Μπορεί ένα ποντίκι να μάθει ένα τραγούδι; Μια τέτοια ερώτηση φαντάζει τρελή, όμως στην προσπάθειά μας να βρούμε τη βιολογική εξήγηση για τον λόγο που ο άνθρωπος έχει προφορική γλώσσα, χρειάστηκε να ερευνήσουμε τον τρόπο επικοινωνίας αμέτρητων έμβιων όντων και συχνά τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά.
Οι άνθρωποι ζουν μαζί με τα ποντίκια εδώ και περισσότερα από 15.000 χρόνια. Ομως, ποτέ δεν είχαν τη δυνατότητα να ακούσουν το υψίσυχνο τραγούδι τους. Ωστόσο, εργαστηριακές έρευνες με μικρόφωνα προηγμένης τεχνολογίας έδειξαν πως όχι μόνο τα ποντίκια παράγουν ήχους για να επικοινωνήσουν μια σειρά πραγμάτων, αλλά και πως οι ήχοι αυτοί αλλάζουν από το ένα άτομο στο άλλο.
Ενα μωρό μπορεί να ζητάει από τη μητέρα του κάτι που έχει ανάγκη κι ένα ενήλικο αρσενικό να προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή ενός θηλυκού. Ακόμη και αν δεν μπορούμε να πούμε πως αυτό πρόκειται για γλώσσα, είναι μια ανακάλυψη που μας προκαλεί να επαναξιολογήσουμε τους ορισμούς μας.
Το γονίδιο που δεν βρέθηκε
Το 1649, ο Καρτέσιος έγραψε ότι η γλώσσα αποτελεί την «πραγματική διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στο θηρίο». Η επιστήμη μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες θεωρούσε δεδομένο πως πριν από περίπου 50.000 χρόνια συνέβη μια «ανθρώπινη επανάσταση» που διαχώρισε για πάντα τις γνωστικές και γλωσσικές ικανότητες του είδους μας από εκείνες των υπόλοιπων ζωντανών πλασμάτων. Η ομιλία, όμως, ως αμιγώς ανθρώπινη υπερδύναμη θα προϋπέθετε κάποιο γονίδιο που θα εντοπιζόταν μόνο σε εμάς. Και αυτό το γονίδιο δεν βρέθηκε ποτέ.
Αντιθέτως, σε μία έρευνα του 2001, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Τεκουμσέχ Φιτς, παρατηρήθηκε πως αρκετά θηλαστικά, όπως τα κατσίκια, τα σκυλιά και τα ελάφια, μπορούν να εκτελούν με τον λάρυγγά τους κινήσεις όμοιες με αυτές που κάνει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ομιλίας.
Η ερευνητική ομάδα άρχισε να αναρωτιέται μήπως όλα όσα πιστεύουμε για την ομιλία είναι τελικά λάθος. Στην ευρεία συνείδηση η γλώσσα είναι λίγο σαν το πέταγμα: είτε έχεις τη δυνατότητα να το κάνεις είτε όχι. Αυτό που πάντως είναι πιθανό να συμβαίνει είναι η ικανότητα για ομιλία να υπάρχει σε πάμπολλα έμβια όντα.
Ο Καρτέσιος ήταν πεπεισμένος πως η γλώσσα είναι απόλυτα εξισωμένη με τη σκέψη, και πως αυτό που στην πραγματικότητα δεν έχουν τα ζώα είναι η «πνευματική ζωή». Ισως αυτό που λείπει να είναι στην πραγματικότητα η πάρα πολύ ανθρώπινη ενόρμηση για να μοιραστούμε σκέψεις, επιθυμίες, ψυχολογικές καταστάσεις και πληροφορίες.
