ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Ράσος, το παλαιότερο νεκροταφείο του Βίλνιους –όπου η ταφική συνύπαρξη Πολωνών και Λιθουανών στρατιωτών κατά τον Πολωνο-Σοβιετικό και Πολωνο-Λιθουανικό πόλεμο υπενθυμίζει τις πιο τραγικές ιστορίες της Ανατολικής Ευρώπης στις αρχές του 20ού αιώνα–, οι 31 πλέον ηγέτες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας καλούνται στις 11 και 12 Ιουλίου να εγκρίνουν τη μεγαλύτερη, εδώ και τρεις δεκαετίες, μεταρρύθμιση της στρατηγικής του ΝΑΤΟ έναντι των σύγχρονων απειλών και κυρίως της Ρωσίας. Το «κλειδί» όμως για την ολοκλήρωσή της φαίνεται ότι το κρατάει σε μεγάλο βαθμό ένα επίλεκτο μέλος της Συμμαχίας, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό, η Τουρκία. Πρόκειται, μάλιστα, για τη δεύτερη σύνοδο του ΝΑΤΟ, μετά την περυσινή της Μαδρίτης, όπου πλέον ο –και μετεκλογικά ενισχυμένος– Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί εκ νέου να επιβάλει τη λογική του «ανατολίτικου παζαριού» στη Συμμαχία όχι μόνο για την –επί 16 μήνες εκκρεμή– αίτηση εισόδου της Σουηδίας, αλλά και σε διάφορα κρίσιμα σημεία των διαπραγματεύσεων για τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της.
Σε περίπου 4.000 σελίδες καταγράφονται τα μυστικά στρατιωτικά σχέδια, που περιγράφουν αναλυτικά το πώς για πρώτη φορά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η 74χρονη πια Συμμαχία θα εκσυγχρονίσει το δόγμα της υπενθυμίζοντας έναν από τους βασικούς λόγους της ίδρυσής της, την απειλή της Μόσχας. Κατά τον δεύτερο χρόνο του πιο αιματηρού πολέμου στην Ευρώπη από το 1945, η Συμμαχία προχωρεί στην ολοκλήρωση των λεγόμενων περιφερειακών σχεδίων, που σύμφωνα με νατοϊκή πηγή, η οποία μίλησε στην «Κ», επί της ουσίας αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη-μέλη για το πώς θα αναβαθμίσουν στρατιωτικές δυνάμεις και μεθόδους με βάση διάφορα σενάρια: από την πιθανότητα ανάπτυξης ρωσικών δυνάμεων στα ανατολικά σύνορα της Συμμαχίας έως επιθέσεις σε υποθαλάσσιες υποδομές, μετά και τις επιθέσεις κατά των αγωγών Nord Stream.
«Οι σύμμαχοι θα γνωρίζουν ακριβώς τι δυνάμεις χρειάζονται, όπως και πού, πώς και πότε θα τις αναπτύσσουν», δήλωσε πρόσφατα ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ για τα σχέδια που θα αναθέτουν σε ενισχυμένα αριθμητικά πλέον νατοϊκά στρατεύματα την υπεράσπιση κρίσιμων περιοχών, που σύμφωνα με διπλωματικές πηγές περιλαμβάνουν συγκεκριμένες ζώνες στην Κεντρική, την Ανατολική Ευρώπη και από τον Ατλαντικό έως την Ανατολική Μεσόγειο, και λεπτομερή ανάλυση πιθανών αντιδράσεων σε ξηρά, θάλασσα και εναέριο χώρο. Υπενθυμίζεται ότι έχουν ήδη αυξηθεί από τη σύνοδο της Μαδρίτης οι δυνάμεις ταχείας επέμβασης από 40.000 σε 300.000 στρατιώτες και έχουν διπλασιαστεί τα νατοϊκά σύνορα με τη Ρωσία κατά περίπου 2.500 χιλιόμετρα μετά την είσοδο της Φινλανδίας, τον περασμένο Απρίλιο.
Επομένως για το ΝΑΤΟ η συμπερίληψη της Σουηδίας στα περιφερειακά σχέδια είναι κρίσιμης σημασίας και το «βέτο» της Αγκυρας επί της ουσίας «φρενάρει» την ολοκλήρωσή τους, προκαλώντας εκνευρισμό σε άλλοτε παραδοσιακούς συμμάχους της, όπως η Γερμανία, με τον Ολαφ Σολτς να προειδοποιεί μάλιστα την περασμένη Πέμπτη σε ασυνήθιστα αυστηρούς τόνους τον Ερντογάν «να ανοίξει τον δρόμο γι’ αυτό». Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να φθάσουν κυριολεκτικά έως το και πέντε της συνόδου, με νατοϊκή πηγή να επισημαίνει στην «Κ» ότι «δύσκολα θα αρθεί το αδιέξοδο στο οποίο έχει αυτοπαγιδευτεί ο Ερντογάν».
Πιο πιθανό «βλέπει» η ίδια πηγή να βρεθεί μια γενική διατύπωση, με γεωγραφικό προσδιορισμό, προκειμένου να απαλειφθεί η αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία στα νέα περιφερειακά σχέδια, που περιλαμβάνουν την Ανατολική Μεσόγειο και η οποία προκάλεσε ακόμη ένα «βέτο» της Αγκυρας στο πρόσφατο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NAC), αλλά και να μην επιμείνει στη μετονομασία ως τουρκικών των Στενών (όπως αναφέρονται στη Συνθήκη του Μοντρέ), όπως συνέβη άλλωστε και στο παρελθόν.
Εκεί, ωστόσο, που δεν θα υποχωρήσει εύκολα η τουρκική πλευρά, συντασσόμενη μάλιστα με αρκετές άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς και το Λουξεμβούργο –για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά–, είναι στον φιλόδοξο στόχο της αύξησης των αμυντικών δαπανών πέραν του 2% του ΑΕΠ. Εκβιάζοντας εμμέσως πλην σαφώς την Ουάσιγκτον, η Αγκυρα δηλώνει πρόθυμη να αυξήσει το τρέχον 1,37%, αλλά για την επίτευξή του βάζει εκ νέου στο «κάδρο» το γνωστό ζήτημα τόσο των F-16 όσο και των F-35. Απομένουν δύο εβδομάδες έως ότου βρεθεί «χρυσή τομή» προκειμένου έστω την τελευταία στιγμή να υποχωρήσει η Αγκυρα σε όλα τα σημεία που προβάλλει ενστάσεις, με αρκετούς διπλωμάτες να μην αποκλείουν διμερείς επαφές διαφόρων ηγετών με τον Ερντογάν ή μια μίνι σύνοδο πριν από την έναρξη των εργασιών της συνόδου στο Βίλνιους, όπως συνέβη και πέρυσι στη Μαδρίτη.
Αγνωστο παραμένει εάν στη σύνοδο του Ιουλίου θα παραστεί ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς όπως όλα δείχνουν δεν πρόκειται να δοθεί στο Κίεβο αυτό που επισταμένως έχει ζητήσει, δηλαδή ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ένταξής του στο ΝΑΤΟ. Ηδη, πάντως, οι νατοϊκοί σύμμαχοι επεξεργάζονται τη διατύπωση που θα ξεπερνάει τις προηγούμενες και η οποία θα δίνει τον τόνο της «δικαιωματικής ένταξης της Ουκρανίας», μετά τη λήξη του πολέμου. Αλλωστε έχει ήδη συμφωνηθεί, σύμφωνα με νατοϊκές πηγές, η αναβάθμιση της τρέχουσας πολιτικής διασύνδεσης με την Ουκρανία από την υφιστάμενη επιτροπή σε συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, με δικαίωμα ψήφου του Κιέβου και ιδιαίτερη συμβολική αξία, καθώς θα μετέχει ως 32ο μέλος και όχι σε σχήμα 31+1. «Αγκάθι» παραμένει, ωστόσο, η πρόταση του γ.γ. της Συμμαχίας για ένα δεσμευτικό στόχο 500 εκατ. ευρώ ανά έτος την επόμενη 5ετία για την Ουκρανία, καθώς αρκετά κράτη-μέλη προβάλλουν το επιχείρημα της ευρωπαϊκής αντίστοιχης συνδρομής τους από τους εθνικούς προϋπολογισμούς τους.
