Η προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ το 2024 προδιαγράφεται ως εξής: ο ηλικιωμένος Δημοκρατικός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος σε λίγες εβδομάδες συμπληρώνει τα 81, διεκδικεί του χρόνου την επανεκλογή του με βασικότερο μέλημα του επιτελείου του να μη σκοντάψει (κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά) δημοσίως. Ο 77χρονος αντίπαλός του, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος αν όπως όλα δείχνουν εξασφαλίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών του χρόνου, θα πραγματοποιεί την εκστρατεία του μπαινοβγαίνοντας σε δικαστικές αίθουσες αφού αντιμετωπίζει συνολικά 91 κατηγορίες για κακουργήματα.
Εκτός από την ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής, όμως, η θητεία του τέως προέδρου των ΗΠΑ εξακολουθεί να κληροδοτεί τον διχασμό της κοινής γνώμης, τον παροπλισμό θεσμών και θεσμικών αντίβαρων.
Τελευταίο θύμα του η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία τελεί σε πλήρη παράλυση από την περασμένη Τρίτη, οπότε σε μια πρωτόγνωρη διαδικασία καθαιρέθηκε ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής, Κέβιν Μακάρθι. Επειδή δεν υπάρχει ανάλογο προηγούμενο στην Ιστορία, ουδείς γνωρίζει πώς και πότε μπορεί να αρθεί το αδιέξοδο και μάλιστα σε μια στιγμή που στενεύουν τα περιθώρια για να προληφθεί η αναστολή των λειτουργιών του ομοσπονδιακού κράτους, με αποτέλεσμα να απειλείται και το μέλλον της πρόσθετης αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ύψους πολλών δισ. δολαρίων.
Η αναβολή του λουκέτου πήρε μεν παράταση για 45 ημέρες το περασμένο Σαββατοκύριακο, άγνωστο όμως παραμένει ποιος θα μπορούσε να διαπραγματευθεί μια νέα συμβιβαστική λύση, όχι μόνο μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών στο σώμα, αλλά και των ακραίων εκπροσώπων της κουλτούρας MAGA (Make America Great Again, «Κάνε την Αμερική Σπουδαία και πάλι» όπως ήταν το σύνθημα του τέως προέδρου).
Η δεξιά «γαλαρία»
Η σκληροπυρηνική αυτή πτέρυγα με επικεφαλής τον βουλευτή Ματ Γκετς ήταν εκείνη που οδήγησε στην πτώση του Μακάρθι, χωρίς να έχουν συμπληρωθεί καν δέκα μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων του. Το άδοξο τέλος του προέδρου της Βουλής απέδειξε ότι η πολιτική κατευνασμού πάντα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, σχολίασε σε ανάλυσή της η Σούζαν Γκλάσερ στο περιοδικό New Yorker. Πράγματι, ο Μακάρθι κατάφερε να εκλεγεί τον Ιανουάριο με τη 15η φορά, όταν ενέδωσε σε όλα σχεδόν τα αιτήματα των ακραίων. Ενα από αυτά ήταν ότι η διαδικασία καθαίρεσής του να μπορεί να κινηθεί ακόμη και αν τη ζητήσει ένας μόνο βουλευτής. Η ειρωνεία είναι ότι τελικά αυτή η προϋπόθεση οδήγησε στην αποπομπή του. Πολλοί αναλυτές πίστευαν ότι οι Δημοκρατικοί θα σπεύσουν να σώσουν τον Μακάρθι προκειμένου να αποφευχθεί η νομοθετική παράλυση, με δεδομένο ότι ένας από τους βασικούς λόγους της πρότασης μομφής εις βάρος του ήταν η συμμαχία που συνήψε με το αντίπαλο κόμμα για να επιτευχθεί η διατήρηση της λειτουργίας του ομοσπονδιακού κράτους. Παρακολουθώντας όμως τον εμφύλιο στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών, εκείνοι αποφάσισαν να τους αφήσουν να αλληλοφαγωθούν.
Οι ΗΠΑ, το πρότυπο μέχρι πρότινος της φιλελεύθερης δημοκρατίας για τον υπόλοιπο κόσμο, βρίσκονται σε ομηρία από μια ομάδα φανατικών ακροδεξιών συνωμοσιολόγων, που μετριούνται στα δάχτυλα δύο χεριών και ομνύουν στο όνομα του Τραμπ. Η εκδήλωση του φαινομένου κορυφώθηκε με τη βίαιη εισβολή στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021, την οποία υποκίνησε ο ίδιος ο απερχόμενος πρόεδρος, αμφισβητώντας τη νίκη του Μπάιντεν στις εκλογές του 2020. Καθοδηγητής τους, πέρα από τον ίδιο τον Τραμπ, φέρεται να είναι ο άλλοτε στενός συνεργάτης του, Στιβ Μπάνον. Σύμφωνα με τους New York Times, «από το υπόγειο στούντιό του, ο Μπάνον τροφοδοτεί το χάος που κατατρώει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Εκμεταλλεύεται το θέαμα για να ενισχύσει το ακροατήριό του και χρησιμοποιεί το δημοφιλές podcast του για να εξυμνεί και να εξωθεί στα άκρα τους Ρεπουμπλικανούς αντάρτες. Ο Μπάνον πέρασε χρόνια προωθώντας τη θεωρία της “κλεμένης προεδρίας” του Ντόναλντ Τραμπ, αντιδρώντας στον εμβολιασμό κατά της COVID και στην “εισβολή εγκληματιών από τα νότια συνορά μας”. Η τελευταία του εμμονή αφορούσε την ανατροπή του Μακάρθι και τη σύγκρουση με αυτούς που αποκαλεί “ενωτικούς Ρεπουμπλικανούς”, όσους δηλαδή συντάσσονται έστω και ευκαιριακά με τους Δημοκρατικούς».
Στην εσωκομματική διαπάλη στους κόλπους των Ρεπουμπλικανών, ο ρόλος του Μακάρθι ήταν εξαρχής αμφιλεγόμενος. Οταν εκδηλώθηκε η κρίση στο Καπιτώλιο εμφανιζόταν οργίλος κατά του Τραμπ, επιρρίπτοντάς του ευθύνες για τις ταραχές, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν φάνηκε ότι η πλάστιγγα στο εσωτερικό των Ρεπουμπλικανών άρχισε να γέρνει προς την τραμπική πτέρυγα, έσπευσε να υποβάλει τα σέβη του στον τέως πρόεδρο στο Μαρ-α-Λάγκο. Πρόσφατα εξέφρασε την υποστήριξή του στην υποψηφιότητα Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς την ισχυρότερη από εκείνη του κυβερνήτη της Φλόριντα, Ρον ντε Σάντις. Παρ’ όλα αυτά, ο τέως πρόεδρος όχι μόνο δεν κούνησε ούτε το μικρό του δαχτυλάκι για να σώσει τον κάποτε «δικό μου Κέβιν», αλλά παρείχε κάλυψη στους αντάρτες που οδήγησαν στην αποπομπή Μακάρθι.
«Από το υπόγειο στούντιό του, ο Μπάνον τροφοδοτεί το χάος που κατατρώει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Η τελευταία του εμμονή αφορούσε την ανατροπή του Μακάρθι», έγραψαν οι New York Times.
Αυτήν την εβδομάδα θα μπορούσε να ολοκληρωθεί η περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση των Ρεπουμπλικανών, αφού οι δυνάμει διάδοχοι του Μακάρθι, ο επικεφαλής της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο σώμα Στίβεν Σκαλίς και ο εκλεκτός του Τραμπ, επικεφαλής της επιτροπής δικαιοσύνης, Τζιμ Τζόρνταν, είναι πολύ δεξιότεροί του.
«Ο βουλευτής Τζιμ Τζόρνταν υπήρξε αστέρι πολύ πριν από το επιτυχημένο του ταξίδι στην Ουάσιγκτον. Θα είναι σπουδαίος πρόεδρος της Βουλής και έχει την πλήρη και απόλυτη υποστήριξή μου!» ήταν το μήνυμα του τέως προέδρου, με το οποίο υιοθέτησε την υποψηφιότητά του.
Μια πρώτη ψηφοφορία για τη διαδοχή του Μακάρθι αναμένεται να διεξαχθεί την Τετάρτη, χωρίς όμως να είναι σαφές αν κάποιος εκ των δύο θα καταφέρει να συσπειρώσει το διαιρεμένο κόμμα του για να συγκεντρώσει τις απαραίτητες ψήφους.
Θα περίμενε κανείς με αυτήν την εικόνα πόλωσης στους Ρεπουμπλικανούς να διάγουν μήνα του μέλιτος οι Δημοκρατικοί και ο πρόεδρος Μπάιντεν. Ωστόσο, η δημοτικότητά του φθίνει διαρκώς και τα ποσοστά αποδοχής του στους τομείς της οικονομίας και της μετανάστευσης είναι σε ιστορικό χαμηλό της θητείας του (30% και 23%, αντίστοιχα).
Οι δημοσκοπήσεις
Μάλιστα, μεγάλος αριθμός όσων συμμετείχαν στις δημοσκοπήσεις υποστήριξε ότι στη διάρκεια της προεδρίας του οι δύο αυτοί τομείς έχουν επιδεινωθεί, ενώ τα τρία τέταρτα θεωρούν ότι είναι υπερβολικά ηλικιωμένος για μια νέα θητεία και πως συγκριτικά ο Ντόναλντ Τραμπ είναι καταλληλότερος. Με βάση αυτή των ABC News/Washington Post, σε ενδεχόμενη αναμέτρηση των δύο ανδρών ο Τραμπ θα επικρατούσε με 9% διαφορά, αυξάνοντας το σχετικό ποσοστό κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τον περασμένο Φεβρουάριο.
Ολα αυτά τα δημοσκοπικά ευρήματα εξωθούν τον Μπάιντεν σε απέλπιδες κινήσεις, όπως η πρόσφατη εξαγγελία του ότι θα συνεχίσει την κατασκευή του τείχους με το Μεξικό, που υπήρξε βασικό στοιχείο της ξενοφοβικής τραμπικής ατζέντας. Η ανακοίνωση προκάλεσε διακομματικές επικρίσεις τόσο από τους Δημοκρατικούς, που τον κατηγόρησαν για αθέτηση των δικών του προεκλογικών υποσχέσεων, όσο και από τους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι στηλίτευσαν την υποκρισία του. «Περιμένω τη συγγνώμη του», ήταν η αντίδραση του Τραμπ.
Την ίδια στιγμή, πάντως, η αμερικανική οικονομία παρουσιάζει πολύ καλύτερη εικόνα απ’ ό,τι προεξοφλούσαν οι Κασσάνδρες. Κατά τον Πολ Κρούγκμαν των New York Times, δεν αποκλείεται η αρνητική αίσθηση των Αμερικανών για την οικονομία να οφείλεται σε μια «ψευδύφεση» (vibecession), κατά την οποία οι πολίτες επηρεάζονται από ένα αρνητικό αφήγημα για την οικονομία που μεγεθύνεται από τα ΜΜΕ.
