Οι σχέσεις τους ισορροπούν ανέκαθεν σε ένα διπλωματικό μεταίχμιο· εξάλλου, σήμερα συμπληρώνονται 113 χρόνια από την προσάρτηση της Κορέας από την ιαπωνική αυτοκρατορία· από το 1965 κι εντεύθεν, οπότε η ιαπωνοκορεατική Συνθήκη Στοιχειωδών Σχέσεων όρισε ότι «όλες οι συνθήκες ή συμφωνίες που συνήφθησαν μεταξύ της Ιαπωνικής και της Κορεατικής Αυτοκρατορίας στις 22 Αυγούστου 1910 και πρωτύτερα είναι ήδη άκυρες», οι σχέσεις Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας διέρχονται μία επαναλαμβανόμενη πόλωση.
Σήμερα, αυτό που διαταράσσει τις σχέσεις των δύο χωρών είναι η απόφαση της Ιαπωνίας να απελευθερώσει, από την ερχόμενη Πέμπτη σύμφωνα με ανακοινώσεις, στον Ειρηνικό 1,3 εκατ. τόνους –περίπου 500 ολυμπιακές πισίνες– επεξεργασμένο ραδιενεργό νερό από τον κατεστραμμένο πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα.
Αυτό, ωστόσο, δεν είναι κάτι νέο· ήδη από το 2018, το Τόκιο είχε ανακοινώσει αυτό το σχέδιο. Η Ιαπωνία καθυστέρησε την απελευθέρωση των ραδιενεργών υδάτων για να αποφύγει την έξαρση της πολιτικής αντιπαράθεσης στη Νότια Κορέα προτού ο πρόεδρος Γιουν Σουκ Γεόλ συναντηθεί με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Φούμιο Κισίντα και τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στο Καμπ Ντέιβιντ την περασμένη Παρασκευή, όπως δήλωσαν στο Reuters τέσσερις αξιωματούχοι από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.
Το «άγχος» της Ουάσιγκτον
Ο κουρνιαχτός, όμως, έχει αρχίσει προ εβδομάδων στην περιοχή, δημιουργώντας νέες γεωπολιτικές εντάσεις και εξάπτοντας πολιτικά και κοινωνικά πάθη. Από τη μια, όπως γράφει το Reuters, η Ουάσιγκτον χρειάζεται τη σύμπνοια των Ασιατών συμμάχων της με το «βλέμμα» στην Κίνα, η οποία αυξάνει τη στρατιωτική της ισχύ στην περιοχή, ενώ συνεργάζεται στενά με τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα, έχοντας στο επίκεντρο και την Ταϊβάν.
Αναλυτές συγκρίνουν τη συνάντηση των «τριών» στο Καμπ Ντέιβιντ με τη συμφωνία AUKUS του Σεπτεμβρίου του 2021.
Αναλυτές θεωρούν ότι η τριμερής συνεργασία ΗΠΑ – Ιαπωνίας – Ν. Κορέας είναι εξίσου σημαίνουσα γεωπολιτική κίνηση με την AUKUS, τη στρατιωτική συνεργασία Αυστραλίας – Βρετανίας – ΗΠΑ, που συνήφθη τον Σεπτέμβριο του 2021.
Η διχασμένη Νότια Κορέα
Από την άλλη, η Νότια Κορέα εμφανίζεται διχασμένη, αν και, όπως μεταδίδουν τα διεθνή πρακτορεία, οι πολιτικές και οι κοινωνικές αντιδράσεις για την απελευθέρωση των επεξεργασμένων ραδιενεργών υδάτων της Φουκουσίμα στον Ειρηνικό είναι ηπιότερες του αναμενόμενου. Εντούτοις, όπως γράφουν οι New York Times, έχει πυροδοτηθεί μια ιδιαίτερα σκληρή πολιτική αντιπαράθεση, που περιλαμβάνει διαμαρτυρίες, βίντεο στο YouTube και συνεντεύξεις Τύπου.
Η αντιπολίτευση κάνει λόγο για συμβιβασμό με τον «αιώνιο εχθρό» για χάρη της Ουάσιγκτον, ενώ και τα κυβερνητικά στελέχη κάνουν λόγο για τη δέουσα προσοχή που πρέπει να επιδείξει ο Νοτιοκορεάτης πρόεδρος σε αυτή τη συμφωνία. Αλλωστε, υψηλόβαθμος Νοτιοκορεάτης αξιωματούχος έχει δηλώσει, σύμφωνα με τους Korea Times, ότι η κυβέρνηση ούτε συμφωνεί ούτε αντιτίθεται με αυτό το σχέδιο…
Επισήμως, η κυβέρνηση της Σεούλ έχει ανακοινώσει ότι αυτή η κίνηση δεν ενέχει κανέναν κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων, των ψαριών και της θάλασσας. Εξάλλου, κάτι τέτοιο έχει πιστοποιηθεί ήδη από το 2021, όταν η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ δήλωσε ότι δεν θα έχει «καμία επίδραση στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων». Βέβαια, ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες που διορίστηκαν από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, γράφουν οι New York Times, προειδοποίησαν για «σημαντικούς κινδύνους» για εκατομμύρια ζωές και τα μέσα διαβίωσης στην περιοχή του Ειρηνικού.
Οι αρμόδιες αρχές του ΟΗΕ, όπως ο ΙΑΕΑ, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, πιστοποίησαν τον περασμένο Ιούλιο ότι οι επιπτώσεις της κίνησης αυτής είναι «αμελητέες». Ωστόσο, λίγες εβδομάδες αργότερα, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, οι περιβαλλοντικές ρυθμιστικές αρχές στη Μασαχουσέτη απέρριψαν παρόμοιο αίτημα για την απελευθέρωση επεξεργασμένων ραδιενεργών λυμάτων στον κόλπο του Κέιπ Κοντ από ένα κλειστό πυρηνικό εργοστάσιο.
Η αντιπολίτευση κάνει λόγο για συμβιβασμό με τον «αιώνιο εχθρό» για χάρη της Ουάσιγκτον, ενώ και τα κυβερνητικά στελέχη κάνουν λόγο για τη δέουσα προσοχή που πρέπει να επιδείξει ο Νοτιοκορεάτης πρόεδρος σε αυτή τη συμφωνία.
Παράλληλα, η Νότια Κορέα έχει δηλώσει ότι, σε κάθε περίπτωση, θα παρακολουθεί στενά την εξέλιξη του πρότζεκτ, που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα γίνει σε βάθος 30 ετών, την ώρα, μάλιστα, που η Ιαπωνία έχει δηλώσει ότι θα αφαιρέσει τα περισσότερα ραδιενεργά στοιχεία από το νερό εκτός από το τρίτιο, ένα ισότοπο υδρογόνου που πρέπει να αραιωθεί επειδή είναι δύσκολο το φιλτράρισμά του. Ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς που επικαλούνται οι New York Times, ενώ το τρίτιο είναι «ένα από τα λιγότερο επικίνδυνα» ραδιενεργά υλικά, το καίσιο ή το κοβάλτιο, θα μπορούσε να καταστεί πιο επικίνδυνο εάν απελευθερωθεί στον ωκεανό.
Εξάλλου, όπως γράφουν οι Korean Times, οι δύο χώρες έχουν πραγματοποιήσει τρεις γύρους συνομιλιών για να συζητήσουν τα μέτρα παρακολούθησης, ενώ στην παρακολούθηση της εξέλιξης του σχεδίου θα συμμετάσχουν και Νοτιοκορεάτες εμπειρογνώμονες. Πάντως, η Ιαπωνία έχει δεσμευτεί ότι θα αναρτά δεδομένα, όπως το επίπεδο ακτινοβολίας, ο ρυθμός ροής του μολυσμένου νερού και το επίπεδο του τριτίου, σε ωριαία βάση.
Πάντως, εκατοντάδες Νοτιοκορεάτες συγκεντρώνονται στη Σεούλ για να διαμαρτυρηθούν για την απόφαση της Ιαπωνίας και τη συμφωνία της κυβέρνησής τους. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση που επικαλείται το Reuters, το 78% των πολιτών της Νότιας Κορέας ανησυχεί για την επίδραση της απελευθέρωσης των υδάτων. Οι διαδηλωτές, όπως μεταφέρουν οι New York Times, συνέκριναν την πράξη αυτή με πράξη «αργής και ήπιας πυρηνικής τρομοκρατίας» και περιέγραψαν την αναθεώρηση ασφάλειας του ΙΑΕΑ ως «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα της Ιαπωνίας.
Και εδώ έρχεται η Κίνα και η «ευκαιρία» που διαβλέπει στη νέα αυτή ένταση στην περιοχή.
Η «ευκαιρία» της Κίνας
Η Κίνα, όπως αναμενόταν, διαφωνεί με κάθε δυνατό τρόπο με αυτό τον σχεδιασμό της Ιαπωνίας. Εξάλλου, το Πεκίνο έχει ήδη απαγορεύσει τις εισαγωγές θαλασσινών από 10 ιαπωνικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Φουκουσίμα, ενώ τεστάρει προϊόντα και από άλλα σημεία της Ιαπωνίας, έχοντας διακηρύξει ότι θα λάβει «όλα τα απαραίτητα μέτρα» για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, της ασφάλειας των τροφίμων και της δημόσιας υγείας, όπως μεταδίδουν οι New York Times.
Μάλιστα, η People’s Daily και η China Daily, κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία που απηχούν τις απόψεις του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και του Τμήματος Προπαγάνδας του, έχουν δημοσιεύσει πλείστα όσα ρεπορτάζ για το συμβάν, προσπαθώντας να αντικρούσουν κάθε δήλωση περί διασφάλισης της υγείας ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος.
Το Πεκίνο, παράλληλα, που δεν είδε με διόλου καλό μάτι την πρόσφατη τριμερή συνάντηση στο Καμπ Ντέιβιντ, επικρίνει την έκθεση του ΙΑΕΑ ως περιέχουσα «ανεπαρκείς αποδείξεις» για τη ζημία που θα προκληθεί, ενώ Κινέζοι χρήστες του διαδικτύου έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου για να γενικευθεί το μποϊκοτάζ των ιαπωνικών προϊόντων.
Το Πεκίνο, που δεν είδε με διόλου καλό μάτι την πρόσφατη τριμερή συνάντηση στο Καμπ Ντέιβιντ, επικρίνει την έκθεση του ΙΑΕΑ ως περιέχουσα «ανεπαρκείς αποδείξεις» για τη ζημία που θα προκληθεί.
«Η Κίνα θα προσπαθήσει οπωσδήποτε να εκμεταλλευτεί τη Φουκουσίμα για να μπει “σφήνα” μεταξύ της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας», δήλωσε στο Reuters ο Ντέιβιντ Μπόλινγκ, διευθυντής στην εταιρεία συμβούλων Eurasia Group. Μάλιστα, ο Τζόσουα Κουρλάντζικ, ανώτερος συνεργάτης στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, είπε στο βρετανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ότι η Κίνα θα προσπαθήσει να επηρεάσει το συναίσθημα στη Νότια Κορέα με παραπληροφόρηση.
Μία τέτοια ένδειξη παραπληροφόρησης ήταν η αναδημοσίευση της κρατικής κινεζικής εφημερίδας Global Times ενός εγγράφου που δημοσιεύθηκε σε νοτιοκορεατική ιστοσελίδα, τον περασμένο Ιούνιο, όπου το Τόκιο φέρεται να έχει επηρεάσει την απόφαση του ΙΑΕΑ να δώσει το «πράσινο φως» στην απόρριψη των επεξεργασμένων ραδιενεργών υδάτων της Φουκουσίμα στον Ειρηνικό ωκεανό. Αναφορές που ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών επέκρινε ως «κατασκευασμένες».
Σύμφωνα με το Reuters, δε, ο Ιάπωνας επικεφαλής γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου, Χιροκάζου Ματσούνο, έκανε λόγο, προ εβδομάδος, για επιπλέον «πλαστά» έγγραφα που «έδειχναν» ότι η ραδιενέργεια στο νερό της Φουκουσίμα υπερέβαινε τα πρότυπα ασφαλείας.
Αναταράξεις και στο εσωτερικό της Ιαπωνίας
Οι δεξαμενές όπου φυλάσσεται το μολυσμένο νερό –και που άλλοτε λειτουργούσαν για να ψύχονται οι αντιδραστήρες του πυρηνικού εργοστασίου– είναι ένα βήμα προ της εξάντλησης της χωρητικότητάς τους. Πριν από δύο χρόνια, η ιαπωνική κυβέρνηση έκρινε ότι η ελεγχόμενη απόρριψη των υδάτων στον ωκεανό ήταν «η καλύτερη διαθέσιμη επιλογή», όπως λένε οι New York Times.
Την περασμένη Κυριακή, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός επισκέφθηκε, σε μια συμβολική κίνηση, τη Φουκουσίμα, στέλνοντας το μήνυμα ότι… όλα θα πάνε καλά. Ο Φούμιο Κισίντα και η κυβέρνησή του έχουν οργανώσει διαφημιστικές καμπάνιες και προβαίνουν σε καθημερινή ενημέρωση των πολιτών για όσα (δεν) πρόκειται να συμβούν, ενώ το Τόκιο έχει δαπανήσει ήδη 10 τρισ. γιεν (68,4 δισ. δολάρια) ως αποζημίωση σε αλιείς, αγρότες και κατοίκους που εγκατέλειψαν εξ ανάγκης τη Φουκουσίμα και άλλους πληγέντες νομούς από το 2011 για να συμβάλει στην αναπλήρωση των απωλειών που προκλήθηκαν από την καταστροφή, όπως λένε οι New York Times. Οι συναντήσεις, δε, του πρωθυπουργού με τους ψαράδες, που εκφράζουν, όπως είναι λογικό, και τις περισσότερες ανησυχίες, είναι συνεχείς, με τον Φούμιο Κισίντα να τους διαμηνύει ότι η ζωή τους δεν θα μεταβληθεί κατ’ ελάχιστον.
Ορισμένοι φοβούνται ότι η τελευταία απόφαση της ιαπωνικής κυβέρνησης θα καταφέρει το τελειωτικό χτύπημα στους αλιείς της περιοχής.
Ωστόσο, ο επικεφαλής της Εθνικής Ομοσπονδίας Συνεταιριστικών Ενώσεων Αλιείας τη Ιαπωνίας ανέφερε, σύμφωνα με τη νεοϋορκέζικη εφημερίδα, ότι, ενώ πολλά από τα μέλη της ομοσπονδίας του είχαν αποδεχτεί τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για την ασφάλεια του σχεδίου για τα ύδατα της Φουκουσίμα, το όργανο παραμένει αντίθετο λόγω των πιθανών επιπτώσεων για προς το ζην των αλιέων. Μάλιστα, σε πλήρη σύμπνοια με τις Αρχές της Φουκουσίμα, εκφράζουν φόβους ότι οι εγχώριοι και διεθνείς πελάτες ενδέχεται να αναστείλουν τις αγορές αλιευτικών προϊόντων από την ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα, ωστόσο, με το CNN, πολλοί Ιάπωνες ψαράδες αναγκάστηκαν να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους για χρόνια και μετά βίας καταφέρνουν να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους ζωντανές. Πριν από την καταστροφή, δε, το 2010, όπως λέει το ίδιο δημοσίευμα, η παράκτια αλιευτική βιομηχανία της Φουκουσίμα εκφόρτωσε αλιεύματα αξίας περίπου 69 εκατ. δολαρίων. Μέχρι το 2018, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί σε κάτι περισσότερο από 17 εκατ. δολάρια και μόνον πέρυσι σημειώθηκε σχετική ανάκαμψη που έφτασε περίπου τα 26 εκατ. δολάρια. Ορισμένοι, πάντως, φοβούνται ότι η τελευταία απόφαση της ιαπωνικής κυβέρνησης θα καταφέρει το τελειωτικό χτύπημα στους αλιείς της περιοχής, σύμφωνα πάντα με το CNN.
Επιστημονικές φωνές προτείνουν, αντ’ αυτού, να δημιουργηθούν περισσότερες δεξαμενές αποθήκευσης των μολυσμένων υδάτων ή τη χρήση του επεξεργασμένου νερού για την παραγωγή τσιμέντου. «Νομίζω ότι θέλουν απλώς τη φθηνότερη, ταχύτερη λύση, που είναι ένας αγωγός στον ωκεανό», όπως είπε στους New York Times ο Κεν Μπουσέλερ, ειδικός ερευνητής στο Ωκεανογραφικό Ιδρυμα Woods Hole.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σχόλιο του Αζμπι Μπράουν, επικεφαλής ερευνητή της ομάδας περιβαλλοντικής παρακολούθησης Safecast και κατοίκου της Ιαπωνίας, στους New York Times. «Ισως ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι η Ιαπωνία δημιουργεί προηγούμενο για άλλες κυβερνήσεις που μπορεί να είναι λιγότερο διαφανείς. Αυτό είναι επικίνδυνο, ιδιαίτερα στην Ασία, όπου περισσότεροι από 140 αντιδραστήρες πυρηνικής ενέργειας λειτουργούν ήδη και, με προεξάρχουσες την Κίνα και την Ινδία, δεκάδες άλλοι είτε κατασκευάζονται είτε βρίσκονται στα στάδια σχεδιασμού ή έχουν υπάρξει περιεχόμενο προτάσεων. Εάν η Ιαπωνία, μια παγκοσμίως σεβαστή πολιτιστική και οικονομική δύναμη, μπορεί να τη γλιτώσει με την απόρριψη ραδιενεργού νερού, τι θα σταματήσει άλλες χώρες;»
