Ο Πούτιν χρησιμοποίησε τον Πριγκόζιν για να περιορίσει τους Σοϊγκού και Γκερασίμοφ, αλλά το «όπλο» εκπυρσοκρότησε. Παρ’ όλα αυτά, ο ρωσικός στρατός επιβιώνει και χωρίς τη Wagner, ο Πούτιν διατηρεί την κυριαρχία του και ο Πριγκόζιν παραμένει παίκτης στο Κρεμλίνο. Η Ιρίνα Μπόρογκαν, ανώτερη συνεργάτις του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA), περιγράφει στην «Κ» το παρασκήνιο μιας ανταρσίας. Ερευνητική δημοσιογράφος ρωσικής καταγωγής, συνιδρύτρια του Agentura.ru και συγγραφέας του βιβλίου «H αποκατάσταση του κράτους ασφαλείας της Ρωσίας και η διαρκής κληρονομιά της KGB», η Μπόρογκαν εξηγεί πώς ο Πούτιν παραμένει «δημοφιλής» στη Ρωσία κι ας ψάχνει ακόμη αφήγημα για τον εγκλωβισμό στην Ουκρανία.
– Πώς φθάσαμε στην ανταρσία της Wagner; Ποιο είναι το παρασκήνιο πίσω από τις πρόσφατες εξελίξεις στη Ρωσία;
– Η Wagner είναι η ομάδα που εμφανίζεται ότι κέρδισε την πολύμηνη μάχη του Μπαχμούτ, στην ανατολική Ουκρανία. Ο Πριγκόζιν έχει πολυδιαφημίσει αυτή τη μάχη ως μια τεράστια νίκη της Wagner. Στρατηγικά δεν ήταν τόσο σημαντική στρατιωτική εξέλιξη. Ηταν όμως σημαντική ψυχολογικά, καθώς ήρθε σε ένα σημείο που η Ρωσία είχε «κολλήσει» στην Ουκρανία. Επομένως, σε όρους προπαγάνδας, η μάχη του Μπαχμούτ «έτρεξε» ως μια τεράστια νίκη. Μετά από αυτό το ορόσημο, ο Πριγκόζιν αποφάσισε για τον εαυτό του ότι αντιπροσώπευε μια πολύ σημαντική πτέρυγα του ρωσικού στρατού, που ήταν πιο σημαντική ακόμη και από τον ίδιο τον ρωσικό στρατό. Αυτό ήταν κάτι που δεν άρεσε στον Σοϊγκού (σ.σ. υπουργός Αμυνας της Ρωσίας) και τον Γκερασίμοφ (σ.σ. αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων). Δεν άρεσε σίγουρα στον Πούτιν, καθότι στις ώρες του πολέμου οι εκάστοτε αξιωματικοί αποκτούν ισχύ που τους καθιστά δυνητικά ανταγωνιστές του. Ο Πούτιν είναι σταθερά πολύ ευαίσθητος σε αυτά τα θέματα. Αρχικά χρησιμοποίησε τον Πριγκόζιν για να υποβαθμίσει τους Σοϊγκού και Γκερασίμοφ. Ομως μετά το Μπαχμούτ διαπίστωσε ότι ο Πριγκόζιν βρισκόταν σε άνοδο, η οποία είχε αρχίσει να γίνεται ανεξέλεγκτη. Σε εκείνο το σημείο αποφάσισε να επαναδιαπραγματευθεί τις σχέσεις του με τον Πριγκόζιν. Συγκεκριμένα ζήτησε από τους μισθοφόρους του να υπογράψουν μια σύμβαση με την οποία θα περνούσαν στο ρωσικό υπουργείο Αμυνας. Αυτό ήταν κάτι που δεν άρεσε στον Πριγκόζιν, ο οποίος επιχείρησε να μιλήσει για το θέμα τόσο με τον Πούτιν όσο και με τον Σοϊγκού, προκειμένου να τους καταστήσει σαφές ότι δεν ήθελε τη Wagner μέρος του επίσημου ρωσικού στρατού. Καθώς αισθάνθηκε ότι απειλούνταν η θέση του, οργάνωσε την ανταρσία που είδαμε στη συνέχεια – όχι εναντίον του Πούτιν, αλλά εναντίον της ηγεσίας του ρωσικού στρατού.
– Αυτό σημαίνει προφανώς ότι ο Πριγκόζιν ήταν εξαιρετικά φιλόδοξος. Ηθελε την ανεξαρτησία του ώστε να παίζει το δικό του παιχνίδι.
– Ακριβώς.
– Πρακτικά έχει τελειώσει η υπόθεση της Wagner; Ελέγχει ο Πούτιν πλήρως τους στρατιώτες της;
– Φαίνεται πως η κρίση δεν έχει τελειώσει ακόμη. Μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός των μισθοφόρων της Wagner, από το σύνολο των 15.000, έχει καταλήξει στη Λευκορωσία. Και ο Πριγκόζιν, όπως μάθαμε πολύ πρόσφατα, συναντήθηκε με τον Πούτιν, προφανώς στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης. Ο Πριγκόζιν είναι σίγουρα αποδυναμωμένος μετά την αποτυχημένη ανταρσία, αλλά παραμένει παίκτης του συστήματος στο Κρεμλίνο. Φαίνεται ότι έχει οχυρώσει αφενός τη θέση του στην Αφρική, όπου οι μισθοφόροι της Wagner προσλαμβάνονται ως φρουροί στην περιοχή, αφετέρου τη θέση του και ως επιχειρηματία. Και βεβαίως ελάχιστοι μισθοφόροι της Wagner έχουν ενσω-ματωθεί στον ρωσικό στρατό.
– Επομένως ο Πριγκόζιν παραμένει πονοκέφαλος για τον Πούτιν.
– Πράγματι.
Η εισβολή στην Ουκρανία αποδείχθηκε μπούμερανγκ για τον Πούτιν. Σε επίπεδο στρατηγικής δεν είναι καθαρό ποιος είναι πλέον ο στόχος του.
– Τι σημαίνει η ανταρσία της Wagner για την ισχύ του Πούτιν από εδώ και στο εξής; Πόσο απειλείται η θέση του;
– Ηταν η πρώτη φορά που είδαμε τον Πούτιν σε αυτή τη θέση. Τουλάχιστον δημοσίως δεν τον είχαμε ξαναδεί τόσο ευάλωτο. Ομως φαίνεται ότι –από τη στιγμή που επιβίωσε και παρά το γεγονός ότι καταγράφηκαν οι αδυναμίες του– το σύστημα Πούτιν διατηρείται ακόμη σταθερό. Ο ρωσικός στρατός λειτουργεί όπως και πριν στο μέτωπο. Οπως φαίνεται πλέον, η Wagner ήταν σημαντικό μέρος του ρωσικού στρατού, αλλά όχι το μείζον. Η απουσία της μπορεί να δυσκολεύει το έργο του, αλλά δεν βλέπουμε θεαματικές αλλαγές στη μεγάλη εικόνα. Μέχρι στιγμής, ο στρατός δείχνει ότι μπορεί να επιβιώσει και χωρίς τον Πριγκόζιν.
– Ποιο είναι το κλίμα τώρα στη ρωσική κοινωνία;
– Η ανταρσία της Wagner δεν υπονόμευσε την υποστήριξη των Ρώσων στον Πούτιν. Κι αυτό διότι η υποστήριξη στον Πούτιν βασίζεται στον φόβο. Οι Ρώσοι πολίτες δεν μπορούν εύκολα να ξεπεράσουν τον φόβο να εναντιωθούν σε αυτόν που κρατάει τα ηνία των δυνάμεων ασφαλείας. Γι’ αυτό και είναι δύσκολο να καταγράψει κανείς με ακρίβεια τις πραγματικές τάσεις στη ρωσική κοινωνία. Το να απαντήσεις σε μια δημοσκόπηση στη Ρωσία ότι δεν στηρίζεις μια στρατιωτική επιχείρηση της χώρας σημαίνει απάντηση ότι δεν στηρίζεις τον ρωσικό στρατό, το Κρεμλίνο και τον Πούτιν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μέσα από την οδό της τρομοκράτησης, ο Πούτιν είναι ακόμη δημοφιλής.
– Ρεαλιστικά υπάρχει σήμερα πολιτική εναλλακτική στη Ρωσία;
– Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, απολύτως καμία.
– Η εισβολή στην Ουκρανία αποδείχθηκε μπούμερανγκ για τον Πούτιν. Ποιοι μπορεί να είναι οι στόχοι του πλέον σε αυτή την ιστορία;
– Αυτό είναι αλήθεια. Αφού απέτυχε στους αρχικούς στόχους του, δεν μιλάει πλέον για κατάληψη του Κιέβου ή για αντικατάσταση της ουκρανικής κυβέρνησης. Μιλάει γενικώς για πόλεμο με το ΝΑΤΟ και τη Δύση. Ομως ένας τέτοιος πόλεμος θα μπορούσε να διαρκέσει για πάντα. Σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει εικόνα για κάποιον ρεαλιστικό στόχο που να έχει εξηγήσει στους Ρώσους. Σε επίπεδο τακτικής υπάρχει η ιδέα ο πόλεμος να συνεχιστεί έως ότου εξαντλήσει την Ουκρανία και την υποστήριξη της Δύσης. Σε επίπεδο στρατηγικής δεν είναι καθαρό ποιος είναι πλέον ο στόχος του Πούτιν.
