Από την Ισπανία του Πέδρο Σάντσεθ και την Ιταλία της Τζόρτζια Μελόνι ως τη Σουηδία του Τζίμι Άκεσον, τα κόμματα της δεξιάς ενισχύονται.
Ποιος θα το φανταζόταν πριν λίγα χρόνια ότι η πρώτη στα χρονικά γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας θα μπορούσε να προέρχεται από ένα κόμμα που δεν είχε πάρει ποτέ του πάνω από 5% σε βουλευτικές εκλογές. Ή ότι ένα κόμμα του 4%, όπως ήταν έως και το 2018 τα Αδέλφια της Ιταλίας (FdL) της Τζόρτζια Μελόνι, θα μπορούσε μέσα σε μια τετραετία να εκτοξευθεί στο… 26%.
Όσοι, όχι κάποια στιγμή στο μακρινό παρελθόν αλλά ακόμη και πέρυσι, έπλεκαν το εγκώμιο της Τζασίντα Αρντερν ή της Σάνα Μάριν, προφανώς δεν φαντάζονταν ότι εκείνες θα είχαν μέσα σε λίγους μήνες απωλέσει τους πρωθυπουργικούς τους θώκους σε Νέα Ζηλανδία και Φινλανδία αντίστοιχα.
Ο πολιτικός χρόνος κινείται πια κατά τρόπο καταιγιστικό, τροφοδοτώντας εξελίξεις που δεν συνηθίζονταν άλλοτε.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει στην Ευρώπη παρατάξεις που κυριαρχούσαν επί δεκαετίες να καταρρέουν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Γάλλων Σοσιαλιστών/ PS (της παράταξης δηλαδή των Μιτεράν, Ζοσπέν, Ολάντ κ.ά.) η προεδρική υποψήφια (Αν Ινταλγκό) των οποίων δεν έλαβε ούτε καν 2% στις εκλογές του 2022.
Ενδεικτικές αυτών των σκαμπανεβασμάτων είναι οι τεράστιες διακυμάνσεις που είδαμε τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη στα ποσοστά πλήθους κομμάτων. Για του λόγου το αληθές, θα μπορούσε κανείς να ανατρέξει στο 4,4% της Τζόρτζια Μελόνι που έγινε 26% μέσα σε μια τετραετία (2018 – 2022), αλλά και στα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ τα οποία εκτοξεύθηκαν από το 4,6% του 2009 στα 35άρια του 2015 προτού υποχωρήσουν κοντά στο 20% στις τελευταίες κάλπες του Μαΐου.
Εν έτει 2023 πια, η Ευρώπη κινείται δεξιόστροφα.
Η Νέα Δημοκρατία επικράτησε στις εκλογές με 40,8%, ανεβάζοντας το ποσοστό της σε σχέση με το 2019 και διευρύνοντας τη διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Εκτός των ελληνικών συνόρων, το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) της Ισπανίας σάρωσε στις δημοτικές/περιφερειακές εκλογές της 28ης Μαΐου, επικρατώντας έναντι των Σοσιαλιστών (PSOE) του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ οι οποίοι βρέθηκαν, στον αντίποδα, να μετρούν διόλου ευκαταφρόνητες απώλειες.
«Στις δημοτικές εκλογές το PP έλαβε το 31,5% των ψήφων ανεβάζοντας το ποσοστό του κατά σχεδόν 9 ποσοστιαίες μονάδες, επωφελούμενο από την κατάρρευση των κεντρώων Ciudadanos. Το PP ήρθε πρώτο σε επτά από τις 12 περιφέρειες/κοινότητες όπου γίνονταν εκλογές και κυριάρχησε σε αρκετές περιοχές (Βαλένθια, Αραγονία κ.ά.) όπου είχε προηγουμένως επικρατήσει το PSOE», γράφει η El Pais, κάνοντας λόγο για μια «δραματική εκλογική στροφή» στην οποία ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ επέλεξε να απαντήσει κατά τρόπο επίσης «δραματικό»: οδηγώντας την Ισπανία σε πρόωρες εθνικές εκλογές στις 23 Ιουλίου.
«Πλέον, η προοπτική να συγκυβερνήσει το (σ.σ. κεντροδεξιό) PP με το (σ.σ. ακροδεξιό) Vox δεν είναι κάτι αφηρημένο αλλά κάτι σχεδόν βέβαιο», σημειώνει η El Pais, στρέφοντας το βλέμμα στην ακροδεξιά παράταξη Vox του Σαντιάγο Αμπασκάλ τα ποσοστά της οποίας έχουν επίσης ανέβει κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια: από το 0,2% στις γενικές εκλογές του 2016 στο 15,08% τον Νοέμβριο του 2019, και από το 0,3% στις δημοτικές εκλογές του 2015 στο 7,2% την περασμένη Κυριακή.
Δεξιές στροφές σημειώθηκαν, ωστόσο, τους περασμένους μήνες και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, βορειότερα.
Οι Σουηδοί πήγαν στις κάλπες τον περασμένο Σεπτέμβριο, με την πρωθυπουργό Μαγκνταλένα Άντερσον και τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες να οδηγούνται εκτός κυβέρνησης. Στη θέση τους, βρίσκεται πια μια κυβέρνηση μειοψηφίας, με πρωθυπουργό τον Ουλφ Κρίστερσον, βασικό πυλώνα την κεντροδεξιά (το συντηρητικό κόμμα των Μετριοπαθών του Κρίστερσον) και βασικό υποστηρικτή την προερχόμενη από τα ακροδεξιά του πολιτικού φάσματος παράταξη των Σουηδών Δημοκρατών του Τζίμι Άκεσον. Για την ιστορία, οι Σουηδοί Δημοκράτες (SD) του Άκεσον σημείωσαν τον περασμένο Σεπτέμβριο και την καλύτερη επίδοση της μέχρι τώρα πορείας τους, λαμβάνοντας για πρώτη φορά πάνω από 20%.
Εκλογές είχαμε, όμως, τον περασμένο Απρίλιο και στη Φινλανδία, με την πρωθυπουργό Σάνα Μάριν και τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες (SDP) να τερματίζουν… τρίτοι πίσω από την κεντροδεξιά Εθνική Συμμαχία (NCP) του Πέτερι Όρπο και το ακροδεξιό κόμμα των Φινλανδών (Finns) της Ρίικα Πούρα. Στον απόηχο αυτής της εκλογικής αναμέτρησης, η Σάνα Μάριν μάλιστα θα ανακοίνωνε ότι πρόκειται μέσα στο 2023 να αποχωρήσει και από την ηγεσία του SDP…
Αρκετά χιλιόμετρα νοτιότερα ωστόσο, στη μεσογειακή Ιταλία, η Τζόρτζια Μελόνι δεν παρουσιάζει διαθέσεις απόσυρσης. Αντιθέτως, οχτώ μήνες έπειτα από τη νίκη της στις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου, η προερχόμενη από την ακροδεξιά 46χρονη Ιταλίδα πρωθυπουργός βλέπει τα ποσοστά της δημοτικότητάς της να ανεβαίνουν, ενώ και το κόμμα της, τα Αδέλφια της Ιταλίας, πλέον κινείται δημοσκοπικά κοντά στο 29% με 30% διατηρώντας περίπου ένα προβάδισμα 10 ποσοστιαίων μονάδων έναντι του Δημοκρατικού Κόμματος (PD). «Η Τζόρτζια Μελόνι αποτελεί κίνδυνο για την Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη», έγραφε ο Ρομπέρτο Σαβιάνο στον Guardian τον Σεπτέμβριο του 2022. «Την αποκαλούσαν κίνδυνο, αλλά τώρα η Τζόρτζια Μελόνι είναι η πιο δημοφιλής μεταξύ των ηγετών της ΕΕ», έγραφαν, σε εκ διαμέτρου αντίθετο κλίμα, οι Times του Λονδίνου ολίγους μήνες μετά: τον περασμένο Φεβρουάριο, με το βλέμμα στραμμένο στην πραγματιστική στροφή μιας πολιτικού η οποία ως πρωθυπουργούς δεν έχει επιβεβαιώσει τους φόβους όσων ανησυχούσαν το φασιστικό της παρελθόν όπως αναφέρει η Telegraph.
Αλλά και στη – γειτονική της Ιταλίας – Γαλλία, το κόμμα που σημείωσε τη μεγαλύτερο άνοδο στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου καλοκαιριού ήταν ο Εθνικός Συναγερμός (Rassemblement National) της Μαρίν Λεπέν (και του Ζορντάν Μπαρντελά), μια παράταξη που ξεχωρίζει πλέον ως η ισχυρότερη σε βουλευτικές έδρες μεταξύ των δυνάμεων της αντιπολίτευσης… ενόψει των επόμενων προεδρικών εκλογών του 2027 στις οποίες ο Εμανουέλ Μακρόν δεν θα έχει το δικαίωμα να πάρει ξανά μέρος ως υποψήφιος.
Πρώην νεοφασιστικά κόμματα σε Γαλλία, Ιταλία και Σουηδία «απαλύνουν κάποιες από τις πολιτικές τους» και «ρετουσάρουν την εικόνα τους» σε μια προσπάθεια να απευθυνθούν σε περισσότερους ψηφοφόρους, και είναι πια προφανές ότι εκατομμύρια ψηφοφόροι δεν αποθαρρύνονται από το σκοτεινό παρελθόν αυτών των παρατάξεων, σχολιάζει ο Νάιτζελ Τζόουνς μέσα από τις σελίδες του βρετανικού Spectator, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι το μέτωπο της ευρωπαϊκής δεξιάς απέχει πολύ από το να μπορεί να θεωρηθεί ενιαίο και ομοιογενές.
Κάποια από τα άλλοτε λαϊκιστικά κόμματα της δεξιάς έχουν πια μετακινηθεί πιο κοντά στο κέντρο απορρίπτοντας για παράδειγμα ευρωσκεπτικιστικές θέσεις που εξέφραζαν στο παρελθόν περί εξόδου από την Ε.Ε. και την ευρωζώνη, δήλωνε στο Euronews προ μηνών ο Σαμ Βαν Ντερ Στάακ του διεθνούς ινστιτούτου IDEA (International Institute for Democracy and Electoral Assistance) υπογραμμίζοντας ωστόσο παράλληλα και κάτι άλλο: ότι τα κόμματα του κέντρου έχουν υιοθετήσει πιο σκληρές θέσεις σε μέτωπα όπως είναι για παράδειγμα το μεταναστευτικό με τις ευλογίες μεγάλης μερίδας ψηφοφόρων.
Εκλογές, όχι προεδρικές αλλά βουλευτικές, αναμένονται ωστόσο το φθινόπωρο του 2023 και στην Πολωνία, με την κυβερνώσα δεξιά παράταξη Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι να προηγείται στις δημοσκοπήσεις έναντι της Πλατφόρμας Πολιτών του Ντόναλντ Τουσκ.
«Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η δεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας πρωταγωνιστούσε στη διεθνή ειδησεογραφία κυρίως λόγω της κόντρας της με τις Βρυξέλλες για το κράτος δικαίου, τις μεταρρυθμίσεις στην πολωνική Δικαιοσύνη και το καταγγελλόμενο από την ΕΕ πολωνικό δημοκρατικό έλλειμμα. Κορυφαία στελέχη του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) ήταν από τους πιο ένθερμους επικριτές των τεχνοκρατικών Βρυξελλών», γράφαμε στην «Κ» τον περασμένο Απρίλιο.
Στην σκιά ωστόσο πια του πολέμου στην Ουκρανία, «η εθνικιστική κυβέρνηση της Πολωνίας […] που αναδύθηκε ως προπύργιο-κλειδί στην αντιπαράθεση της Δύσης με τη Ρωσία […] νιώθει δικαιωμένη», γράφει ο Ισάν Θαρούρ στην Washington Post.
«Δικαιωμένος», παρά την αντιθετική προς τις πολωνικές θέσεις στάση που έχει τηρήσει στον Ουκρανικό, νιώθει ωστόσο και ο Βίκτορ Ορμπαν που επανεξελέγη άνετα πέρυσι στην πρωθυπουργία της Ουγγαρίας.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
