Ενώ τα νερά της πλημμύρας στην Ντέρνα παρέσυραν όλη την οικογένειά του στη θάλασσα, τα κύματα τον έβγαλαν πίσω στην ακτή. Είναι εντυπωσιακό· ο 11χρονος Γιουσίφ δεν έχει χτυπήσει πουθενά, έχει μόνον ορισμένες γρατσουνιές στο αριστερό του πόδι και έναν επίδεσμο τυλιγμένο στο δεξί. Η 11μελής οικογένειά του έχει χαθεί και μόνον ένας θείος έχει μείνει να αναλάβει την κηδεμονία του. Τι συναισθήματα έχει; «Κανένα», απαντά. Ενα άλλο παιδί κάθεται σε μίαν άκρη με το κεφάλι ανάμεσα στα χέρια του. Παρά τις χαρούμενες κραυγές γύρω του, στην αυτοσχέδια παιδική χαρά, ποτέ δεν ανασηκώνει το βλέμμα του. Πολλά παιδιά έχουν μείνει ορφανά μετά την τραγικών διαστάσεων πλημμύρα που πλήγωσε τη Λιβύη την προηγούμενη εβδομάδα.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 300.000 παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με «αυξημένο κίνδυνο διάρροιας, χολέρας, αφυδάτωσης και υποσιτισμού».
Αυτή είναι μόνο μία πτυχή της πολυεπίπεδης καταστροφής που βίωσε –κυρίως – η Ντέρνα από την κακοκαιρία Daniel. Είναι, όμως, όπως προκύπτει από την περιγραφή της Γιούσρα Ελμπαγίρ του SkyNews, μία σιωπηλή κραυγή για τους τουλάχιστον 11.300 νεκρούς (σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, που αναθεώρησε αργότερα σε σχεδόν 4.000), τους χιλιάδες αγνοουμένους, τις δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένων, τις δεκάδες δηλητηριασμένων από τα μολυσμένα νερά και τις περίπου 300.000 παιδιά που έρχονται αντιμέτωπα με «αυξημένο κίνδυνο διάρροιας, χολέρας, αφυδάτωσης και υποσιτισμού» (ΟΗΕ) – για την παράκτια, ιστορική πόλη που είχε περιέλθει σε πολιτική δυσμένεια ήδη από την εποχή του Μουαμάρ Καντάφι, με αποκορύφωμα τον σημερινό διχασμό της χώρας, που άφησε την πόλη στο έλεος της τύχης.
Σύμφωνα, δε, με τον Μπαντρ αλ-Ντιν αλ-Τούμι, επικεφαλής της κυβερνητικής υπηρεσίας έκτακτης ανάγκης και ταχείας αντίδρασης και υπουργό Τοπικής Αυτοδιοίκησης (της κυβέρνησης Ντμπέιμπα) τον οποίο επικαλείται το Al Jazeera, «η ομάδα που επιφορτίστηκε από την κυβέρνηση για την απογραφή των ζημιών δήλωσε ότι ο συνολικός αριθμός των κτιρίων στην πόλη είναι περίπου 6.142, εκ των οποίων ο συνολικός αριθμός των κατεστραμμένων είναι 1.500. Από τα 1.500 κτίρια, 891 έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, 211 έχουν καταστραφεί μερικώς και περίπου 398 κτίρια βυθίστηκαν στη λάσπη».
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, τα νοσοκομεία – σε δεινή κατάσταση ήδη προ της τραγωδίας – έχουν αγγίξει τα όριά τους. Πλην της διεθνούς βοήθειας, έχουν επιστρατευτεί φοιτητές Ιατρικής, σύμφωνα με το Reuters. Στην Αλ Μπάντια, έναν παραθαλάσσιο οικισμό δυτικά της Ντέρνα, το νοσοκομείο περιθάλπει θύματα από την ευρύτερη περιοχή της τραυματισμένης πόλης. Οι γιατροί κατασκεύασαν αυτοσχέδια φράγματα στον δρόμο όταν ξέσπασε η πλημμύρα για να προσπαθήσουν να συγκρατήσουν το νερό, αλλά αυτό κατάφερε να εισβάλει και να πλήξει μηχανήματα στο χαμηλότερο επίπεδο του νοσοκομείου, όπως δήλωσε στο βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων ο επικεφαλής του νοσοκομείου, Αμπντέλ Ραχίμ Μάζεκ.
Παράλληλα, όσοι έμειναν άστεγοι επιβιώνουν σε πρόχειρα καταφύγια, σχολεία ή στοιβάζονται σε σπίτια συγγενών ή φίλων, όπως ανέφερε η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ.
Η υπομονή των πολιτών σε μια διχασμένη χώρα
«Ευχαριστούμε τον Θεό που μας έδωσε υπομονή. Κάθομαι εδώ προσπαθώντας να καθαρίσω και να επαληθεύσω ποιος λείπει. Προσπαθώ να καταλάβω την κατάσταση. Δεν έφυγα», είπε ο Χαμάντ Αουάντ, κάτοικος της Ντέρνα, στο Al Jazeera. «Σε αυτήν την πόλη, κάθε οικογένεια έχει πληγεί», είπε ο Μοχαμάντα αλ-Νταουάλι στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Αυτή η υπομονή –απ’ όπου κι αν προέρχεται– είναι εκείνη που κρατά τους επιζώντες στα πόδια τους, διότι όπου κι αν γυρίσει κανείς το βλέμμα του το μοναδικό που αντικρίζει είναι μία γήινη κόλαση, έναν κρανίου τόπο που στα έγκατά του κρύβεται το αίμα το νεκρών και ο πόνος όσων έμειναν πίσω.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Αποστολής Υποστήριξης του ΟΗΕ στη Λιβύη δήλωσε ότι η χώρα χρειάζεται να δημιουργήσει έναν διαφανή μηχανισμό για τη διαχείριση της διεθνούς βοήθειας.
Η ανθρωπιστική βοήθεια, παρά τα προβλήματα συνεννόησης λόγω πολιτικού διχασμού στη Λιβύη, αποκτά μέρα με τη μέρα μίαν υποτυπώδη οργάνωση, καθώς, εξ όσων συνάγεται, οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές έβαλαν στην άκρη τις αιματηρές τους έριδες για να αντιμετωπίσουν το χάος. Μάλιστα, όπως γράφει το Conversation, παρά το ιστορικό εχθρότητας μεταξύ Ανατολής (Χαφτάρ) και Δύσης (Ντμπέιμπα), υπήρξαν προηγούμενα όπου οι αντίπαλοι αναγκάστηκαν να συνεργαστούν για το κοινό συμφέρον. Μία περίπτωση ήταν η κοινή αντιμετώπιση της Covid-19 και η κοινή επιτροπή που συστάθηκε για τη διαχείριση της διανομής των εσόδων από το πετρέλαιο που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της λιβυκής οικονομίας.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Αμπντουλάχ Μπατίλι, επικεφαλής της Διεθνούς Αποστολής Υποστήριξης του ΟΗΕ στη Λιβύη, δήλωσε στο BBC Arabic ότι η χώρα χρειάζεται να δημιουργήσει έναν διαφανή μηχανισμό για τη διαχείριση της διεθνούς βοήθειας. Και αυτό απαιτεί συνεννόηση μεταξύ των δύο πλευρών.
Χάος και στην ενημέρωση της πολιτικής προστασίας
Σε προηγούμενο ρεπορτάζ, είχαμε αναφέρει δημοσιεύματα του CNN και του Guardian, μεταξύ άλλων, που έκαναν λόγο για εντολές προς τους πολίτες της Ντέρνα, κατά τις πρώτες ώρες της επίθεσης της κακοκαιρίας Daniel, να μείνουν στα σπίτια τους, επιβάλλοντας απαγόρευση κυκλοφορίας στην πόλη των περίπου 100.000 κατοίκων. Οχι μόνο, δηλαδή, δεν είχαν δώσει εντολή εκκένωσης, αλλά τους είπαν να μείνουν και στα σπίτια τους.
Νεότερες πληροφορίες από ρεπορτάζ του BBC λένε ότι το εάν και πότε δόθηκε εντολή στους πολίτες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους είναι ακόμα ένα χαοτικό στοιχείο στην ήδη διχασμένη χώρα. Κάτοικοι δήλωσαν στο βρετανικό δίκτυο ότι έλαβαν ανάμεικτα μηνύματα από τις δύο αντίπαλες κυβερνήσεις για το αν πρέπει να μείνουν ή να φύγουν.
Ο Γκούμα ελ-Γκαμάτι, Λίβυος ακαδημαϊκός και επικεφαλής του κόμματος Taghyeer, δήλωσε την Πέμπτη ότι οι περιοχές στη ζώνη των πλημμυρών έπρεπε να είχαν εκκενωθεί, αλλά «αντίθετα οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μείνουν στα σπίτια τους και να μην βγαίνουν έξω». Από την άλλη, ο δήμαρχος της Ντέρνα, Αμπντουλμενάμ αλ-Γκαΐτι, ανέφερε στο αραβικό ειδησεογραφικό κανάλι Al-Hadath ότι προσωπικά διέταξε την εκκένωση της πόλης τρεις ή τέσσερις ημέρες πριν από την καταστροφή.
Αντικρουόμενες παραμένουν οι αναφορές για το αν δόθηκε εντολή απαγόρευσης κυκλοφορίας ή εκκένωσης. Κάτοικοι αναφέρουν ότι λάμβαναν διαφορετικά μηνύματα από την Τρίπολη αλλά και από τα ανατολικά της χώρας.
Παράλληλα, συνεχίζει το ίδιο ρεπορτάζ, καθώς ο καιρός χειροτέρευε, η αστυνομία και ο στρατός έλεγαν στους πολίτες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για υψηλότερα εδάφη, σύμφωνα με αναφορές επιζώντων, ενώ ορισμένοι εξ αυτών δεν πήραν την απειλή της κακοκαιρίας Daniel στα σοβαρά. Την ίδια στιγμή αξιωματούχοι, όπως λέγεται, εμφανίστηκαν στη λιβυκή τηλεόραση το βράδυ της Κυριακής και έδωσαν εντολή στους πολίτες να μείνουν στα σπίτια τους λόγω της κακοκαιρίας, κάτι που τα επίσημα χείλη αρνούνται.
«Ακόμα δεν ξέρουμε τίποτα, ακούμε φήμες, κάποιοι προσπαθούν να μας καθησυχάσουν, άλλοι λένε ότι πρέπει να φύγετε από την πόλη ή να μείνετε εδώ», είπε στο Reuters κάτοικος της Ντέρνα.
Και το ζήτημα γίνεται όλο και χειρότερο· τα νερά της πλημμύρας, κατά το ίδιο δημοσίευμα, έχουν μετατοπίσει νάρκες και άλλα πυρομαχικά που είχαν απομείνει από τα χρόνια της εμφύλιας σύγκρουσης, θέτοντας επιπλέον κίνδυνο για τους χιλιάδες εκτοπισμένους.
Τα μέτρα για τους πληγέντες και η έρευνα για τα φράγματα
Ο Μπαντρ αλ-Ντιν αλ-Τούμι, επικεφαλής της κυβερνητικής υπηρεσίας έκτακτης ανάγκης και ταχείας αντίδρασης και υπουργός Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιβεβαίωσε ότι ο πρωθυπουργός Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα αποφάσισε να χορηγήσει έναν επιπλέον μισθό στους δημοσίους υπαλλήλους στους πληγέντες δήμους με τον μισθό του Σεπτεμβρίου, όπως αναφέρει ο Libya Observer.
Ο ίδιος ανέφερε ότι ο πρωθυπουργός ζήτησε να ξεκινήσει η εκταμίευση του τέταρτου τριμήνου του επιδόματος συζύγου και παιδιών, την ίδια εβδομάδα, εξηγώντας ότι η προτεραιότητα ήταν για τους πολίτες στην Ανατολική Επαρχία.
Τα ερωτήματα που γεννώνται είναι ποια από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές της Λιβύης θα επιβλέψει την έρευνα για την κατάρρευση των φραγμάτων και πώς ακριβώς εκείνη θα επιτελεστεί αν χρειαστεί η συνεργασία Ντμπέιμπα και Χαφτάρ.
Παράλληλα, οι Αρχές –και της Τρίπολης και της Ανατολής– φαίνονται αποφασισμένες να διεξαγάγουν έρευνα για τα αίτια κατάρρευσης των δύο φραγμάτων. Τα ερωτήματα, ασφαλώς, που γεννώνται είναι ποια από τις δύο πλευρές θα επιβλέψει την έρευνα και πώς ακριβώς εκείνη θα επιτελεστεί αν χρειαστεί η συνεργασία Δύσης και Ανατολής.
Οπως και να ’χει, ο Σάλεμ αλ-Νάας, εκπρόσωπος της λιβυκής Ερυθράς Ημισελήνου στην Ντέρνα, κάνει λόγο, μιλώντας στους New York Times, για κατάσταση στα «όρια του θανάτου». «Πώς να αντιμετωπίσεις αυτό το τραύμα, με ανθρώπους που έχασαν τις οικογένειές τους; Η υλικοτεχνική υποστήριξη είναι απαραίτητη – αλλά τι ακολουθεί;»
Γραφήματα: Παύλος Μεθόδιος/Καθημερινή
