Ανοιχτά παρέμειναν όλα τα ακανθώδη ερωτήματα για το μέλλον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά τον πρώτο γύρο των διαβουλεύσεων μεταξύ εκπροσώπων της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν και της τοπικής διοίκησης του αρμενικού θυλάκου. Οι συνομιλίες κράτησαν δύο ώρες και πραγματοποιήθηκαν στην πόλη Γέβλαχ του Αζερμπαϊτζάν, μία ημέρα μετά τη συνθηκολόγηση των Αρμενίων υπό τα καταιγιστικά πυρά των επιτιθέμενων και τη φυγή πολλών από τα εδάφη τους.
Από το γραφείο του Αζέρου προέδρου Ιλχάμ Αλίγεφ ανακοινώθηκε ότι βασικό αντικείμενο των διαβουλεύσεων ήταν η «επανένταξη» στο συνταγματικό πλαίσιο της χώρας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το οποίο ήταν ντε φάκτο αυτόνομο από το 1991. Παράλληλα, η αζερική πλευρά έκανε δεκτό το αίτημα των Αρμενίων για επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια (τρόφιμα, καύσιμα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) στον θύλακο, που παρέμενε αποκλεισμένος και τελούσε υπό πολιορκία από τις εχθρικές δυνάμεις, από τον Δεκέμβριο του 2022.
Και οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν ότι δεν υπήρξε καμία τελική συμφωνία και ότι θα υπάρξει νέος γύρος διαβουλεύσεων στο άμεσο μέλλον. Παρότι με τη συνθηκολόγησή τους οι Αρμένιοι της περιοχής συμφώνησαν να παραδώσουν τα όπλα, εκπρόσωπός τους δήλωσε χθες ότι οι λεπτομέρειες του αφοπλισμού μένει ακόμη να διευκρινιστούν. «Δεν ξέρουμε τι εγγυήσεις ασφαλείας θα λάβει ο λαός μας. Ανά πάσα στιγμή θα μπορούσαν να μας καταστρέψουν, να εμπλακούν σε γενοκτονία εναντίον μας», δήλωσε ο Νταβίντ Μπαμπαγιάν, σύμβουλος του Σαμβέλ Σαχραμανιάν, προέδρου της υπό διάλυση «Δημοκρατίας του Αρτσάχ», όπως ονομάζουν οι Αρμένιοι μειονοτικοί την περιοχή τους.
Μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, ο Μπαμπαγιάν εξέφρασε την απογοήτευση των ομοεθνών του για την εγκατάλειψή τους τόσο από τη Ρωσία, που ασκεί καθήκοντα ειρηνευτικής δύναμης με 2.000 στρατιώτες στην περιοχή, όσο και από τη Δύση, αλλά και από αυτήν την κυβέρνηση της Αρμενίας. «Το Καραμπάχ αφέθηκε μόνο του: οι Ρώσοι ειρηνευτές δεν εκπληρώνουν ουσιαστικά τις υποχρεώσεις τους, η δημοκρατική Δύση απέστρεψε το βλέμμα από εμάς, και η Αρμενία έπραξε το ίδιο».
Απαντώντας στις επικρίσεις για τον ρόλο της στη σύγκρουση, η Μόσχα υπενθύμισε ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, είχε αναγνωρίσει προτού ξεσπάσει η παρούσα κρίση ότι το Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανήκει στους Αζέρους. «Το Αζερμπαϊτζάν έδρασε σε δικό του έδαφος, όπως αναγνώρισε η ηγεσία της Αρμενίας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντιμίτρι Πεσκόφ, προσθέτοντας ότι οι Ρώσοι στρατιώτες κάνουν το παν για να προστατέψουν τους Αρμενίους της περιοχής. Μέχρι χθες περίπου 5.000 εξ αυτών είχαν αναζητήσει καταφύγιο στους ρωσικούς στρατώνες. Από το ρωσικό υπουργείο Αμυνας έγινε γνωστό ότι Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στη διάρκεια της εικοσιτετράωρης επίθεσης των Αζέρων, γεγονός για το οποίο ζήτησε συγγνώμη από τη Μόσχα ο Ιλχάμ Αλίγεφ. Η ανακοίνωση δεν διευκρίνιζε τον αριθμό των νεκρών ούτε τις συνθήκες υπό τις οποίες έχασαν τη ζωή τους.
Αρμενικές πηγές στην Αθήνα εξέφραζαν ανησυχίες και για την τύχη που θα έχουν αρχαία πολιτιστικά μνημεία της περιοχής. Οπως μας ανέφεραν, στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν κατέλαβαν την ιστορική Μονή Αμάρας, που χτίστηκε στις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα από τον Αγιο Γρηγόριο τον Φωτιστή, πρωτεργάτη στη διάδοση του Χριστιανισμού στην Αρμενία. Παρά τις σοβαρές καταστροφές που υπέστη κατά την επέλαση του Ταμερλάνου, το 1387, η μονή ανοικοδομήθηκε τον 17ο αιώνα και αποτελεί ένα από τα πρωταρχικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή.
Εξάλλου οι αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατήγγειλαν παραβιάσεις της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, πράγμα που διέψευσε κατηγορηματικά το Μπακού, προσθέτοντας ότι παρέδωσε σχέδιο για συνθήκη ειρήνης στο Ερεβάν. Χθες το βράδυ οι εξελίξεις στην περιοχή επρόκειτο να απασχολήσουν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με αίτημα της Γαλλίας, η οποία καταδίκασε με απερίφραστο τρόπο την επίθεση των Αζέρων.
