Το δυαδικό σχήμα, τύπου μας συμφέρει ο Ερντογάν ή ο Κιλιτσντάρογλου, ήταν εξαρχής κοντόφθαλμο. Δείγμα μιας κουλτούρας που επιζητεί εκείνον που θα μας λύσει το πρόβλημα. Μετακυλίοντας το βάρος της Τουρκίας από πάνω μας, χωρίς μάλιστα να απειληθεί το status quo. Λάθος, διότι κανείς εκ των δύο δεν δήλωσε διαθεσιμότητα. Κι αυτό διότι, με συνέχειες και ασυνέχειες από τα δύο μπλοκ, τα ελληνοτουρκικά προσλαμβάνονται ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Δεν προσφέρονται για κωλοτούμπες. Μην μπλέκουμε τα δικά μας με τα δικά τους. Ο Ερντογάν δεν είναι η Μέρκελ ή ο Γιουνκέρ. Να το θυμούνται αυτό στην αντιπολίτευση. Επί της ταμπακιέρας, οι συντηρητικές δυνάμεις της τουρκικής κοινωνίας απλώνονται και, το κυριότερο, ριζώνουν. Με έντονο το άρωμα ενός οθωμανικού ισλαμισμού που συμπορεύεται μ’ έναν αναβαπτισμένο εθνικισμό, νατιβιστικού προσήμου. Ξεπερνώντας τον κύκλο βιολογικής θνητότητας των μονομάχων.
Στην εξωτερική πολιτική, το μεγαλύτερο λάθος των νεοφώτιστων AKPέδων και ευρασιανιστών συνοδοιπόρων τους ήταν πως βιάστηκαν να προχωρήσουν από τη σχετική στην απόλυτη υποχώρηση της Δύσης. Αναλαμβάνοντας περιττούς κινδύνους. Με τους Αμερικανούς να επιστρέφουν για διόρθωμα και στένεμα. Τόσο στα της περιφερειακής ισορροπίας δυνάμεων όσο και στο διμερές ισοζύγιο. Ηταν η τουρκική αμυντική βιομηχανία που πρώτη χτύπησε το καμπανάκι ρίσκου στην Ουάσιγκτον. Με το ανάλογο φρένο που ακολούθως της επιβλήθηκε. Λαμβάνοντας υπόψη πως οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας δεν είναι σχέσεις συμμάχων ή αντιπάλων (άλλο λάθος σχήμα), συμφωνούμε πως τα απαιτούμενα κεφάλαια για την ανασυγκρότηση των σεισμόπληκτων περιοχών αυξάνουν τη μόχλευση των δυτικών. Για επαναπροσέγγιση με τον συναλλακτικό Ερντογάν. Ως αιωρούμενο γεωπολιτικό εκκρεμές, η Τουρκία προκρίνει τη νέτα σκέτα συναλλακτική μεθοδολογία. Τα υπόλοιπα δυτικόστροφα είναι άλλα λόγια να αγαπιόμαστε.
Για ένα διάστημα, ο πρόεδρος θα αποδειχθεί περισσότερο συνεργάσιμος – τόσο όσο δηλαδή. Μια à la carte επαναπροσέγγιση θα εξομαλύνει, χωρίς απαραίτητα να βελτιώσει, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κυκλοφορεί η άποψη πως απελευθερωμένος από τις εκλογές, με τις παραινέσεις των Αμερικανών και σκεπτόμενος την υστεροφημία του, θα προχωρήσει σε μια έντιμη συνεννόηση με την Αθήνα. Ως χαρισματικός ηγέτης, ικανός να τη «σερβίρει» στον λαό του (τελικά μόνον εμείς ήμασταν οι άτυχοι που πέσαμε στους «τζάμπα-μάγκες» λαϊκιστές). Υποθέτω αυτό συνεπάγεται μετάλλαξη DNA και ενταφιασμό της αντίληψης πως το Αιγαίο παραμένει μια «δυτική λίμνη».
Ας πούμε ότι αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος, διέκοψα τον συνομιλητή μου. Aκου λοιπόν μια διαφορετική. Οι ηγέτες τύπου Ερντογάν αποφασίζουν με βάση τις δικές τους αντιλήψεις, όχι απαραίτητα των Αλλων. Θυμάσαι την ιστορία με το λεωφορείο και τη δημοκρατία; Την ανέβασε και φτάνοντας στον προορισμό του την κατέβασε. Ναι, για ένα διάστημα θα σηκώσει χειρόφρενο εξαιτίας της οικονομίας. Ακριβώς όμως επειδή είναι η τελευταία του θητεία, ήδη τον απασχολεί τι θα γράψουν τα βιβλία της Ιστορίας. Δεν νομίζω να έχει στο μυαλό του το παράδειγμα του Ατατούρκ με τον Βενιζέλο. Σίγουρα όμως θα θυμάται τη συμβολή των Οθωμανών σουλτάνων: «Μετά τη μάχη ακολουθεί η μεγαλύτερη μάχη, πώς να οικοδομήσεις μια στέρεη και διαρκή ειρήνη». Επίτρεψέ μου, μέχρι ο ίδιος να αποφασίσει γήπεδο, η χώρα μου να προετοιμάζεται για όλες τις μάχες. Σε όσους δεν αρέσει η άμυνα και ο ρεαλισμός, ας σκεφτούν πως αποτελεί τη μόνη ασφαλή επένδυση για την ειρήνη.
Ηταν η ένταξη στην Ε.Ε. που μας έκανε περισσότερο ειρηνόφιλους, και σωστά. Σήμερα όμως, που η Ευρώπη έχει φάει έναν πόλεμο στο κεφάλι, θα ξεβολευτεί και θ’ αλλάξει. Με την Αθήνα να πλασάρεται αναβαθμισμένη έναντι των νέων ενδοευρωπαϊκών συσχετισμών ισχύος. Αποκτώντας φωνή και επιρροή στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Με ρόλο στο mega πρότζεκτ οικονομικής ανασυγκρότησης της Ουκρανίας (βλ. Αλεξανδρούπολη). Εκεί τοποθετείται το «παράθυρο ευκαιρίας». Για την ασφάλεια, την οικονομία και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Τώρα που επέστρεψε στον χάρτη, με τον πρωθυπουργό να πιστώνεται τα γρήγορα ανακλαστικά που επέδειξε, είναι στο χέρι της επόμενης κυβέρνησης να διαπραγματευτεί το βάθος του ρόλου της. Οι τελευταίες μάλιστα κρίσεις (COVID-19/Κίνα, ενέργεια/Ρωσία) υπογραμμίζουν το εύρος σύμπλεξης εξωτερικής με εσωτερική πολιτική. Επιβάλλοντας, από την υγεία έως την άμυνα, προνοητικές επενδύσεις που θα λειτουργούν ως ανάχωμα δημόσιας προστασίας. Ενόψει των πολυπαραγοντικών κρίσεων και των μακροσκοπικών κινδύνων που θα αντιμετωπίσει η χώρα. Ισως έτσι βοηθήσουμε και την Τουρκία να εκλογικευτεί. Αναγνωρίζοντας πως η Ελλάδα ως λακές της Δύσης δεν είναι πια εδώ.
Ο κ. Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
