«Συστημικές ανησυχίες» για την ποιότητα της δημοκρατίας εξακολουθούν να υπάρχουν σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ δεν υπήρξαν διαφοροποιήσεις όσον αφορά τη γενικότερη κατάσταση του κράτους δικαίου σε σχέση με πέρυσι. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της σχετικής έκθεσης της Κομισιόν που δημοσιεύθηκε χθες, με την αντιπρόεδρο για θέματα αξιών και διαφάνειας Βέρα Γιούροβα να διαπιστώνει ότι «δεν υπάρχει δραματική επιδείνωση ή υποχώρηση (σ.σ. του κράτους δικαίου) σε κανένα κράτος-μέλος». Σε ό,τι αφορά μάλιστα τις περυσινές συστάσεις, έχει σημειωθεί συνολικά στην Ε.Ε. πρόοδος κατά 65% στην εφαρμογή τους, με την Κομισιόν να εκτιμά πως η ετήσια έκθεσή της έχει καταστεί βασικός μοχλός αλλαγών και θετικών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, όχι τυχαία, τόσο η αντιπρόεδρος όσο και ο επίτροπος δικαιοσύνης Ντιντιέ Ρέιντερς εξέφρασαν επιμέρους ανησυχίες και συστάσεις για περαιτέρω προσπάθειες σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης σε συγκεκριμένα κράτη-μέλη.
Για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα η έκθεση διαπιστώνει «σημαντικά βήματα» σε ό,τι αφορά την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και τη βελτίωση του δικαστικού χάρτη, καθώς και σημαντική πρόοδο σχετικά με την επαλήθευση της ακρίβειας των «πόθεν έσχες» των δημόσιων λειτουργών, ύστερα από πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση. Ωστόσο, σημειώνονται σημαντικές καθυστερήσεις στην απόδοση της δικαιοσύνης, που παραμένουν «σοβαρή πρόκληση», ενώ δεν έχει υπάρξει «καμία πρόοδος» στη διαδικασία επιλογής ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς επισημαίνεται η εν εξελίξει εφαρμογή του σχετικού εθνικού σχεδίου δράσης (2022-2025), με ειδική αναφορά στη συνεργασία της Αρχής Διαφάνειας με ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Σε σχετική ανακοίνωσή του ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης εξέφρασε τη βούληση της κυβέρνησης «να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις» με βασική προτεραιότητα «την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης», κάτι που –όπως ανέφερε– ήδη υλοποιείται στο πλαίσιο του σχεδίου «Ελλάδα 2.0».
Οσον αφορά την Ελλάδα, η έκθεση διαπιστώνει «σημαντικά βήματα» προόδου στην ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, αλλά και αρκετές προκλήσεις στην επιτάχυνση απονομής της.
Ειδική αναφορά γίνεται στις ρυθμίσεις εγγραφής και καταχώρισης οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, με τον επίτροπο Ρέιντερς, μάλιστα, να διευκρινίζει στη συνέντευξη Τύπου ότι πρόκειται για ΜΚΟ που ασχολούνται με το μεταναστευτικό. Προβληματισμό, εξάλλου, εκφράζει η Κομισιόν και σε σχέση με την πολυφωνία των ΜΜΕ στην Ελλάδα, καθώς το σχετικό Παρατηρητήριο (Media Pluralism Monitor) την κατατάσσει στη λίστα «υψηλού κινδύνου», παρά το γεγονός ότι κρίνεται θετικά η νέα νομοθεσία, σχετικά με την ενίσχυση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας τους. Σημαντικό βήμα κρίνεται η δημιουργία Task Force για την προστασία των δημοσιογράφων, ωστόσο η Επιτροπή ζητεί πιο συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος των δημοσιογράφων, τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον τους καθώς και την ασφάλειά τους, κάνοντας μνεία και στη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού εναντίον δημοσιογράφων, όπως και στην Ουγγαρία και την Πολωνία.
Οι δύο τελευταίες βρέθηκαν –όπως αναμενόταν– στο «επίκεντρο» και της φετινής έκθεσης, με την Κομισιόν να κάνει ειδική αναφορά, πρώτον, σε επικείμενο νόμο της κυβέρνησης Ορμπαν, που «αυξάνει τον κίνδυνο αυθαίρετων αποφάσεων δικαστών» και, δεύτερον, στη συνέχιση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης από το 2020, που επηρέασε «την ασφάλεια του κράτους δικαίου». Στην Πολωνία, παρά τη σχετική πρόοδο να καταστεί η εισαγγελία πιο ανεξάρτητη από την κυβέρνηση, σημειώνεται ότι «οι λειτουργίες του υπουργού Δικαιοσύνης και του γενικού εισαγγελέα δεν έχουν ακόμη διαχωριστεί».
Το ναυάγιο της Πύλου
Η «χειρότερη τραγωδία» στη Μεσόγειο –κατά την επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων, Ιλβα Γιόχανσον– γίνεται σήμερα αντικείμενο συζήτησης στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) του Ευρωκοινοβουλίου. Στη συζήτηση θα είναι παρόντες η ίδια η κ. Γιόχανσον, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς, καθώς και ο εκτελεστικός διευθυντής του Frontex, Χανς Λάιτενς. Πάντως, με αφορμή το πολύνεκρο – με δεκάδες θύματα– ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου ο πρόεδρος της LIBE, Χουάν Φερνάντο Λόπεθ Αγκιλάρ, σε επιστολή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 26 Ιουνίου –η οποία είναι
εις γνώσιν της «Κ»– προτείνει τη «διενέργεια ανεξάρτητης και διαφανούς έρευνας» από σχετικό διεθνή φορέα. Ο κ. Αγκιλάρ, παράλληλα, αναφέρεται σε αντικρουόμενα –όπως
λέει– δημοσιεύματα σχετικά με τα αίτια του ναυαγίου, καθώς και «τις προειδοποιήσεις του Frontex» προς τις ελληνικές αρχές για παρουσία μη «ασφαλούς» σκάφους στις 13 Ιουνίου. Αναμένονται, λοιπόν, με ενδιαφέρον οι σημερινές παρεμβάσεις του Χανς Λάιτενς και σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη αλλά και αναφορικά με τη συνεργασία του Frontex με την Ελλάδα.
