Ξεκινά σε λίγη ώρα το τακτικό διήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου, το πρώτο για τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη με βασικά θέματα στη σημερινή ατζέντα την περαιτέρω στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και το μεταναστευτικό.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι προστέθηκε ειδική αναφορά στις σχέσεις Ε.Ε – Τουρκίας μετά από σχετικές πιέσεις της Γερμανίας για μια νέα στρατηγική με την Άγκυρα, ένα μήνα μετά τις τουρκικές εκλογές.
Χωρίς να βρίσκεται επισήμως στην ατζέντα των συνομιλιών και οι τελευταίες εξελίξεις στη Ρωσία, μετά την ανταρσία της ομάδας Wagner το περασμένο Σάββατο αναμένεται να συζητηθούν με αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες να μιλούν ήδη για «ρωγμές» εντός του ρωσικού στρατιωτικού, αλλά και πολιτικού συστήματος. Στις συζητήσεις οι «27» αναμένεται να εξετάσουν τι σημαίνει αυτό για την δική τους πολιτική, αλλά και στήριξη προς την Ουκρανία.
Ουκρανία
Πρώτο θέμα στην ατζέντα του Συμβουλίου παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ θα είναι η Ουκρανία. Σύμφωνα με το τελευταίο προσχέδιο του κειμένου των συμπερασμάτων, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συμφωνήσουν στην παροχή «δεσμεύσεων ασφαλείας» προς την Ουκρανία, μια διατύπωση αρκετά αμφιλεγόμενη και που κατέθεσε η Γαλλία καθώς ανάμεσα στα κράτη μέλη υπάρχουν χώρες όπως η Αυστρία και η Ιρλανδία που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ και επομένως είναι στρατιωτικά ουδέτερες. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν την πρόταση για παροχή 50 δισεκατομμυρίων ευρώ ως μακροπρόθεσμη οικονομική στήριξη προς το Κίεβο, 500 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο της στρατιωτικής βοήθειας, ζήτημα που παραμένει «μπλοκαρισμένο» λόγω της Ουγγαρίας, καθώς απαιτεί να αφαιρεθεί από τη «λίστα διεθνών δωρητών» η ουγγρική τράπεζα, ΟΤP. Στη Σύνοδο αναμένεται να εξεταστούν οι νομικές επιλογές που έχει η Ε.Ε σε σχέση με τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, προκειμένου να ανοικοδομηθεί η Ουκρανία. Οι Βαλτικές χώρες αναμένεται να επιμείνουν στο ζήτημα αυτό με την Εσθονία ήδη να προαναγγέλλει την κατάθεση σχετικού νομοσχεδίου που θα απαντά στις ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Μεταναστευτικό
Βασικό θέμα στη σημερινή συνεδρίαση θα είναι η εξωτερική πτυχή του μεταναστευτικού με την Ε.Ε να αναζητά μια συνεκτική λύση στο κρίσιμο αυτό ζήτημα, ενώ θα γίνει ειδική αναφορά στο πρόσφατο ναυάγιο στην Πύλο. Το τι σημαίνει ακριβώς ενίσχυση της «εξωτερικής διάστασης» του μεταναστευτικού αναμένεται να διευκρινιστεί με χώρες όπως η Αυστρία και η Δανία να ζητούν να προστεθεί ο αμφιλεγόμενος όρος «καινοτόμες λύσεις» με στόχο τη μείωση των αφίξεων, με άλλες όμως όπως η Γερμανία και το Λουξεμβούργο να τον απορρίπτουν καθώς παραπέμπει στο «μοντέλο Ρουάντα», το αμφιλεγόμενο δηλαδή σχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου για μεταφορά αιτούντων άσυλο στη χώρα της Αφρικής, ώστε να εξεταστεί εκεί το αίτημά τους, πρακτική που δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο.
Η Βιέννη εξάλλου αναμένεται να επιδείξει ιδιαίτερα σκληρή στάση σε ό,τι αφορά τις διατυπώσεις του κειμένου με έμφαση κυρίως στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, ενώ η Πολωνία ήδη εκφράζει εκ ενστάσεις για την πρόσφατη συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής ιδιαίτερα λόγω της πρόβλεψης για καταβολή 20.000 ευρώ ανά αιτούντα άσυλο, που δεν έχει μετεγκατασταθεί. Η Βαρσοβία μάλιστα αναφέρει πως θα διεξαγάγει δημοψήφισμα για το αν θα αποδεχθεί τη συμφωνία, πιθανόν την ίδια ημέρα που θα προγραμματιστούν οι εκλογές τον Οκτώβριο ή το Νοέμβριο. «Στη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα προτείνω ένα σχέδιο για ασφαλή σύνορα», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο πρωθυπουργός της χώρας Ματέους Μοραβιέτσκι.
Η πρόσφατη συμφωνία ωστόσο για την ελληνική πλευρά αποτελεί μια καλή βάση, καθώς καλύπτει βασικές επιδιώξεις της χώρας μας σε ό,τι αφορά τον υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης, την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. καθώς και την αποσυμφόρηση στα σύνορα. Προβλέπει εξάλλου προσαρμογές στον κανονισμό του Δουβλίνου στις ανάγκες των χωρών πρώτης υποδοχής.
Διεθνές, όχι ελληνικό πρόβλημα
Για τον Έλληνα πρωθυπουργό είναι κρίσιμο το μεταναστευτικό να αντιμετωπιστεί συνολικά ως διεθνές πρόβλημα, ενώ αναμένεται να τονίσει στην παρέμβασή του πως η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων είναι η μία διάσταση μιας συνεκτικής πολιτικής που πρέπει παράλληλα να αντιμετωπίσει την αποτροπή της διακίνησης ανθρώπων και την αντιμετώπιση των δικτύων των διακινητών. Θα κινηθεί δηλαδή στο ίδιο πνεύμα με την επιστολή της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν που εστάλη την περασμένη Κυριακή στους Ευρωπαίους ηγέτες, όπου υπογράμμιζε– ανάμεσα σε άλλα – ότι η «αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών συνόρων παραμένει προτεραιότητα», που επιτάσσει περαιτέρω ανάπτυξη του Frontex, της παροχής εξοπλισμού και της ικανότητας ηλεκτρονικής επιτήρησης». Για τον λόγο αυτό άλλωστε η ελληνική πλευρά επιδίωξε να συμπεριληφθεί στο κείμενο των συμπερασμάτων στην επιστολή της προέδρου της Κομισιόν.
Το Συμβούλιο σύμφωνα με το προσχέδιο του κειμένου εκφράζει «τη βαθιά του θλίψη για την τρομερή απώλεια ζωών ως αποτέλεσμα της πρόσφατης τραγωδίας στη Μεσόγειο». Ενδιαφέρον έχει ότι η αρχική αναφορά σε «ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου» τροποποιήθηκε σε «ναυάγιο στη Μεσόγειο», καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να υπογραμμιστεί η επικινδυνότητα ταξιδιών και άλλων υπερφορτωμένων καραβιών που έχουν καταστεί πλέον πρακτική εκ μέρους των διακινητών κυρίως από τη Λιβύη στα διεθνή ύδατα.
Σχέσεις Ε.Ε – Τουρκίας
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι προστέθηκε χθες το βράδυ ειδική παράγραφος για τις ευρωτουρκικές σχέσεις μετά από πιέσεις της Γερμανίας που επιδιώκει να προσδιοριστεί μια νέα στρατηγική για τις σχέσεις με την Άγκυρα, ένα μήνα μετά τις τουρκικές εκλογές.
Σύμφωνα με πληροφορίες το κείμενο κάνει αναφορά στα προηγούμενα σχετικά συμπεράσματα του Μαρτίου και Ιουνίου του 2021 με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση, σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας «βάσει των μέσων και των επιλογών που προσδιόριζε το Συμβούλιο και με σκοπό να προχωρήσουν με στρατηγικό και εμπροσθδοβαρή τρόπο».
Της παραγράφου αυτής προηγείται αναφορά στο Κυπριακό με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υπενθυμίζει σχετικά προηγούμενα συμπεράσματά του αλλά και να εκφράζει τη προσήλωσή του σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Η Ε.Ε ζητεί άλλωστε την άμεση επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, ενώ όπως αναφέρεται «είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη στήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει».
