«Οι ενημερώσεις που μας έγιναν προκαλούν απογοήτευση και μας θέτουν ενώπιον σοβαρών προκλήσεων. Βρισκόμαστε στην πιο δύσκολη στιγμή του πολέμου». Με αυτά τα λόγια συνόψισε ο Δημοκρατικός βουλευτής Ιλινόι, Μάικ Κουίγκλι, τις εντυπώσεις που αποκόμισε από πρόσφατο ταξίδι του στην Ευρώπη, όπου ενημερώθηκε για την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία από δυτικούς στρατιωτικούς και διπλωμάτες.
Σε όλη τη διάρκεια του περασμένου χειμώνα, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους έτρεφαν μεγάλες προσδοκίες για την αναμενόμενη εαρινή αντεπίθεση των Ουκρανών. Οι σημαντικές επιτυχίες των τελευταίων κατά το προηγούμενο φθινόπωρο, όταν απελευθέρωσαν με κεραυνοβόλους επιθέσεις μεγάλες εκτάσεις κατεχόμενων εδαφών στη Χερσώνα και στο Χάρκοβο, έφεραν ελπίδες ότι, ενισχυμένοι με άρματα μάχης και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς της Δύσης, οι Ουκρανοί θα κατόρθωναν να επαναλάβουν τις προηγούμενες επιτυχίες τους στα μέτωπα της Ζαπορίζια, του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, αν όχι και της Κριμαίας, απελευθερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος των κατεχόμενων εδαφών.
Από τη στιγμή που ξεκίνησε, όμως, με σημαντική καθυστέρηση, η (θερινή, τελικά) ουκρανική αντεπίθεση, οι μεγάλες προσδοκίες άρχισαν να εξανεμίζονται. Ούτε τα γερμανικά άρματα Leopard ούτε οι αμερικανικοί πύραυλοι HIMARS, ούτε η εκπαίδευση εννέα ταξιαρχιών, συνολικής δύναμης 36.000 Ουκρανών στρατιωτών στη Δύση, έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να κάνουν τη διαφορά. Τα στρατεύματα του Κιέβου υπέστησαν μεγάλες απώλειες στα εκτεταμένα ναρκοπέδια και στις επάλληλες αμυντικές γραμμές της Ρωσίας, από τις οποίες δεν έχουν μέχρι σήμερα καταφέρει να διαρρήξουν ούτε την πρώτη, μάλιστα μία από τις εννέα ταξιαρχίες τους κυριολεκτικά αποδεκατίστηκε και αποσύρθηκε για να ανασυγκροτηθεί. Αν και είναι νωρίς για τελεσίδικα συμπεράσματα, στους δύο πρώτους μήνες της αντεπίθεσης οι Ουκρανοί έχουν να επιδείξουν πολύ περιορισμένα εδαφικά κέρδη, βασικά ακατοίκητων χωριών, στο νότιο μέτωπο, ενώ οι Ρώσοι έχουν την πρωτοβουλία και διεξάγουν επιθετικές επιχειρήσεις στο βορειοανατολικό, κυρίως στην περιοχή του Χάρκοβο.
Είναι αλήθεια ότι οι Ουκρανοί προχώρησαν το τελευταίο διάστημα σε σειρά θεαματικών επιθέσεων με drones, από τον αέρα και τη θάλασσα, που προκάλεσαν έντονη αναστάτωση στη Ρωσία. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι δύο επιθέσεις σε ουρανοξύστη του επιχειρηματικού κέντρου της Μόσχας, στον οποίο στεγάζονται τρία υπουργεία, όπως και τα πλήγματα, με μη επανδρωμένα πλοιάρια που ήταν φορτωμένα με εκρηκτικά, εναντίον ενός ρωσικού μεταγωγικού και ενός τάνκερ, στο ρωσικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας, Νοβοροσίσκ. Ενέργειες αυτού του τύπου έχουν τον ψυχολογικό τους αντίκτυπο στον ρωσικό πληθυσμό, που βλέπει τον πόλεμο όχι μόνο να κρατάει ήδη ενάμιση χρόνο, αλλά να μεταφέρεται, έστω σε χαμηλή ένταση, και στο εσωτερικό της χώρας τους. Ωστόσο δεν αλλάζουν σε τίποτα τη γενική εικόνα της σύγκρουσης. Αντίθετα, θα μπορούσε να εικάσει κανείς ότι ο Ζελένσκι ωθείται να δίνει μεγαλύτερο βάρος στον πόλεμο των drones για να μειώσει όσο γίνεται, στα μάτια των δυτικών συμμάχων του, τις εντυπώσεις από την ελάχιστη πρόοδο στα αποφασιστικά πεδία των μαχών.
Οπως ανέφερε πρόσφατο ρεπορτάζ του CNN, επικαλούμενο ανώτερους διπλωμάτες των ΗΠΑ και άλλων, ισχυρών κρατών της Δύσης, ο χρόνος μετράει αντίστροφα για τον Ουκρανό πρόεδρο: το παράθυρο ευκαιρίας για τη διάρρηξη των ρωσικών αμυντικών γραμμών αρχίζει να στενεύει όσο πλησιάζουμε προς τις φθινοπωρινές καταιγίδες και, αν δεν υπάρξει αλλαγή της εικόνας τις επόμενες εβδομάδες, μπορεί να ενισχυθούν οι φωνές στη Δύση που θα πιέζουν για γρήγορη κατάπαυση του πυρός, κάτι που αναπόφευκτα θα σημαίνει εδαφικές υποχωρήσεις από το Κίεβο.
Ισως ο Ζελένσκι εσχάτως δίνει βάρος στον πόλεμο των drones για να αμβλύνει τις εντυπώσεις από τις δυσκολίες στα πεδία των μαχών.
Ηδη, δημοσκόπηση για λογαριασμό του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου που δημοσιοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα, φέρει το 55% των Αμερικανών να εναντιώνονται σε πρόσθετη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία με απόφαση του Κογκρέσου, με την πλειοψηφία των πολιτών να θεωρεί ότι όσα έχουν ήδη γίνει είναι αρκετά. Η πίεση προς τον Μπάιντεν θα γίνει πιο έντονη από τη στιγμή που θα αρχίσει ο εκλογικός αγώνας για την προεδρική αναμέτρηση του 2024. Ο πιο πιθανός, με τα σημερινά δεδομένα, αντίπαλός του, ο Ντόναλντ Τραμπ, δηλώνει αποφασισμένος να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «μέσα σε 24 ώρες», κινδυνολογώντας για το ενδεχόμενο πυρηνικής σύγκρουσης με τη Ρωσία και τρίτου παγκοσμίου πολέμου.
Ακόμη κι αν ο Τραμπ δεν είναι τελικά υποψήφιος, στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών υπερισχύουν οι σκεπτικιστές, αναφορικά με τη βοήθεια στο Κίεβο, με τους ένθερμους υποστηρικτές των Ουκρανών (Μάικ Πενς, Νίκι Χέιλι) να περιορίζονται στο 3% των προτιμήσεων ψήφου, στη μάχη για το προεδρικό χρίσμα. Αν και τα θέματα εξωτερικής πολιτικής δεν βρίσκονται ψηλά στις προτεραιότητες των Αμερικανών ψηφοφόρων, θα είναι δύσκολο για τους Δημοκρατικούς να εξηγήσουν γιατί πρέπει να συνεχίσουν να προσφέρουν στην Ουκρανία εκατοντάδες δισεκατομμύρια από τον κρατικό προϋπολογισμό, τη στιγμή που η εκτόξευση του αμερικανικού χρέους έχει ήδη οδηγήσει τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch να υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής.
Διπλωματικά κέρδη
Παρά την εντεινόμενη διπλωματική κινητικότητα στο Ουκρανικό, όμως, τίποτα δεν δείχνει ότι οποιαδήποτε από τις δύο εμπόλεμες πλευρές είναι έτοιμη για παραχωρήσεις που θα επέτρεπαν να ξεκινήσουν οι προσπάθειες ανίχνευσης ενός ενδεχόμενου συμβιβασμού. Η διεθνής διάσκεψη που έγινε το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας με τη συμμετοχή 40 χωρών δεν κατέληξε σε καμία απόφαση, ούτε καν σε κοινό ανακοινωθέν. Το Κίεβο και η Ουάσιγκτον δήλωσαν την ικανοποίησή τους για το γεγονός ότι στη διάσκεψη, όπου δεν είχε προσκληθεί η Ρωσία, μεγάλες δυνάμεις που διατηρούν καλές σχέσεις με τη Μόσχα, όπως η Κίνα και η Ινδία, τάχθηκαν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας – ειδικά για την Κίνα, και μόνο το γεγονός ότι έστειλε αντιπρόσωπο σε μια διάσκεψη όπου συμμετείχαν οι Ουκρανοί, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, αλλά όχι οι Ρώσοι, αποτελούσε είδηση. Παρόμοια διπλωματικά κέρδη, όμως, δεν συνιστούν παρά μια πρόσκαιρη ενόχληση για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει ισχυρούς λόγους να θεωρεί ότι ο στρατηγός Χρόνος είναι σύμμαχός του. Τουλάχιστον για την ώρα.
