Δεν είναι βουλευτές. Δεν έχουν το άγχος του πολιτικού κόστους. Είναι οι περισσότεροι ειδήμονες στα χαρτοφυλάκια που έχουν αναλάβει. Οι νέοι υπουργοί του Ερντογάν φαίνεται να σηματοδοτούν τη βούλησή του για στροφή προς μια πιο ορθολογική πολιτική. Είναι έτσι; Θα εξαρτηθεί, λένε, από τον παντοδύναμο πρόεδρο που τους επέλεξε – και που, όπως έχει δείξει, μπορεί απότομα να στρίψει το τιμόνι, ανάλογα με τις παρορμήσεις του.
Την ημέρα που ο Χακάν Φιντάν ανέλαβε τα καθήκοντα του υπουργού Εξωτερικών από τον προκάτοχό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, πολλές ενημερωτικές ιστοσελίδες, αλλά και αναλυτές τηλεοπτικών δικτύων, επισήμαναν ότι «για πρώτη φορά ακούσαμε τη φωνή του».
Ανθρωπος της δράσης
Ο επί 13 χρόνια διοικητής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, 55χρονος Χ. Φιντάν, δεν έδινε συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης, όπως επέβαλλε άλλωστε και ο ρόλος του. Ομως, η στενή σχέση του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η δράση του, αλλά και οι φήμες για το πρόσωπό του, ήταν αναμενόμενο να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων.
Πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν πως ο κ. Φιντάν αναβάθμισε τη ΜΙΤ και τα πεδία δράσης της σε βαθμό που δεν μπορούσε να φανταστεί κανένας όταν ο ίδιος αναλάμβανε την υπηρεσία.
Ο αρθρογράφος της εφημερίδας Μilliyet, Οζάι Σεντίρ, σε άρθρο του υπενθυμίζει ότι «την εποχή που o Χακάν Φιντάν ήταν επικεφαλής της MIT, ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας Εχούντ Μπάρακ τον κατηγόρησε ότι βρίσκεται κοντά στο Ιράν, προβαίνοντας έτσι σε μια ασχήμια πρωτόγνωρη στη διπλωματία. Ομως, τον Ιούνιο του 2022 ο Ισραηλινός πρόεδρος Χέρτζογκ τηλεφώνησε στον πρόεδρο Ερντογάν για να τον ευχαριστήσει για την αποτροπή από τη MIT απόπειρας επίθεσης κατά Ισραηλινών πολιτών στην Κωνσταντινούπολη. Τέσσερις μήνες πριν από αυτό, η MIT είχε συλλάβει Ιρανούς πράκτορες που σχεδίαζαν να απαγάγουν αντιπάλους του καθεστώτος στην Κωνσταντινούπολη. Ο Χακάν Φιντάν προκαλεί ανησυχία στις ΗΠΑ επειδή έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά στις δύο τρομοκρατικές οργανώσεις που ελέγχει η CIA: υπάρχουν ηγέτες τρομοκρατικών οργανώσεων στο Ιράκ και τη Συρία οι οποίοι δεν μπορούν να βγουν στο εξωτερικό και υπάρχουν μέλη των γκιουλενιστών που έχουν “μαζευτεί” από όλο τον κόσμο και έχουν μεταφερθεί στην Τουρκία».
Ενα περιστατικό που δείχνει τη σχέση του κ. Ερντογάν με τον νέο υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας αποκαλύφθηκε τις προηγούμενες ημέρες. Το τηλεοπτικό δίκτυο Cnn Turk αποκάλυψε πως το 2012, την ημέρα που ο κ. Ερντογάν θα έμπαινε στο χειρουργείο με υποψίες για καρκίνο στο έντερο, ο εισαγγελέας (σ.σ. μέλος της οργάνωσης FETO των γκιουλενιστών) είχε καλέσει τον κ. Φιντάν να καταθέσει για τις πιθανές επαφές του με τους Κούρδους του PKK, καθώς τα προηγούμενα χρόνια είχαν γίνει συναντήσεις στο πλαίσιο της επίλυσης του κουρδικού ζητήματος.
Ο κ. Φιντάν κινδύνευε με προφυλάκιση. Τότε ο κ. Ερντογάν έδωσε εντολή να μην πάει στον εισαγγελέα και είπε στον στενό του κύκλο: «Τον Φιντάν και τα μάτια σας, σε εσάς τον εμπιστεύομαι».
«Τον Φιντάν και τα μάτια σας, σε εσάς τον εμπιστεύομαι», είχε πει ο Ερντογάν στους συνεργάτες του όταν αντιμετώπιζε πρόβλημα με την υγεία του και ο αρχηγός της ΜΙΤ είχε κληθεί από τον εισαγγελέα.
Aυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της εμπιστοσύνης του προέδρου της Τουρκίας στο πρόσωπο του νέου υπουργού Εξωτερικών, που τα τελευταία χρόνια ήδη είχε αναλάβει πολλές αποστολές για τις σχέσεις με Ρωσία, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Συρία κ.λπ. Τώρα βγαίνει από τη σκιά και αναλαμβάνει ένα πιο δημόσιο και πολιτικό ρόλο.
Τη θέση του κ. Φιντάν στη ΜΙΤ ανέλαβε ένας άλλος έμπιστος του κ. Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος όλα αυτά τα χρόνια εκτός από εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας ήταν και ο σκιώδης υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, καθώς ο ίδιος ταξίδευε σε ειδικές αποστολές και προετοίμαζε τις επαφές με τις ΗΠΑ, με χώρες της Ε.Ε., την Ελλάδα κ.ά.
Οι κ. Καλίν και Φιντάν ήταν πάντα μαζί στις συναντήσεις του κ. Ερντογάν με ξένους ηγέτες, κυρίως στις τηλεδιασκέψεις και τις τηλεφωνικές επαφές του. Αυτοί οι δυο άνδρες, που έχουν σπουδάσει σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ, αναμένεται να συνεχίσουν να κατευθύνουν τις διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας, ο καθένας από τον δικό του τομέα. Πάντως, το δόγμα της Τουρκίας, που είναι «μεγαλύτερη από τα σύνορά της, μεγαλύτερη από τα 780.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα», που εξέφρασε ο κ. Ερντογάν πριν από λίγες ημέρες, είναι αυτό που υπηρετούν πιστά οι κ. Φιντάν και Καλίν. Αναλυτές εκτιμούν πως οι προσπάθειες των δύο ανδρών θα είναι προς την κατεύθυνση της επαναπροσέγγισης με τη Δύση. Ωστόσο, θα δώσουν ταυτόχρονα μεγάλο βάρος και στις σχέσεις με τη Ρωσία, με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, της Λατινικής Αμερικής κ.λπ.
Δεύτερη ευκαιρία
Ενα άλλο πρόσωπο που θα παίξει σημαντικό ρόλο στο μέλλον της Τουρκίας είναι ο νέος υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ο οποίος έπειτα από πολλές πιέσεις και προσπάθειες του κ. Ερντογάν δέχθηκε να αναλάβει και πάλι την ευθύνη για την τουρκική οικονομία. Μέχρι και το 2018 ήταν και πάλι στο τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών. Αυτή τη φορά όμως, σύμφωνα με πληροφορίες, ζήτησε να έχει την αυτονομία στις επιλογές και πολιτικές του. Η ισχύς του κ. Σιμσέκ, ο οποίος έχει διεθνή καριέρα σε μεγάλους οικονομικούς οίκους του εξωτερικού, φάνηκε από το αίτημά του να αναλάβει τη διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας η 41χρονη Xαφιζέ Γκαγιέ Eρκάν, με μεγάλη καριέρα σε τράπεζες και εταιρείες των ΗΠΑ. Θα είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας.
Ηδη η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας αλλάζει την πολιτική της. Σταμάτησε να εξαντλεί τα αποθέματά της για να συγκρατήσει την ισοτιμία της λίρας, με αποτέλεσμα τη μεγάλη υποτίμησή της, που ξεπερνάει το 10% εντός λίγων ημερών και στην επόμενη συνεδρίαση αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια, κίνηση στην οποία ο κ. Ερντογάν αντιστεκόταν πεισματικά μέχρι σήμερα.
Ο σιωπηλός στρατηγός
Ο υπουργός Αμυνας της Τουρκίας Γιασάρ Γκιουλέρ, ο οποίος μέχρι τώρα ήταν ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν θεωρείται τόσο επικοινωνιακός όπως ο προκάτοχός του Χουλουσί Ακάρ. Ο κ. Γκιουλέρ θεωρείται αξιόπιστος, ικανός και «σκληρός» στρατιωτικός, όμως αναλυτές τονίζουν πως το επόμενο διάστημα ενδεχομένως να μην κάνει συχνά δηλώσεις και να μην παραχωρεί πολλές συνεντεύξεις, όπως ο προκάτοχός του. Πάντως θετικό δείγμα θεωρείται το γεγονός ότι στην ανακοίνωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, που με τη νέα του σύνθεση συγκλήθηκε υπό την προεδρία του κ. Ερντογάν, έπειτα από πολλά χρόνια δεν υπήρξε καμία αναφορά σε Ελλάδα, Κύπρο, Ανατολική Μεσόγειο.
