Κάθε χρόνο, την 1η Σεπτεμβρίου, οι υπουργοί της Ιαπωνίας μεταβαίνουν με τα πόδια στο γραφείο του πρωθυπουργού για να λάβουν μέρος σε μια προσομοίωση. Σε ολόκληρη τη χώρα, τοπικοί αξιωματούχοι και μαθητές κάνουν ασκήσεις για καταστροφές. Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί τον μεγάλο σεισμό του Κάντο, μια δόνηση μεγέθους 7,9 βαθμών που σημειώθηκε κοντά στην πρωτεύουσα το 1923. Εχασαν την ζωή τους 105.000 άνθρωποι, εκ των οποίων περίπου 70.000 στο Τόκιο, καταστράφηκαν 370.000 σπίτια και άλλαξε η πορεία της ιαπωνικής ιστορίας.
Η φετινή εκατονταετηρίδα από την καταστροφή αγχώνει πολλούς Ιάπωνες. Τι θα συμβεί όταν χτυπήσει ο επόμενος μεγάλος σεισμός; Οι σεισμολόγοι δεν μπορούν να κάνουν ασφαλείς προβλέψεις αλλά τα στατιστικά τους μοντέλα μπορούν να εκτιμήσουν την πιθανότητα ενός σεισμού. Οι εμπειρογνώμονες υπολογίζουν ότι υπάρχει 70% πιθανότητα ένας σεισμός μεγέθους 7 ή μεγαλύτερος να πλήξει την πρωτεύουσα μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Πολύ λιγότεροι άνθρωποι θα πεθάνουν από ό,τι το 1923, χάρη στον καλύτερο σχεδιασμό: στη χειρότερη περίπτωση 6.000.
Ενα άλλο, εξίσου πιθανό σενάριο είναι ένας σεισμός νότια του Κανσάι της βιομηχανικής καρδιάς της Ιαπωνίας. Θα μπορούσε να προκληθεί τσουνάμι και πάνω από 300.000 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους.
Το κόστος θα μπορούσε να προκαλέσει κρίση λόγω του σημαντικού δημόσιου χρέους της χώρας. Οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα αντιμετώπιζαν σοβαρές διαταραχές. Το 1923 οι ξενοφοβικές φήμες μετά τον σεισμό οδήγησαν στη δολοφονία τουλάχιστον 6.000 Κορεατών που ζούσαν στην Ιαπωνία ενώ ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι το γεγονός επιτάχυνε την άνοδο του φασισμού.
Η προσέγγιση της Ιαπωνίας στους κινδύνους τέτοιων καταστροφών προσφέρει ιδέες σε έναν κόσμο που θερμαίνεται και αντιμετωπίζει συχνότερες καταστροφές.
Οπως αναφέρουν ειδικοί, η επιβίωση δεν είναι θέμα τύχης αλλά προετοιμασίας. Από πολλές απόψεις, το Τόκιο είναι καλά προετοιμασμένο. Το 1923 οι επιστημονικές γνώσεις είχαν προχωρήσει ελάχιστα πέρα από τη λαϊκή πεποίθηση ότι οι σεισμοί προκαλούνταν από τα namazu, γιγάντια γατόψαρα που ζούσαν κάτω από την επιφάνεια της γης. «Κανείς δεν ήξερε τι ήταν ο σεισμός», εξηγεί ο Χιράτα Ναόσι, σεισμολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, ο οποίος προεδρεύει στην ομάδα εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης.
Η σύγχρονη σεισμολογία στην Ιαπωνία χρονολογείται λίγο μετά το 1923. Οι μεταγενέστεροι σεισμοί, ιδίως αυτός που έπληξε το Κόμπε το 1995 και αυτός που έπληξε το Τοχόκου το 2011, οδήγησαν σε ακόμη καλύτερη κατανόηση της τεκτονικής των πλακών. Η Ιαπωνία συλλέγει τεράστιες ποσότητες δεδομένων και διαθέτει παγκοσμίως κορυφαία δίκτυα σεισμομέτρων και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης.
Δεδομένου ότι οι φλόγες οδήγησαν στον θάνατο πάνω από το 90% των θυμάτων του 1932, η Ιαπωνία αγόρασε έκτοτε γη για να διευρύνει βασικούς οδικούς άξονες και οδούς. Δημιούργησε επίσης ένα εκτενές δίκτυο πυροπροστασίας ενώ οι οικοδόμοι στράφηκαν σε λιγότερο εύφλεκτα υλικά. Η προηγούμενη εμπειρία είχε δείξει την ανάγκη για καλά σχεδιασμένες διαδικασίες εκκένωσης. Κατά τη διάρκεια της καταστροφής του Κάντο σχεδόν 40.000 άνθρωποι πέθαναν σε ένα μόνο χωράφι στο ανατολικό Τόκιο. Οι γειτονιές έχουν πλέον σαφώς σηματοδοτημένους χώρους εκκένωσης (Οι αρχές στο Μάουι δεν είχαν αναρτήσει χάρτες εκκένωσης για πυρκαγιές πριν από την πυρκαγιά στη Λαχάινα τον Αύγουστο).
Παρά τις βελτιώσεις, το σύγχρονο Τόκιο είναι ευάλωτο. Ο πληθυσμός της πόλης έχει φτάσει τα 14 εκατομμύρια. Πολλές γειτονιές με εύφλεκτα ξύλινα σπίτια παραμένουν. Τα καταφύγια έχουν χώρο μόνο για 3,2 εκατ. ανθρώπους – περίπου 5 εκατ. ενδέχεται να εκτοπιστούν. Οι καταστροφές τείνουν να ανατρέπουν ακόμη και τα καλύτερα σχέδια. «Η αβεβαιότητα βρίσκεται στον πυρήνα των καταστροφών», λέει ο Ιτσίκο Τάρο του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Τόκιο.
Πηγή: Economist
