Οι μυριάδες σήραγγες κάτω από τα σύνορα της Γάζας είναι γνωστές ως δίοδοι λαθρεμπορίου αγαθών από την Αίγυπτο και μαχητών για επιθέσεις στο Ισραήλ. Ο ισραηλινός στρατός γνωρίζει, όμως, την ύπαρξη άλλου δικτύου σηράγγων, τις οποίες αποκαλεί «μετρό της Γάζας».
Πρόκειται για λαβύρινθο υπόγειων περασμάτων, μήκους πολλών χιλιομέτρων, που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών, την αποθήκευση ρουκετών και πυρομαχικών και την προστασία της ηγεσίας της Χαμάς και των διοικητικών δομών της, μακριά από την ισραηλινή αεροπορία και τα drones, σύμφωνα με το CNN.
Το 2021, η Χαμάς υποστήριζε ότι κατασκεύασε 500 χλμ. σηράγγων κάτω από τη Γάζα. Αν αυτό αληθεύει, τα τούνελ της Χαμάς έχουν μήκος όσο το ήμισυ του μετρό της Νέας Υόρκης. «Το δίκτυο είναι πολύ μεγάλο και περίπλοκο, κάτω από πολύ μικρή γεωγραφική περιοχή», εξηγεί η καθηγήτρια του ισραηλινού Πανεπιστημίου Ράιχμαν, Ντάφνι Ρισεμόν-Μπάρακ.
Η Γάζα βρίσκεται σε αποκλεισμό από ξηράς, αέρος και θαλάσσης από το Ισραήλ και την Αίγυπτο μετά το 2007, ενώ η Χαμάς δεν θεωρείται πιθανό να διαθέτει τον αναγκαίο εξοπλισμό για τη διάνοιξη τέτοιων υπόγειων κατασκευών. Ειδικοί επιμένουν ότι η παλαιστινιακή οργάνωση χρησιμοποίησε συμβατικά μηχανήματα εκσκαφής για τη διάνοιξη μεγάλων ορυγμάτων. Τα ορύγματα συνδέθηκαν μεταξύ τους με σήραγγες, που διανοίχθηκαν με το χέρι, με τις στοές να διαθέτουν ηλεκτρικό και ενισχυμένους με τσιμέντο τοίχους. Το Ισραήλ κατηγορεί συστηματικά τη Χαμάς για διοχέτευση του τσιμέντου που προορίζεται για ανθρωπιστική χρήση στην κατασκευή σηράγγων. Οι επικριτές της οργάνωσης την κατηγορούν ότι επενδύει μαζικά στις σήραγγες, αντί να χρηματοδοτεί την κατασκευή αντιαεροπορικών καταφυγίων για τους αμάχους ή συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, όπως αυτά που διαθέτει το Ισραήλ από την άλλη πλευρά των συνόρων. «Η αντιμετώπιση των τούνελ είναι πάντα δύσκολη για ένα στρατό, ανεξάρτητα αν πρόκειται γι’ αυτά της Αλ Κάιντα στην Τόρα Μπόρα του Αφγανιστάν ή των Βιετκόνγκ στο Νότιο Βιετνάμ. Οταν, όμως, βρίσκονται σε αστική ζώνη, τα επιχειρησιακά δεδομένα αλλάζουν δραστικά, καθώς οφείλει κανείς να προστατεύσει τον άμαχο πληθυσμό», τονίζει η Ρισεμόν-Μπάρακ.
Μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ο ισραηλινός στρατός έχει υποστηρίξει επανειλημμένως ότι η Χαμάς κρύβεται στις σήραγγες «κάτω από σπίτια και μέσα σε κτίρια, όπου κατοικούν αθώοι πολίτες της Γάζας», σύμφωνα με την Ισραηλινή καθηγήτρια, μετατρέποντάς τους σε ανθρώπινες ασπίδες. Ο ισραηλινός στρατός αναμένεται να επιδιώξει την καταστροφή του δικτύου τούνελ στην επερχόμενη εισβολή του στη Γάζα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει προσπαθήσει να αντιμετωπίσει την εξάπλωσή τους.
Η διαταγή εκκένωσης της βόρειας Γάζας και της πόλης θα βοηθήσει στον εντοπισμό και στην καταστροφή των σηράγγων, λέει η Ρισεμόν-Μπάρακ. Ο ισραηλινός στρατός μπορεί να εμποδίσει προσωρινά τη χρήση των τούνελ ή να τα καταστρέψει ολοσχερώς, το οποίο θα είχε, όμως, κινδύνους για τους πολίτες.
Η τεχνολογία έχει αποδειχθεί ανίσχυρη απέναντι στις σήραγγες της Γάζας και στο παρελθόν. Το Ισραήλ δαπάνησε δισ. δολάρια προσπαθώντας να ασφαλίσει τα σύνορα με «έξυπνο σύστημα» προηγμένων αισθητήρων και υπόγειων εμποδίων. Παρ’ όλα αυτά τα μέτρα, η Χαμάς εξαπέλυσε ανενόχλητη την αιφνιδιαστική επίθεσή της από ξηράς, αέρος και θαλάσσης. Η Ρισεμόν-Μπάρακ υποστηρίζει ότι διαφορετική προσέγγιση είναι αναγκαία, με την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και του ηλεκτρονικού ελέγχου των συνόρων. «Δεν υπάρχει τέλεια λύση για την αντιμετώπιση της απειλής των τούνελ. Δεν υπάρχει Σιδερένιος Θόλος για τις σήραγγες», επισημαίνει η καθηγήτρια.
