Το Αμστερνταμ στενάζει, εκπέμπει «σήμα κινδύνου» και καταδικάζει την ασυδοσία έναντι της ελευθερίας. Γι’ αυτό και η δημοτική αρχή της ολλανδικής πρωτεύουσας έβαλε μπροστά την εκστρατεία αποθάρρυνσης των ενοχλητικών τουριστών, η οποία, όπως διευκρινίζουν πηγές του δήμου στην «Κ», «αποτελεί μέρος μιας συνολικής δέσμης μέτρων».
Το μειωμένο ωράριο λειτουργίας καταστημάτων τουριστικού ενδιαφέροντος, η απαγόρευση του καπνίσματος κάνναβης σε δημόσιους χώρους και οι περιορισμοί στην πώληση αλκοόλ σε ορισμένες περιοχές του κέντρου της πόλης θα εφαρμοστούν ήδη από την άνοιξη, έπειτα από συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο», δηλώνει στην «Κ» εκπρόσωπος του αντιδημάρχου Σόφιαν Μπάρκι, που πρωτοστατεί στα νέα μέτρα που παρουσιάσαμε την προηγούμενη εβδομάδα.
«Το Αμστερνταμ λαμβάνει ήδη πολλά μέτρα κατά του υπερβολικού τουρισμού και της όχλησης. Λαμβάνουμε περισσότερα μέτρα από άλλες μεγάλες πόλεις στην Ευρώπη. Πρέπει όμως να κάνουμε ακόμη περισσότερα τα επόμενα χρόνια. Το Αμστερνταμ είναι μια μητρόπολη και τα πλήθη επισκεπτών και η φασαρία είναι εγγενή χαρακτηριστικά, αλλά, για να διατηρήσουμε την πόλη μας βιώσιμη, πρέπει πλέον να προβούμε σε περιορισμούς, αντί της ανεύθυνης ανάπτυξης», σημειώνει επίσης ο εκπρόσωπος του αντιδημάρχου.
«Παράδειγμα ανεύθυνης ανάπτυξης»
«Το Αμστερνταμ αποτελεί παράδειγμα ανεύθυνης ανάπτυξης», αντιτείνει, μιλώντας στην «Κ», η Ιζαμπελ Μοσκ, ειδική στην τουριστική στρατηγική, την καινοτομία και το μάρκετινγκ πόλεων. «Η μοναδική λύση για τον υπερτουρισμό είναι τα μέτρα για την εισροή τουρισμού. Να μην αναπτυχθεί περαιτέρω το αεροδρόμιο Σχίπχολ, να μη γίνει δεύτερος τερματικός σταθμός για την κρουαζιέρα στο λιμάνι, να μη γίνει το αεροδρόμιο στο Λέλισταντ. Το ερώτημα όμως είναι αν ο δήμος έχει τα κότσια να παρέμβει. Χωρίς να ληφθούν μέτρα για την εισροή τουριστών, όλα τα μέτρα θα έχουν ανεπαρκή αποτελέσματα. Ο δήμος θα εκμεταλλευτεί τη θέση του ως μετόχου του αεροδρομίου Σχίπχολ; Θα επιλέξει να καταργήσει σταδιακά τον τουρισμό κρουαζιέρας, την πιο ρυπογόνο μορφή τουρισμού; Θα κάνει ό,τι μπορεί για να μην ανοίξει το δεύτερο αεροδρόμιο;» αναρωτιέται η ίδια.
Και εδώ υπάρχει άλλη μία… εσωτερική σύγκρουση περί ανάπτυξης. «Ο δήμος, από τη μια, θέλει να μετακινήσει τον τερματικό σταθμό κρουαζιέρας που ήδη υπάρχει. Από την άλλη, για να εξισορροπήσει την κατάσταση, αλλά και για να παράσχει μια εναλλακτική αντί της εξάπλωσης του Σχίπχολ κάτι που επιθυμούν οι κυβερνήσεις, θέλει να επεκτείνει τον Νότιο Σιδηροδρομικό Σταθμό», μας λέει ο Τιμ Βάγκεμακερς, δημοσιογράφος της ολλανδικής εφημερίδας Het Parool.
«Δεν είναι φυσιολογικό αυτό που συμβαίνει», προσθέτει ο δημοσιογράφος και υπογραμμίζει ότι «υπάρχουν μέρες που πραγματικά σε ορισμένα σημεία της πόλης πρέπει να περπατήσεις πάνω στα κεφάλια των ανθρώπων…».
Σημειώνει δε ότι «δεν είναι καινούργιο το ζήτημα. Εχει καταστεί πραγματικό πρόβλημα εδώ και 7-8 χρόνια, με τις φθηνές πτήσεις και τις διαδικτυακές καμπάνιες. Αν γκουγκλάρει κανείς “Αμστερνταμ πάρτι Σαββατοκύριακο”, θα δει τα χιλιάδες αποτελέσματα που θα του εμφανιστούν. Αυτό, λοιπόν, μέσα στα χρόνια, έχει δημιουργήσει ανησυχίες».
Η «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού
Οι ανησυχίες, ασφαλώς, δεν είναι μόνο της δημοτικής αρχής. Και οι ίδιοι οι κάτοικοι ανησυχούν από τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού, που οδήγησε στη μείωση των καταστημάτων που εξυπηρετούν την καθημερινότητα των κατοίκων. Αντιθέτως, έχουν αυξηθεί οι επιχειρήσεις τουριστικού ενδιαφέροντος. Και ο τουρισμός στην πόλη, που αγγίζει τα 20 εκατ. ετησίως, δημιουργεί όλα τα προβλήματα που συναντάμε στις υπερτουριστικές πόλεις και νησιά σε όλο τον πλανήτη.
Οι πολίτες πάντως έχουν αυτοοργανωθεί, υποβοηθούμενοι από τη δημοτική αρχή. Τον Ιούνιο του 2021, μετά την πρωτοβουλία πολιτών «Το Αμστερνταμ έχει επιλογή», το δημοτικό συμβούλιο ενέκρινε τον κανονισμό «Ο τουρισμός σε ισορροπία στο Αμστερνταμ», ο οποίος ορίζει μέγιστο αριθμό τουριστικών διανυκτερεύσεων και ημερήσιων επισκέψεων στην πόλη. Οι επισκέπτες ετησίως δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 20 εκατ. και το δημοτικό συμβούλιο οφείλει να παρεμβαίνει με το που θα ξεπεραστεί το «κατώφλι» των 18 εκατομμυρίων.
Ο απώτερος στόχος της πόλης φαίνεται να είναι, όπως μας μεταφέρεται, ένα διαφορετικό προφίλ επισκεπτών. «Η πόλη θέλει να αποτρέψει τους τουρίστες που στην πραγματικότητα έρχονται μόνο για τα πάρτι και δεν έχουν οικονομικό αντίκτυπο στην πόλη, διότι είτε μένουν σε πάμφθηνα ξενοδοχεία είτε ακόμα και μέσα στα αυτοκίνητά τους, αν είναι να μείνουν 1-2 βραδιές στο Αμστερνταμ. Από την άλλη, η επέκταση του Νότιου Σιδηροδρομικού Σταθμού σηματοδοτεί τη στόχευση στον συνεδριακό τουρισμό. Ολα αυτά, αν τα συνδυάσει κανείς με τα σχεδιαζόμενα μέτρα, τότε αντιλαμβάνεται ότι η στόχευση είναι μεν να μειωθεί ο τουρισμός αλλά και να αυξηθεί το οικονομικό αποτύπωμά του, αφού η πόλη θα προσελκύει επισκέπτες υψηλού εισοδηματικού προφίλ», όπως σημειώνει ο Τιμ Βάγκεμακερς.
Το Project 1012
Ακριβώς αυτό αναφέρεται και ως βασικός στόχος του Project 1012, που ονομάστηκε έτσι από τον ταχυδρομικό κώδικα της γειτονιάς και στοχεύει, όπως έχει γραφτεί, σε μια «καλύτερη κατηγορία τουριστών», στο να πάψει η συνοικία των Κόκκινων Φαναριών και κατ’ επέκταση και οι γύρω γειτονιές, να χαρακτηρίζονται από μια μάζα καταστημάτων με φθηνά σουβενίρ, coffee shops και οίκους ανοχής, αλλά και στην αλλαγή ταυτότητας της πόλης που κατακλύζεται από έξαλλα μπάτσελορ πάρτι.
Ωστόσο, όπως μεταδίδουν τα ολλανδικά μέσα, το εγχείρημα θεωρήθηκε εν γένει αποτυχημένο, καθώς δεν ανταποκρίθηκε στις δύο φιλοδοξίες του: να αντικαταστήσει τα coffee shops και τα καταστήματα τουριστικών ειδών με εστιατόρια και γκαλερί και να αντιμετωπίσει τη βιομηχανία του σεξ κλείνοντας τους οίκους ανοχής.
Τώρα φαίνεται ότι ο δήμος επιμένει ξανά.
Οι σεξεργάτριες αντιδρούν
Το μειωμένο ωράριο λειτουργίας έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται στη συνοικία με τα Κόκκινα Φανάρια από την 1η Απριλίου. Η εργασία των σεξεργατριών θα ολοκληρώνεται στις 3 αντί στις 6 το πρωί, ενώ σχεδιάζεται και η μετακίνηση ολόκληρης της συνοικίας σε άλλο σημείο της ολλανδικής πρωτεύουσας, το οποίο θα ονομαστεί «ερωτικό κέντρο».
Πάντως, η Πράσινη πρώτη γυναίκα δήμαρχος του Αμστερνταμ, Φέμκε Χάσελμα, πηγαίνει στις γειτονιές της πόλης και συναντάται με την κοινωνία των πολιτών, προκειμένου να λάβει την κοινωνική συναίνεση, ώστε να μεταφερθούν σε άλλο σημείο τα Κόκκινα Φανάρια, προκειμένου να πάρει μια ανάσα το κέντρο.
Εντούτοις, πριν αλέκτωρ φωνήσαι, οι σεξεργάτριες έχουν ήδη αρχίσει να αντιδρούν σθεναρά. Αρκετές είπαν, μάλιστα, στο CNN ότι οι μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν σε αυτές αυξάνουν το στίγμα, σημειώνοντας ότι υφίστανται άδικες διακρίσεις και χρησιμοποιούνται ως αποδιοπομπαίος τράγος για το πρόβλημα της πόλης με τον μαζικό τουρισμό.
Ταυτόχρονα, τονίζουν και άλλα δύο ζητήματα. Πρώτον, ότι, εφόσον οι «βιτρίνες» ανοίγουν τα μεσάνυχτα, οι σεξεργάτριες θα έχουν μόλις τρεις ώρες για να κερδίσουν χρήματα. Δεύτερον, αν πρέπει να σχολάσουν στις 3 το πρωί, θα είναι πολύ πιο επικίνδυνο για τις ίδιες να κυκλοφορούν στην πόλη επιστρέφοντας στο σπίτι τους, απ’ ό,τι στις έξι το πρωί. Το νέο ωράριο, λένε επίσης, χτυπά ακόμα περισσότερο την κοινότητα των τρανσέξουαλ, καθώς, όπως δηλώνουν, πολλοί πελάτες που έρχονται μεταξύ 3 και 6 το πρωί αναζητούν τρανς συναδέλφους τους.
Παράλληλα, θεωρούν ότι η δημιουργία «ερωτικού κέντρου» θα μειώσει την ασφάλεια των εργαζομένων του σεξ, καθώς στο σημείο όπου βρίσκονται τώρα αποτελούν τμήμα μιας ολόκληρης κοινότητας της πόλης, ενώ, σε περίπτωση μετακίνησής τους, θα στιγματιστούν έτι περαιτέρω. Ο κόσμος που θα καταφεύγει εκεί δεν θα ελέγχεται, ενώ οι σεξεργάτριες θα χάσουν τη στήριξη των κατοίκων, οι οποίοι παίρνουν το μέρος τους όταν συμβαίνουν έκτροπα.
«Κόντρα» Δημοσίου και ιδιωτών
Πάντως, οι ρυθμίσεις για τον ενοχλητικό τουρισμό έχουν προκαλέσει «μάχη» μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Από τη μία έχουμε τους επιχειρηματίες του τουρισμού που κάνουν μεγάλες καμπάνιες προσέλκυσης τουριστών και, από την άλλη, τον δήμο που τους αποτρέπει, κάτι που, όπως ειπώθηκε, δεν ταιριάζει με την ταυτότητα της πόλης ως ανεκτικής και ελεύθερης.
Ωστόσο, όπως μας μεταφέρουν ολλανδικές πηγές που παρακολουθούν το θέμα της «σύγκρουσης» δήμου και ιδιωτών, «η δήμαρχος του Αμστερνταμ συχνά εξοργίζεται με τους ιδιώτες που προωθούν μια εικόνα της πόλης που δεν ταιριάζει με όσα η δημοτική αρχή πρεσβεύει για μια πιο βιώσιμη πόλη».
Ασφαλώς, ο δήμος δεν μπορεί να απαγορεύσει τα φθηνά ξενοδοχεία και τις παμπ. Αυτό που, εντούτοις, προσπαθεί να κάνει είναι να συζητήσει μαζί τους την ηθική διάσταση, με επίκεντρο την πόλη που «βουλιάζει» και τους κατοίκους που βασανίζονται.
«Εχει διαστρεβλωθεί η έννοια της “ελευθερίας”»
Και μπορεί, όπως επισημαίνει στην «Κ» ο εκπρόσωπος της οικείας αντιδημαρχίας της ολλανδικής πρωτεύουσας, «το Αμστερνταμ να
είναι γνωστό ως μια ελεύθερη και ανοιχτή πόλη που θέλει να μοιραστεί τον πολιτιστικό της πλούτο, συμπεριλαμβανομένων των μουσείων και άλλων κορυφαίων τοποσήμων, των καναλιών της, καθώς και της νυχτερινής της ζωής, ωστόσο, η έννοια της “ελευθερίας” έχει διαστρεβλωθεί τα τελευταία χρόνια και έχει εμπορευματοποιηθεί.
«Ορισμένες επιχειρήσεις κάνουν κατάχρηση της εικόνας του Αμστερνταμ για να το πλασάρουν ως πόλη “απεριόριστων δυνατοτήτων”. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες ομάδες επισκεπτών τη θεωρούν μια πόλη όπου όλα επιτρέπονται. Αυτού του είδους ο τουρισμός, καθώς και οι προσφορές που απευθύνονται ειδικά σε αυτές τις ομάδες, δεν θεωρείται επιθυμητός από τη δημοτική αρχή», συμπληρώνει.
«Αυτό είναι πρόκληση για την πόλη, διότι ως προορισμός δεν μπορείς να “ελέγχεις” την προσφορά πακέτων σε αυτές τις ομάδες-στόχους. Και πάλι το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: είναι αυτό το πρόβλημα της πόλης; Ή μήπως υπάρχουν πάρα πολλοί επισκέπτες σε ορισμένα μέρη και η καλή ισορροπία μεταξύ επισκεπτών και κατοίκων σε αυτές τις περιοχές έχει ξεφύγει; Γιατί αυτό είναι, και πάλι, το πρόβλημα, η εισροή τουριστών», σχολιάζει στην «Κ» η Ιζαμπελ Μοσκ.
Κάτι τέτοιο, πάντως, συνάγεται και από τη συνομιλία που είχαμε εκ νέου με μόνιμους κατοίκους της ολλανδικής πρωτεύουσας. Ο μεταφραστής Αντρι Μπουν, που ζει στις παρυφές του κέντρου της πόλης, επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα τοπικό, δηλαδή αφορά πολύ συγκεκριμένα σημεία του Αμστερνταμ, ενώ ο Χάρης Ζώης, που ζει σε προάστιο αλλά εργάζεται στο κέντρο, θεωρεί ότι είναι σαν δύο διαφορετικές πόλεις.
Αυτό που τονίζεται από διάφορες πλευρές, ωστόσο, είναι πως όσο παραμένουν φθηνές οι πτήσεις προς την ολλανδική πρωτεύουσα δεν πρόκειται να μειωθεί έτσι εύκολα ο ενοχλητικός υπερτουρισμός. Το ίδιο συμβαίνει και με όσα η πόλη προσφέρει έτσι κι αλλιώς, που αποτελούν τον πυρήνα της ταυτότητας που έχτιζε επί δεκαετίες.
«Γεγονός παραμένει ότι υπάρχουν τόσο πολλές πτήσεις χαμηλού κόστους προς το Αμστερνταμ. Ταυτόχρονα, οι εμπειρίες που μπορούν να ζήσουν οι επισκέπτες εδώ δεν αλλάζουν. Θα εξακολουθήσουν να κάνουν πάρτι, να καπνίζουν κάνναβη κ.λπ. Πρέπει να ληφθούν πιο δραστικές αποφάσεις, αλλά αυτό είναι περίπλοκο. Αν απαγορευτεί στους επισκέπτες να καπνίζουν κάνναβη, αυτό θα προκαλέσει νέα προβλήματα», λέει η Ιζαμπελ Μοσκ.
Νέα καμπάνια για την εικόνα της πόλης
Πάντως, όπως μας λέει ο ίδιος ο δήμος του Αμστερνταμ, «πριν από το καλοκαίρι, θα ξεκινήσει μια εκστρατεία για την εικόνα της πόλης, ώστε να φανεί το πραγματικό πρόσωπό της, συνδέοντας τους επισκέπτες που δείχνουν σεβασμό για την πλούσια πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά τόσο της ολλανδικής πρωτεύουσας όσο και της ευρύτερης περιοχής».
Αυτό που ελπίζουν οι συνομιλητές μας, βέβαια, είναι ότι όλα αυτά τα μέτρα και οι σχεδιαζόμενες καμπάνιες θα συνδυαστούν με το ανεκτικό προφίλ της πόλης. «Είναι μοναδική και χρειάζονται δραστικές αποφάσεις για να παραμείνει έτσι», λένε σχεδόν με μια φωνή.
