«H θάλασσα δεν νοιάζεται για το πόσα λεφτά έχεις, σε τι θρησκεία πιστεύεις, από ποια χώρα έρχεσαι, αν είσαι άνδρας ή γυναίκα ή τι σκέφτεσαι. Σου λέει μόνο ένα πράγμα: Είμαι η θάλασσα. Και αν έρθεις εδώ έξω, να είσαι καλά προετοιμασμένος να με αντιμετωπίσεις».
Αυτά είναι τα πρώτα λόγια που ακούγονται στην αρχή ενός αμερικανικού ντοκιμαντέρ του 1994, με τίτλο «Το απίστευτο ταξίδι του Μπιλ Πίνκνεϊ», και λέγονται από τον ηθοποιό Μπιλ Κόσμπι με φόντο μια βιντεολήψη από το τιμόνι ενός ιστιοπλοϊκού σκάφους στη μέση μιας γκρίζας, φουρτουνιασμένης θάλασσας.
Λόγια και εικόνα που συνεργάζονται άψογα, θέτοντας από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ταινίας το στίγμα της, που δεν είναι άλλο από τη νίκη του ανθρώπου πάνω στα κύματα, ένας μοναχικός θρίαμβος της ναυτοσύνης απέναντι στη σκληρή απεραντοσύνη των ωκεανών.
Και τι θρίαμβος, εφόσον πραγματοποιήθηκε από έναν άνθρωπο 56 ετών με προβλήματα ακοής και ναυτία, ο οποίος κατάφερε τελικά να κάνει μόνος του τον γύρο των θαλασσών του πλανήτη, διανύοντας 27.000 ναυτικά μίλια.
Το πιο αξιοσημείωτο, όμως, ίσως το πιο ξεχωριστό στη θαλασσινή του οδύσσεια, ήταν το γεγονός ότι δεν ήταν λευκός. Ο Μπιλ Πίνκνεϊ, που έφυγε την προηγούμενη Πέμπτη από τη ζωή στα 88 του χρόνια, ήταν ο πρώτος Αφροαμερικανός που κατάφερε κάτι τέτοιο. Και αυτό, από μόνο του, είναι ίσως αρκετό για να τον μνημονεύουμε, με δεδομένο ότι η ιστιοπλοΐα είναι ένα, κατά κανόνα, σπορ λευκών ανδρών, με ενδεικτικό το γεγονός ότι σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο υπάρχει μόνο μία χώρα που έχει εθνικό ιστιοπλοϊκό φορέα – η Νότια Αφρική. Στην Ασία, γενικά μιλώντας, συμβαίνει το ίδιο. Διεθνώς, το σπορ είναι ευρέως διαδεδομένο μόνο στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, καθώς και σε πρώην αποικίες, όπως η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και κάποια νησιά της Καραϊβικής. Η στερεότυπη «ιστιοπλοϊκή εικόνα» που έχουμε στο συλλογικό μας υποσυνείδητο δεν περιλαμβάνει ανθρώπους με σκούρο ή κίτρινο δέρμα, παρά έναν χρωματικό καμβά που εκτείνεται από το άσπρο των πανιών και των σκαφών έως το μπλε της θάλασσας και το γαλάζιο του ουρανού, με έναν λευκό καπετάνιο στο τιμόνι. Και όμως, ο Πίνκνεϊ, με τον τολμηρό και παγκόσμιο πλου του, έκανε αυτό το στερεότυπο κομμάτια.
Το σκάφος του, ένα Valiant 47, αμερικανικό σκαρί σχεδιασμένο από έναν από τους πιο θρυλικούς Αμερικανούς ναυπηγούς ιστιοπλοϊκών σκαφών, τον Μπομπ Πέρι, είχε όλες τις προδιαγραφές για να κάνει τον γύρο του κόσμου. Με μήκος 47 πόδια (περίπου 14 μέτρα), πολυτελείς χώρους στις καμπίνες του και φτιαγμένο για να διανύει με ασφάλεια μεγάλες αποστάσεις (όπως διαβάζουμε στον ιστότοπο του ναυπηγείου, που έχει κλείσει από το 2011, ένα γρήγορο, καλοσχεδιασμένο, γερό και σκληροτράχηλο σκαρί ιδανικό για μεγάλες ωκεάνιες πλεύσεις μέσα σε συνθήκες άνεσης και ασφάλειας), απέπλευσε από τη Βοστώνη στις 5 Αυγούστου του 1990. Πέρασε πρώτα από τις Βερμούδες, στη συνέχεια από την ανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής, διέπλευσε τον Ατλαντικό έως το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, για να συνεχίσει πλέοντας στον Ινδικό Ωκεανό έως την Τασμανία. Από εκεί, συνέχισε το ταξίδι του διασχίζοντας τον Ειρηνικό και περνώντας από το ακρωτήριο Χορν, το νοτιότερο άκρο της αμερικανικής ηπείρου, για να πλεύσει, εντέλει, παράλληλα με την ακτή της Νότιας Αμερικής και να επιστρέψει στη Βοστώνη 22 μήνες μετά την εκκίνηση του ταξιδιού του.
Ο Mπιλ Πίνκνεϊ έπαιρνε μαζί του μαθητές από την Αμερική έως το νησί Γκορέ στα ανοιχτά του Ντακάρ της Σενεγάλης, θέλοντας έτσι να τους θυμίσει τις απάνθρωπες καταβολές της αφροαμερικανικής κοινότητας.
Γεννημένος το 1935 σε φτωχογειτονιά του Σικάγου, κατατάχθηκε στα 21 του στο αμερικανικό πολεμικό ναυτικό και υπηρέτησε για μια οκταετία ως νοσοκόμος. Αφού αποστρατεύτηκε, έγινε επιτυχημένος μακιγιέρ και δημιουργός μιας γυναικείας σειράς καλλυντικών, για να γίνει τελικά διευθυντής μάρκετινγκ μεγάλων εταιρειών του χώρου, όπως η Revlon.
Η πρώτη του επαφή με τη ναυτοσύνη έλαβε χώρα στο Πουέρτο Ρίκο, στην αρχή της στρατιωτικής του θητείας, όπου καπετάνεψε μικρά σκάφη μεταφορών, αλλά η αληθινή τριβή του με την ιστιοπλοΐα ξεκίνησε όταν ζούσε πια στο Σικάγο, στα μέσα του ’60, όπου η λίμνη Μίσιγκαν –μεγάλη σαν θάλασσα– είναι ιδανική για την εξάσκηση του σπορ.
Επιπλέον, υπήρξε ο πρώτος καπετάνιος του «Αμισταντ», ανακατασκευή της ισπανικής σκούνας του 19ου αιώνα που έκανε δουλεμπόριο μεταξύ Δυτικής Αφρικής και Κούβας. Η ιστορία του ιστιοφόρου, που το πλήρωμά του σκοτώθηκε από εξέγερση των σκλάβων το 1839, έγινε ταινία από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ το 1997, ο οποίος ενέπνευσε και την κατασκευή του σκάφους.
Ως καπετάνιος της ρεπλίκας του ιστορικού σκαριού, ο Πίνκνεϊ έπαιρνε μαζί του μαθητές από την Αμερική έως το νησί Γκορέ στα ανοιχτά του Ντακάρ της Σενεγάλης, θέλοντας έτσι να τους θυμίσει τις απάνθρωπες καταβολές της αφροαμερικανικής κοινότητας. Μαζί με τη θαρραλέα και γεμάτη συμβολισμό θαλασσινή του περιπέτεια, η επίδραση που είχαν τα έργα του στη νεότερη γενιά ήταν η άλλη του σπουδαία κληρονομιά. Θέλοντας το ταξίδι του να γίνει πηγή έμπνευσης για τους μαθητές, έστησε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που βασιζόταν σε αυτό και 1.000 μαθητές σε σχολεία της Βοστώνης ακολούθησαν καθημερινά όλο του τον πλου μέσω ραδιοφώνου και υπολογιστή. Η ταινία που προέκυψε από την περιπέτειά του παίχτηκε στο κανάλι της Ντίσνεϊ το 1994 και σημείωσε μεγάλη επιτυχία.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στο Πουέρτο Ρίκο, όπου είχε στήσει επιχείρηση ναύλωσης σκαφών. Τιμήθηκε από τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους (τον νεότερο), του δόθηκαν τιμητικά διδακτορικοί τίτλοι και υπήρξε σύμβουλος του National Geographic. Το 2021 μπήκε στην «Αίθουσα της Δόξας» (Hall of Fame) της αμερικανικής ιστιοπλοϊκής κοινότητας.
Σε εκείνο το 46 λεπτών ντοκιμαντέρ του 1994, με την αφήγηση του Μπιλ Κόσμπι, μιλάει για τη δέσμευση απέναντι στα όνειρά μας – άλλωστε και το ίδιο του το σκάφος το είχε ονομάσει «Commitment» (Δέσμευση). Εκείνα του τα λόγια αντιπροσωπεύουν επάξια το πνεύμα του: «Αν είσαι διατεθειμένος να τιμήσεις τη δέσμευση που έχεις αναλάβει και αν είσαι πρόθυμος να μάθεις όσα πρέπει να μάθεις για να κάνεις το όνειρό σου πραγματικότητα, τότε μπορείς να τα καταφέρεις».
