Δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 2013. Ηταν «διάδοχος» της Wahlalternative 2013 (Εκλογική Εναλλακτική 2013), που είχαν ιδρύσει οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες. Ενα περιθωριακό στην αρχή κόμμα, που ήθελε να καλύψει την απογοητευμένη Δεξιά της Αγκελα Μέρκελ, καθώς η καγκελάριος ήθελε να διασώσει την Ελλάδα –και εξ αντανακλάσεως την Ευρωζώνη– που ήταν γι’ αυτό κόκκινο πανί ως «αποτυχημένο» σύστημα.
Στις εκλογές του Απριλίου της ίδιας χρονιάς, παρ’ ολίγον να εκλέξει βουλευτές στην Μπούντεσταγκ, την Ομοσπονδιακή Βουλή της Γερμανίας, αλλά δεν ξεπέρασε το «κατώφλι» του απαραίτητου 5%. Μετά ήρθε η προσφυγική-μεταναστευτική κρίση του 2015. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) είδε εκεί τη μεγάλη της ευκαιρία.
Και την εκμεταλλεύτηκε. Εξάλλου, ο πρώην βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών, ιδρυτικό μέλος και σήμερα επίτιμος πρόεδρος της AfD, Αλεξάντερ Γκάουλαντ, χαρακτήρισε ως «δώρο» την ανθρωπιστική πολιτική ανοχής και φιλοξενίας της Αγκελα Μέρκελ στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που συνέρρεαν –κυρίως από τη Συρία– στην Ευρώπη.
Τυπική ευρωπαϊκή Ακροδεξιά;
Η AfD έχει όλα τα γνώριμα στοιχεία της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς: ευρωσκεπτικισμός, αντιμεταναστευτική πολιτική, με έναν μανδύα ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού. Στόχευσε στα τμήματα του πληθυσμού της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, που έως το 1989 δεν ήξεραν τι θα πει «μετανάστευση». Μάλιστα, η Ανατολική Γερμανία, ισχυρό κομμάτι του Σιδηρού Παραπετάσματος, ήταν πιο ευεπίφορη στη ριζοσπαστικοποίηση –δεξιά και αριστερή– μετά την κατάρρευση του ψυχροπολεμικού διπολισμού, ο οποίος δημιούργησε οικονομική και πολιτισμική ανασφάλεια με την επακολουθήσασα παγκοσμιοποίηση που στην Ευρώπη πήρε και τη μορφή του κοινού νομίσματος.
Αργά και σταθερά, η Εναλλακτική για τη Γερμανία προσπαθεί να μετατραπεί σε… mainstream κόμμα.
Με επίμονα και προσεκτικά βήματα, μετερχόμενη κάθε πρόσφορο μέσο για να εξάψει τους φόβους των Γερμανών για την –κοινωνική, οικονομική– αλλοίωση της πατρίδας τους, στις ευρωεκλογές του 2014 κατορθώνει να κατακτήσει επτά θέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στις τοπικές εκλογές του 2017, εκλέγει βουλευτές στα 14 από τα 16 κρατίδια, και στις ομοσπονδιακές εκλογές του ίδιου έτους καταφέρνει να εισέλθει στην Μπούντεσταγκ, εκλέγοντας 94 βουλευτές. Η υποδαύλιση των κατώτερων ενστίκτων του γερμανικού πληθυσμού απέδωσε καρπούς. Ηταν η μεγάλη στιγμή για το κόμμα, που έγινε το πρώτο ακροδεξιό κόμμα που εξελέγη στην Μπούντεσταγκ από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι εντεύθεν.
Στο μεταξύ, μετακινείται όλο και δεξιότερα. Η αντι-ισλαμιστική ρητορική, η γενικευμένη ξενοφοβία, ο αντισημιτισμός και ο εθνικιστικός συντηρητισμός γιγαντώνονται και διεισδύουν στη γερμανική πολιτική σκηνή, καθώς, όπως έχουν γράψει αναλυτές, «ριζοσπαστικές δηλώσεις έχουν πέραση σε τμήματα του πληθυσμού που επικροτούν τους πολιτικούς της AfD που τολμούν να μιλήσουν ανοιχτά και να αναστατώσουν το πολιτικό κατεστημένο». Ωστόσο, στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021, παρότι το CDU της απερχόμενης, τότε, καγκελαρίου Μέρκελ υποχωρούσε, η AfD χάνει 11 βουλευτικές θέσεις, πέφτοντας στις 83.
Σε αυτή την πτώση ενδεχομένως είχαν συμβάλει οι δηλώσεις του τότε επικεφαλής της Κ.Ο. του κόμματος, Αλεξάντερ Γκάουλαντ, ότι η ναζιστική περίοδος δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια «κουτσουλιά» στη χιλιόχρονη ιστορία της χώρας. Και με τέτοια ζητήματα, οι Γερμανοί και οι γερμανικές αρχές δεν… παίζουν. Τότε, το 2018, ήταν που είχε ξεκινήσει η παρακολούθηση του κόμματος από τις μυστικές υπηρεσίες του Βερολίνου.
Τον Μάρτιο του 2021, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (BfV) χαρακτήρισε το κόμμα στο σύνολό του «ύποπτη περίπτωση ακροδεξιού εξτρεμισμού». Αυτό, για τα γερμανικά πολιτικά ειωθότα, σημαίνει ότι τα μέλη του μπορούν να τεθούν υπό κρατική παρακολούθηση.
Από τη Ρωσία… στην πανδημία
Το φθινόπωρο του 2021, η AfD δημοσιοποιεί, τρόπον τινά, τη φιλορωσική της στάση, αποστέλλοντας βουλευτές της στη Μόσχα, ώστε να συναντηθούν με τους συναδέλφους της ρωσικής Κρατικής Δούμας. Οπως είχε γράψει η Deutsche Welle, οι δύο πλευρές προέβησαν σε εκκλήσεις για «ομαλοποίηση, εμβάθυνση και βελτίωση» των ρωσο-γερμανικών σχέσεων και την άρση των δυτικών κυρώσεων, την ώρα που Βερολίνο και Μόσχα έρχονταν σε ρήξη εξαιτίας της φυλάκισης του Αλεξέι Ναβάλνι και η υπόλοιπη Ευρώπη ισορροπούσε σε τεντωμένο σκοινί με τη Ρωσίας εξαιτίας της έντασης για την Ουκρανία – που εντέλει οδήγησε στην εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022.
Μάλιστα, ο ίδιος ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς αποκάλεσε την AfD «κόμμα της Ρωσίας» ενώπιον της Μπούντεσταγκ, καθώς απαντούσε σε ερώτηση βουλευτή της AfD που χαρακτήρισε τις κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας από τη Γερμανία και την Ε.Ε. «ανώφελες», προτείνοντας την επαναλειτουργία του αγωγού Nord Stream 2.
Μέσα στην πανδημία, βέβαια, η AfD είχε βρει ακόμα μία ευκαιρία για να τροφοδοτήσει τα φοβικά ένστικτα των Γερμανών πολιτών, κάτι που σημειώθηκε και σε άλλα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη και αλλού· στην Ελλάδα, είχαμε την περίπτωση της Ελληνικής Λύσης. Η γερμανική Ακροδεξιά τότε έκανε, αφενός, λόγο για τον περιορισμό των ελευθεριών των πολιτών και, αφετέρου, με επιστημονικοφανή ρητορική, αντιτέθηκε στον εμβολιασμό των πολιτών, μετερχόμενη όλες τις συνωμοσιολογικές θεωρίες που διασπείρονταν ένθεν κακείθεν. Μάλιστα, όπως λένε οι ειδικοί, επρόκειτο για ρητορική του «θυματικού εθνικισμού», καθώς συνέκρινε τους «κοινωνικά αποκλεισμένους» ανεμβολίαστους με τους… «ελεύθερους μετανάστες», που κατά την AfD κινούνταν απρόσκοπτα στη χώρα.
Ορεξη για κυβερνητικές συνεργασίες
Την ίδια ρητορική χρησιμοποίησε και από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και μετά. Κάτι που μοιάζει –δημοσκοπικά τουλάχιστον– να αποδίδει, καθώς οι πρόσφατες μετρήσεις δίνουν στην AfD κοντά στο 16-17%, ανοίγοντάς της την όρεξη για κυβερνητικές συνεργασίες, αν όχι σε ομοσπονδιακό επίπεδο, τότε σε επίπεδο κρατιδίων. Αυτό, άλλωστε, έχει δηλώσει η μία εκ των ηγετών του κόμματος, Αλις Βάιντελ, που ισχυρίζεται ότι το κόμμα της είναι έτοιμο να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες, κάτι που γεννά το ερώτημα: με ποιον;
Θα σπάσει άραγε η Γερμανία τα ταμπού της πολιτικής της κουλτούρας;
Οπως γράφει η Deutsche Welle, εκπρόσωπος των γερμανών Χριστιανοδημοκρατών επιβεβαιώνει ότι «το τείχος προστασίας παραμένει. Eχουμε ξεκάθαρη απόφαση κομματικού συνεδρίου, που προβλέπει ότι αποκλείεται οποιαδήποτε συνεργασία με την AfD». Αλλά και ο Φρανκ Ντέκερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, εκτιμά ότι η συνεργασία με την AfD «είναι το απόλυτο ταμπού και αν οι Χριστιανοδημοκράτες το σπάσουν, τότε δεν θα μείνει ούτε πέτρα όρθια στο κόμμα». Κατά συνέπεια και η AfD «γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να συγκυβερνήσει», δηλώνει ο Γερμανός αναλυτής.
Παράλληλα, η AfD προέτρεπε τα μέλη της σε όλη τη γερμανική επικράτεια να δηλώσουν υποψηφιότητα για σώματα ενόρκων στα δικαστήρια της χώρας, ώστε «να μην περάσει η Δικαιοσύνη στα χέρια των αριστερών». Το σύστημα της Γερμανίας για τους «λαϊκούς δικαστές», όπως λέγονται, προβλέπει θητεία για όσους εκλέγονται, οπότε για την Ακροδεξιά –αλλά όχι μόνο– αποτελεί πάντα ευκαιρία διείσδυσης και στο δικαστικό σύστημα της Γερμανίας.
Την ίδια στιγμή, το ίδρυμα Desiderius Erasmus, που έχει άμεση σύνδεση με την AfD, ζήτησε ίση μεταχείριση από το γερμανικό κράτος, εξισώνοντας εαυτόν με το Ιδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ του CDU, το Ιδρυμα Φρίντριχ Ερμπερτ του SPD, το Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ της Αριστεράς και το Ιδρυμα Χάινριχ Μπελ των Πρασίνων. Ζήτησε και τελικώς έλαβε θετική απάντηση από το Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας, οπότε και θα μπορεί να λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση. Σημειώνεται ότι, όπως γράφει η Deutsche Welle, τα περί ων ο λόγος ιδρύματα στη Γερμανία είναι επιφορτισμένα με την εκπαίδευση σε πολιτικά θέματα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ενώ οι δραστηριότητές τους περιλαμβάνουν διοργάνωση εκδηλώσεων, διεξαγωγή έρευνας και παροχή υποτροφιών.
Οι «αντισυνταγματικές φιλοδοξίες» της Νεολαίας του κόμματος
Και φτάνουμε στο 2023. Σύμφωνα με τους New York Times, η υπηρεσία πληροφοριών της Γερμανίας χαρακτήρισε χθες, Τετάρτη, τη Νεολαία της AfD (Εναλλακτική Νεολαία) «εξτρεμιστική ομάδα», «που απειλεί το σύνταγμα», προκαλώντας άλλο ένα πλήγμα σε μια οργάνωση που έχει τεθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια υπό αυξανόμενο έλεγχο λόγω ανησυχιών για ριζοσπαστικοποίηση. Ηδη περιγράφεται η κίνηση αυτή ως πρωτοφανής για τα μεταπολεμικά δεδομένα της Γερμανίας.
Τι σημαίνει αυτός ο χαρακτηρισμός; Σύμφωνα με δημοσιεύματα, όταν μία ομάδα χαρακτηριστεί εξτρεμιστική, τα μέλη της χάνουν –κατά κανόνα– τη δυνατότητα διορισμού στο Δημόσιο, ενώ δεν τους επιτρέπεται η απόκτηση όπλων. Την ίδια στιγμή, αυτός ο χαρακτηρισμός επιτρέπει στις γερμανικές αρχές να εκδίδουν ευκολότερα άδειες παρακολούθησης των μελών της εκάστοτε εξτρεμιστικής ομάδας.
Τρεις εξτρεμιστικές ομάδες υπό παρακολούθηση: Η Νεολαία της AfD, το Ινστιτούτο Κρατικής Πολιτικής και η ομάδα One Percent.
Μαζί με την Εναλλακτική Νεολαία, οι αρχές έκριναν το Ινστιτούτο Κρατικής Πολιτικής και την ομάδα One Percent ως εξτρεμιστικές, καταδεικνύοντας την τριάδα αυτού που σήμερα στη Γερμανία ονομάζεται Νέα Δεξιά, που εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια με αμφίεση… καθημερινών, λογικών, ιδιαίτερα φιλικών ανθρώπων, που θέλουν να διαχωριστούν από την «Παλαιά Δεξιά», η οποία είχε συνδεθεί επί σειράν ετών με τον νεοναζισμό. Οπως έχουν, μάλιστα, γράψει οι ΝΥΤ, πολλοί εξ αυτών μελετούν Γκάντι, πειραματίζονται με την κοινοτική διαβίωση και τη βιολογική κηπουρική. Και όπως οι αριστεροί φοιτητές στη δεκαετία του 1970 ή οι ακτιβιστές του περιβάλλοντος τη δεκαετία του 1990, οργανώνουν αιφνιδιαστικές διαμαρτυρίες, αναζητώντας την προσοχή του κοινού.
«Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία ότι αυτές οι τρεις ομάδες (σ.σ. Εναλλακτική Νεολαία, Ινστιτούτο Κρατικής Πολιτικής και One Percent) έχουν αντισυνταγματικές φιλοδοξίες», δήλωσε η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (BfV). Συμπληρώνοντας, ειδικά για τη Νεολαία της AfD, ότι εργάζεται κατά της «αρχής της δημοκρατίας», υποτιμώντας τους πολιτικούς αντιπάλους και το κράτος. «Η Εναλλακτική Νεολαία επιδεικνύει μια γενική απαξίωση του δημοκρατικού συστήματος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας», ανέφερε χαρακτηριστικά η απόφαση της BfV.
Οι δύο ηγέτες της AfD, όπως ήταν φυσικό, έκαναν λόγο για «εξωφρενική απόφαση». «Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ούτε λόγο ούτε αντίστοιχα έγγραφα που να δικαιολογούν αυτή την πράξη», ενώ εξετάζουν την προσφυγή στη Δικαιοσύνη.
Μάλιστα, ο πρόεδρος της Επιτροπής, Τόμας Χάλντενβανγκ, είχε σε προηγούμενο χρόνο δικαιολογήσει την απόφαση παρακολούθησης της Εναλλακτικής Νεολαίας, κάνοντας λόγο για διασπορά μίσους και ενθάρρυνση βίας κατά μειονοτήτων, συμπληρώνοντας ότι η Επιτροπή «παρακολουθεί επίσης ομάδες ανθρώπων που διαδίδουν ιδεολογίες που παραβιάζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια καθώς και τη δημοκρατία», κάτι που παραβιάζει τις πρώτες λέξεις του γερμανικού συντάγματος: «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πρέπει να είναι απαραβίαστη».
Τα πλήγματα, οι «Πολίτες του Ράιχ» και το Κρεμλίνο
Σύμφωνα με γερμανικά δημοσιεύματα, πάντως, αυτό ενδέχεται να πλήξει την AfD, που εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις τρίτο κόμμα, πίσω από το SPD και τους Πρασίνους. Αυτό θα αποτελέσει το δεύτερο πλήγμα στο ακροδεξιό κόμμα, καθώς μέλη του έχουν συνδεθεί με τη συνωμοσία κατάλυσης της δημοκρατίας της Γερμανίας από την ομάδα «Πολίτες του Ράιχ», ενώ μέλος της AfD φέρεται να ήταν και ο Κάρστεν Λίνκε, μέλος των μυστικών υπηρεσιών της Γερμανίας που διαβίβαζε πληροφορίες στη Ρωσία.
Πολλοί, ασφαλώς, αναρωτιούνται εάν η απόφαση περί χαρακτηρισμού της Νεολαίας της AfD ως «επικίνδυνης για τη δημοκρατία» συνδέεται με όσα προ ημερών αποκάλυψε η Washington Post. Σύμφωνα με δημοσίευμα της αμερικανικής εφημερίδας, διέρρευσαν έγγραφα που καταγράφουν συναντήσεις αξιωματούχων του Κρεμλίνου με Ρώσους πολιτικούς αναλυτές, όπου η Μόσχα δίνει εντολές να επικεντρωθούν οι στρατηγικοί αναλυτές στη Γερμανία για να μετριαστεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία. Τα ίδια αρχεία «δείχνουν» ότι τουλάχιστον πολλά μέλη της AfD ήταν σε επαφή με Ρώσους αξιωματούχους τη στιγμή που εκπονούνταν τα προκείμενα σχέδια, κάτι που ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, απέρριψε ως απολύτως ψευδείς πληροφορίες, «καθώς δεν έχουμε χρόνο για τέτοια».
