ’ όπου ο πρώτος δήλωσε ότι η γαλλογερμανική πρόταση έχει την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ τονίζοντας πως «οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε πολύ ευαίσθητο σημείο και απαιτείται αυτοσυγκράτηση και από τις δύο πλευρές, ώστε να μην προκαλούνται εντάσεις που θα βλάψουν τον διάλογο».
Υπάρχει όμως κλίμα αν όχι προσέγγισης, τουλάχιστον διάθεσης για ουσιαστικό διάλογο από τις δύο πλευρές; Αν κρίνει κανείς από τη ρητορική των ηγετών τους, τα πάντα μετεωρίζονται σε ομιχλώδες τοπίο. Βούτσιτς και Κούρτι, δύο εθνικολαϊκιστές ηγέτες, έχουν επιδοθεί σε ένα διπλωματικό μπρα ντε φερ, με τον Σέρβο πρόεδρο να αποκαλεί τον Κοσοβάρο πρωθυπουργό «τρομοκρατικό απόβρασμα» και τον τελευταίο να απαντάει ότι εάν το Βελιγράδι επιχειρήσει να στείλει στρατό στο Κόσοβο, η Πρίστινα, που εξοπλίζεται διαρκώς τελευταία με βρετανικούς φορητούς πυραύλους και άρματα μάχης, «είναι έτοιμη να απαντήσει στη σερβική επιθετικότητα με όλη της την ισχύ».
Οι δύο ηγέτες θα πρέπει να προβούν σε πολιτικά οδυνηρές υποχωρήσεις για τις οποίες θα αναγκαστούν να πείσουν την κοινή γνώμη τους, η οποία γαλουχήθηκε τόσα χρόνια από τους ίδιους σε ανυποχώρητες θέσεις. Το «καρότο» της ένταξης στην Ε.Ε., ειδικά για τον Βούτσιτς, συνδυάζεται με το μαστίγιο ενός συμβιβασμού στο Κόσοβο και της απομάκρυνσής του από την αγκαλιά του Πούτιν.
