Ώρες χάους, βιώνοντας εικόνες ανάλογες με εκείνες της εισβολής στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ πριν δύο χρόνια, έζησε η Βραζιλία, με οπαδούς του πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο να εισβάλλουν στο Κογκρέσο, το Ανώτατο Δικαστήριο και το Προεδρικό Μέγαρο, στην πρωτεύουσα Μπραζίλια.
Μετά από εκτεταμένα επεισόδια και αφού προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στα κυβερνητικά κτίρια, οι δυνάμεις ασφαλείας έθεσαν τελικά υπό τον έλεγχό τους την κατάσταση, προχωρώντας σε εκατοντάδες (τουλάχιστον 400 κατά το CNN Brasil) συλλήψεις.
Τα θλιβερά επεισόδια έρχονται μόλις λίγες ημέρες μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου Λούλα, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως τον προκάτοχό του.
Ο Λούλα επέστρεψε στην Μπραζίλια και πήγε να διαπιστώσει την έκταση των ζημιών στο προεδρικό μέγαρο και κατόπιν στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Ο κεντροαριστερός πρόεδρος είπε νωρίτερα σε ομιλία του στην πολιτεία Σαο Πάολο ότι ο ακροδεξιός προκάτοχός του «ενεθάρρυνε» τους «φανατικούς φασίστες βάνδαλους» να εισβάλουν στις έδρες των τριών εξουσιών —εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής— στην Μπραζίλια. Δεσμεύτηκε μάλιστα να τιμωρήσει τους «νεοφασίστες», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.
Ο Μπολσονάρο, από την πλευρά του, απέρριψε «τις αναπόδεικτες κατηγορίες», όπως είπε, ενώ κατέκρινε μέσω Twitter πως «το πλιάτσικο και οι εισβολές σε δημόσια κτίρια (…) αντίκεινται στον κανόνα» των «ειρηνικών διαδηλώσεων». Από τη Φλόριντα, όπου πέταξε 48 ώρες πριν από τη λήξη της θητείας του, ανέφερε ότι οι ειρηνικές διαδηλώσεις ήταν δημοκρατικές, αλλά η εισβολή σε κυβερνητικά κτίρια «ξεπέρασε τα όρια».
Την ίδια ώρα, πάντως, Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βραζιλίας, ο Αλεσάντρ τζι Μοράις, αποφάσισε αργά το βράδυ της Κυριακής να παυθεί για 90 ημέρες ο κυβερνήτης της Μπραζίλιας, ο Ιμπανέις Ρόσα, εξαιτίας των σφαλμάτων και των παραλείψεων στα μέτρα ασφαλείας.
Ακόμη, διέταξε οι καταυλισμοί έξω από στρατιωτικές βάσεις που έχουν στήσει οπαδοί του Μπολσονάρο, απαιτώντας οι ένοπλες δυνάμεις να προχωρήσουν σε πραξικόπημα, να έχουν διαλυθεί εντός 24 ωρών, να απομακρυνθούν τα οδοφράγματα και να τερματιστούν οι καταλήψεις κτιρίων.
Ο δικαστής Μοράις έδωσε εντολή οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης Facebook, Twitter και Tik Tok να αναστείλουν μέχρι νεωτέρας τη λειτουργία των λογαριασμών χρηστών που διασπείρουν αντιδημοκρατική προπαγάνδα.
Οι Αρχές της Βραζιλίας έχουν αρχίσει ήδη να ερευνούν τη χειρότερη επίθεση στους θεσμούς της χώρας από τότε που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία πριν από τέσσερις δεκαετίες, με τον πρόεδρο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα να δεσμεύεται να προσαγάγει τους υπεύθυνους για την εξέγερση στη Δικαιοσύνη και υποσχέθηκε παραδειγματική τιμωρία για τους ηγέτες της «φασιστικής» επίθεσης που είχε στόχο να προκαλέσει στρατιωτικό πραξικόπημα που θα μπορούσε να επαναφέρει τον Μπολσονάρο στην εξουσία.
Μάλιστα, ο πρόεδρος Λούλα, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου, είπε ότι η τοπική αστυνομική δύναμη που αναφέρεται στον κυβερνήτη της Μπραζίλια, Ιμπανέις Ρότσα, πρώην σύμμαχο του Μπολσονάρο, δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει την προέλαση των διαδηλωτών.
Νωρίς το απόγευμα της Κυριακής, όταν οι διαδηλωτές άρχισαν να φτάνουν στην εσπλανάδα της Μπραζίλια, αντί να περιοριστούν, συνοδεύτηκαν από αυτοκίνητα της Στρατιωτικής Αστυνομίας. Η Αστυνομία έφτασε στο σημείο μόνο δύο ώρες μετά την έναρξη της εισβολής.
Ο Μπολσονάρο είναι αντιμέτωπος με πλείστες όσες έρευνες του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Βραζιλία και το μέλλον του στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ταξίδεψε με βίζα που χορηγείται μόνο στους εν ενεργεία προέδρους, είναι υπό αμφισβήτηση.
«Ο Μπολσονάρο δεν πρέπει να βρίσκεται στη Φλόριντα», δήλωσε ο Δημοκρατικός βουλευτής Χοακίν Κάστρο στο CNN. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να αποτελέσουν καταφύγιο γι’ αυτόν τον αυταρχικό ηγέτη που έχει εμπνεύσει την εγχώρια τρομοκρατία στη Βραζιλία. Θα πρέπει να σταλεί πίσω στη Βραζιλία».
To χρονικό των βασικών γεγονότων που οδήγησαν στην εισβολή
2022
30 Οκτωβρίου
Ο Λούλα, ο οποίος ήταν πρόεδρος από το 2003 έως το 2011, κέρδισε οριακά τον Μπολσονάρο στον δεύτερο γύρο. Οι υποστηρικτές του Μπολσονάρο αρχίζουν να συγκεντρώνονται για πρώτη φορά έξω από στρατιωτικές βάσεις σε ολόκληρη τη Βραζιλία, ζητώντας στρατιωτική επέμβαση για να αποτραπεί η επιστροφή του Λούλα στα καθήκοντά του.
30 και 31 Οκτωβρίου
Οι οδηγοί φορτηγών που υποστηρίζουν τον Μπολσονάρο κλείνουν δρόμους σε όλη τη χώρα μετά την ήττα του.
2 Νοεμβρίου
Οι υποστηρικτές του Μπολσονάρο πραγματοποιούν συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα, ζητώντας επέμβαση ένοπλων δυνάμεων.
22 Νοεμβρίου
Ο Μπολσονάρο αμφισβητεί τα αποτελέσματα των εκλογών στη Βραζιλία, υποστηρίζοντας ότι ορισμένες ψήφοι πρέπει να «ακυρωθούν», καταγγελία που απέρριψαν οι εκλογικές αρχές.
12 Δεκεμβρίου
Η εκλογική νίκη του Λούλα πιστοποιείται από το ομοσπονδιακό εκλογικό δικαστήριο. Αργότερα την ίδια μέρα, μετά τη σύλληψη ενός ηγέτη των ιθαγενών υπέρ του Μπολσονάρο για αντιδημοκρατικές πράξεις, όπως τον κατηγόρησαν, υποστηρικτές του Μπολσονάρο προσπαθούν να εισβάλουν στο αρχηγείο της ομοσπονδιακής αστυνομίας στη Μπραζίλια, την πρωτεύουσα.
24 Δεκεμβρίου
Ένας άνδρας συνελήφθη για απόπειρα πυροδότησης βόμβας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα εκλογικά αποτελέσματα της Βραζιλίας.
29 Δεκεμβρίου
Τουλάχιστον τέσσερα άτομα συνελήφθησαν από την Αστυνομία της Βραζιλίας με την κατηγορία της απόπειρας πραξικοπήματος κατά τη διάρκεια ταραχών από υποστηρικτές του Μπολσονάρο.
30 Δεκεμβρίου
Ο Μπολσονάρο προσγειώνεται στη Φλόριντα λιγότερο από δύο ημέρες πριν ο Λούλα αναλάβει τα καθήκοντά του.
2023
1 Ιανουαρίου
Ο Λούλα ορκίζεται πρόεδρος για τρίτη φορά, λέγοντας ότι η δημοκρατία ήταν ο πραγματικός νικητής των προεδρικών εκλογών.
8 Ιανουαρίου
Υποστηρικτές του Μπολσονάρο εισβάλλουν στο Προεδρικό Μέγαρο της Βραζιλίας, το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο στην Μπραζίλια.
Η επίθεση προκάλεσε ερωτήματα στους συμμάχους του Λούλα σχετικά με το πώς οι δυνάμεις δημόσιας ασφάλειας στην πρωτεύουσα ήταν τόσο απροετοίμαστες και συντρίφθηκαν εύκολα από ταραχοποιούς που είχαν ανακοινώσει τα σχέδιά τους τις προηγούμενες ημέρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι έρευνες των Αρχών
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Φλάβιο Ντίνο είπε ότι οι έρευνες θα έχουν ως στόχο να αποκαλύψουν ποιος χρηματοδότησε τα αρκετές εκατοντάδες λεωφορεία που μετέφεραν τους υποστηρικτές του Μπολσονάρο στην Μπραζίλια και επίσης να ερευνήσουν τον Ρότσα επειδή δεν προετοίμασε την ασφάλεια.
Η κατάληψη των κυβερνητικών κτιρίων είχε προγραμματιστεί για τουλάχιστον δύο εβδομάδες από τους υποστηρικτές του Μπολσονάρο σε ομάδες σε πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Telegram και το Twitter, ωστόσο δεν υπήρξε καμία κίνηση από τις δυνάμεις ασφαλείας για να αποτρέψουν την επίθεση, την οποία μια ομάδα αποκάλεσε «κατάληψη της εξουσίας από τον λαό».
Τα μηνύματα που είδε το Reuters καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας έδειχναν μέλη τέτοιων ομάδων να οργανώνουν σημεία συνάντησης σε πολλές πόλεις σε όλη τη χώρα, από όπου θα αναχωρούσαν ναυλωμένα λεωφορεία για την Μπραζίλια, με σκοπό να καταλάβουν δημόσια κτίρια.
Το σχέδιο περιελάμβανε κατασκήνωση μπροστά από το Αρχηγείο του Στρατού, όπου ομάδες πραξικοπηματιών είχαν κατασκηνώσει από τότε που ο Λούλα κέρδισε οριακά τις εκλογές τον Οκτώβριο.
Οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας
Η εισβολή, που θύμισε την επίθεση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ πριν από δύο χρόνια από υποστηρικτές του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, καταδικάστηκε αμέσως από τους ηγέτες της διεθνούς κοινότητας.
Τζο Μπάιντεν, πρόεδρος ΗΠΑ
Καταδικάζω την επίθεση στη δημοκρατία και στην ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας στη Βραζιλία. Οι δημοκρατικοί θεσμοί της Βραζιλίας έχουν την πλήρη υποστήριξή μας και η βούληση του βραζιλιάνικου λαού δεν πρέπει να υπονομευθεί. Ανυπομονώ να συνεχίσω τη συνεργασία μου με τον πρόεδρο Λούλα
Άντονι Μπλίνκεν, υπουργός Εξωτερικών ΗΠΑ
Καταδικάζουμε τις επιθέσεις στην Προεδρία, το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας σήμερα. Η χρήση βίας για επίθεση σε δημοκρατικούς θεσμούς είναι πάντα απαράδεκτη. Συνηγορούμε με τον πρόεδρο Λούλα στην προτροπή για τον άμεσο τερματισμό αυτών των ενεργειών.
Ζοζέπ Μπορέλ, ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε.
Συγκλονισμένος από τις πράξεις βίας και την παράνομη κατάληψη της κυβερνητικής συνοικίας της Μπραζίλια από βίαιους εξτρεμιστές σήμερα. Πλήρης υποστήριξη στον Λούλα και την κυβέρνησή του, στο Κογκρέσο και στο Ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο. Η δημοκρατία της Βραζιλίας θα υπερισχύσει της βίας και του εξτρεμισμού.
Ρομπέρτα Μετσόλα, πρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Βαθιά ανησυχία για όσα συμβαίνουν στη Βραζιλία. Η δημοκρατία πρέπει πάντα να γίνεται σεβαστή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι στο πλευρό της κυβέρνησης Λούλα και όλων των νόμιμων και δημοκρατικά εκλεγμένων θεσμών.
Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδρος Γαλλίας
Η βούληση του βραζιλιάνικου λαού και των δημοκρατικών θεσμών πρέπει να γίνει σεβαστή! Ο πρόεδρος Λούλα μπορεί να υπολογίζει στην ακλόνητη υποστήριξη της Γαλλίας.
Τζόρτζια Μελόνι, πρωθυπουργός Ιταλίας
Αυτό που συμβαίνει στη Βραζιλία δεν μπορεί να μας αφήσει αδιάφορους. Οι εικόνες της παραβίασης των θεσμικών κτιρίων είναι απαράδεκτες και ασυμβίβαστες με οποιαδήποτε μορφή δημοκρατικής διαφωνίας. Απαιτείται επειγόντως η επιστροφή στην κανονικότητα και εκφράζουμε αλληλεγγύη με τους θεσμούς της Βραζιλίας.
Πέδρο Σάντσεθ, πρωθυπουργός Ισπανίας
Όλη μου η υποστήριξη στον πρόεδρο Λούλα και στους ελεύθερους και δημοκρατικά εκλεγμένους θεσμούς του βραζιλιάνικου λαού. Καταδικάζουμε κατηγορηματικά την επίθεση στο Κογκρέσο της Βραζιλίας και απευθύνουμε έκκληση για άμεση επιστροφή στη δημοκρατική ομαλότητα.
Τζέιμς Κλέβερλι, υπουργός Εξωτερικών Βρετανίας
Οι βίαιες προσπάθειες υπονόμευσης της δημοκρατίας στη Βραζιλία είναι αδικαιολόγητες. Ο πρόεδρος Λούλα και η κυβέρνηση της Βραζιλίας έχουν την πλήρη υποστήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου.
Νικολάς Μαδούρο, πρόεδρος Βενεζουέλας
Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τη βία που προκλήθηκε από τις νεοφασιστικές ομάδες του Μπολσονάρο που έχουν επιτεθεί στους δημοκρατικούς θεσμούς της Βραζιλίας. Η στήριξή μας στον πρόεδρο Λούλα και τον βραζιλιάνικο λαό που σίγουρα θα κινητοποιηθεί για την υπεράσπιση της ειρήνης και του προέδρου του.
Αλμπέρτο Φερντάντες, πρόεδρος Αργεντινής
Θέλω να εκφράσω την απόρριψή μου γι’ αυτό που συμβαίνει στην Μπραζίλια. Άνευ όρων υποστήριξη -η δική μου και του λαού της Αργεντινής- στον πρόεδρο Λούλα ενόψει αυτής της απόπειρας πραξικοπήματος που αντιμετωπίζει.
Με πληροφορίες από CNN, ΑFP, Reuters, Guardian
