Δύο εβδομάδες μετά τις φονικές επιδρομές της Χαμάς, ο πόλεμος στη Γάζα μπαίνει στην πιο επικίνδυνη φάση του με την αναμενόμενη εισβολή χερσαίων δυνάμεων του Ισραήλ στην παλαιστινιακή Λωρίδα, χωρίς να υπάρχει καθαρή εικόνα ούτε για την έκταση ούτε για τον τελικό στόχο της επιχείρησης.
Την περασμένη Κυριακή, τρεις μέρες προτού επισκεφθεί το Τελ Αβίβ, ο Τζο Μπάιντεν έδωσε συνέντευξη στο τηλεοπτικό δίκτυο CBS όπου, παράλληλα με την επιβεβαίωση της πλήρους υποστήριξης των ΗΠΑ στο Ισραήλ, έστειλε δύο αξιοπρόσεκτα μηνύματα. Το πρώτο ήταν η ανάγκη να δημιουργηθεί παλαιστινιακό κράτος, κάτι που είχαν ξεχάσει για χρόνια τέσσερις διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις και μάλλον δεν θα ξαναθυμόταν ο Μπάιντεν αν δεν υπήρχε αυτή η εφιαλτική έκρηξη της βίας. Και το δεύτερο ήταν η προειδοποίησή του ότι θα συνιστούσε «μέγα σφάλμα» ενδεχόμενη ανακατάληψη της Γάζας από το Ισραήλ.
Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι, στον απόηχο του εθνικού σοκ που προκάλεσαν οι εκατόμβες της 7ης Οκτωβρίου, η κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε βάλει πολύ ψηλά τον πήχυ της στρατιωτικής της απάντησης: ολοκληρωτικός αφανισμός της Χαμάς από τη Γάζα και κατάληψη ολόκληρης της Λωρίδας, πράγμα που προϋπέθετε μαζικό εξοστρακισμό των Παλαιστινίων. Μάλιστα, όπως έγραψε η γαλλική Le Monde την περασμένη Τρίτη, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Aντονι Μπλίνκεν ξεκίνησε την πρόσφατη περιοδεία του στη Μέση Ανατολή από το Αμμάν της Ιορδανίας, προτείνοντας στον βασιλιά Αμπντάλα την «προσωρινή» μεταφορά δύο εκατομμυρίων Παλαιστινίων στο Σινά, ώστε να διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις των Ισραηλινών και να μειωθούν οι απώλειες αμάχων. Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, ο Μπλίνκεν προσπάθησε να δελεάσει τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντελφατάχ αλ Σίσι με υποσχέσεις για γενναία οικονομική βοήθεια και ελάφρυνση του αιγυπτιακού χρέους.
Τόσο ο Αμπντάλα όσο και ο Σίσι απέρριψαν κατηγορηματικά αυτή την ιδέα, που απειλούσε να τους εμφανίσει ως συνενόχους σε μια δεύτερη Νάκμπα (όρος που αναφέρεται στη μαζική εκτόπιση Παλαιστινίων στον πόλεμο του 1948). Ειδικά ο Σίσι είχε πρόσθετους λόγους να εξοργιστεί, καθώς ενδεχόμενη μετακίνηση μαχητών της Χαμάς στο Σινά θα υπήρχε κίνδυνος να προκαλέσει ισραηλινή στρατιωτική επέμβαση στη χερσόνησο. Η έντονη αντίδραση των δύο Αράβων ηγετών ανάγκασε τον Μπλίνκεν να κάνει στροφή 180 μοιρών και να δηλώσει στο τηλεοπτικό δίκτυο Al Arabiya ότι η εκτόπιση των Παλαιστινίων είναι αδιανόητη. Ηταν η πρώτη αλλά όχι η τελευταία ψυχρολουσία που περίμενε τον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη μεγάλη περιοδεία του σε έξι αραβικές χώρες και στο Ισραήλ. Στο Ριάντ, ο διάδοχος πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν άφησε τον Μπλίνκεν να περιμένει πολλές ώρες προτού τον δεχθεί, τελικά, για να του ανακοινώσει ότι η χώρα του σταματάει τη διαδικασία ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ισραήλ λόγω της σφαγής στη Γάζα. Ακριβώς η αποτυχία της περιοδείας Μπλίνκεν ήταν που ώθησε τον πρόεδρο Μπάιντεν στην απόφαση να μεταβεί ο ίδιος σε Τελ Αβίβ και Αμμάν, σε ένα ταξίδι υψηλού πολιτικού ρίσκου.
Φαίνεται ότι οι αρνήσεις που εισέπραξε στις αραβικές πρωτεύουσες ο Μπλίνκεν έβαλαν φρένο και στα σχέδια Νετανιάχου για επανακατάληψη της Γάζας.
Ωστόσο η αποστολή του ναρκοθετήθηκε προτού καν ξεκινήσει με το λουτρό αίματος στο νοσοκομείο Αλ Αχλι Αράμπ της Γάζας. Μπορεί το Ισραήλ να απέρριψε οποιαδήποτε ανάμειξη, υποστηρίζοντας ότι επρόκειτο για αστοχία πυραύλου της Ισλαμικής Τζιχάντ, αλλά Σίσι, Αμπντάλα και ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς ακύρωσαν την προγραμματισμένη συνάντησή τους με τον Μπάιντεν, καταγγέλλοντας τους Ισραηλινούς για έγκλημα πολέμου. Με αυτά τα δεδομένα, οι εναγκαλισμοί του Αμερικανού προέδρου με τον Νετανιάχου, την επομένη του τραγικού συμβάντος, τον κατέστησαν στα μάτια των Αράβων προκαταβολικά συνένοχο για ό,τι μέλλει να ακολουθήσει με τη χερσαία εισβολή του Ισραήλ. Ούτε τα σταγονίδια ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα ούτε οι εκκλήσεις του Μπάιντεν στον Νετανιάχου να μην επαναλάβει τα λάθη των Αμερικανών μετά την 11η Σεπτεμβρίου –κάτι που επανέλαβε στο διάγγελμα της Πέμπτης για τη στρατιωτική βοήθεια σε Ουκρανία και Ισραήλ– άλλαξαν ουσιαστικά την εικόνα.
Φαίνεται όμως ότι, υπό την πίεση της πραγματικότητας και των ΗΠΑ, το Ισραήλ μπορεί να κατεβάσει κάπως τον πήχυ των φιλοδοξιών του. Στην πτήση της επιστροφής του, ο Μπάιντεν αποκάλυψε ότι γίνονται συζητήσεις μεταξύ Αμερικανών και Ισραηλινών στρατιωτικών αξιωματούχων για «εναλλακτικές λύσεις» σε σχέση με τη χερσαία εισβολή. Λίγο αργότερα, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Ελι Κοέν δήλωσε ότι μετά το τέλος του πολέμου «η Γάζα θα είναι μικρότερη». Σύμφωνα με ένα σενάριο που κυκλοφόρησε, αντί για κατοχή της Γάζας, οι Ισραηλινοί, αφού πλήξουν όσο σφοδρότερα μπορέσουν τη Χαμάς, θα δημιουργήσουν μια ναρκοθετημένη, νεκρή ζώνη πλάτους ενός χιλιομέτρου από τη μέσα πλευρά των συνόρων, κατά το πρότυπο της ουδέτερης ζώνης που χωρίζει τη Βόρεια από τη Νότια Κορέα.
H Χεζμπολάχ
Η μεγάλη ανησυχία είναι η επέκταση του πολέμου με το άνοιγμα δεύτερου πολεμικού μετώπου από τη Χεζμπολάχ και τον βασικό υποστηρικτή της, το Ιράν. Ασφαλώς η Τεχεράνη δεν θέλει να χάσει τον ισχυρότερο υποστηρικτή της στην περιοχή, που είναι η Χεζμπολάχ, ούτε επιθυμεί να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τις ΗΠΑ, κάτι που απεύχεται και η Ουάσιγκτον, γι’ αυτό και φροντίζει επιμελώς να μην ενοχοποιήσει την ιρανική ηγεσία για τις επιθέσεις της Χαμάς. Ωστόσο η δυναμική της σύγκρουσης μπορεί να ξεφύγει από κάθε έλεγχο και να φέρει σε σύγκρουση τα δύο στρατόπεδα, έστω και παρά τη θέλησή τους, αν η χερσαία εισβολή του Ισραήλ συνοδευτεί από εκατόμβες που θα ανάψουν ακόμη μεγαλύτερες πυρκαγιές στους αραβικούς δρόμους. Ηδη σημειώνονται σε καθημερινή βάση ανταλλαγές πυρών μεταξύ Χεζμπολάχ και Ισραηλινών στα νότια σύνορα του Λιβάνου. Στο μεταξύ, ο εν εξελίξει πόλεμος κατάφερε να ενώσει σε κοινό μέτωπο τις αντιμαχόμενες μέχρι χθες σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ, που εξαπέλυσαν τις πρώτες επιθέσεις εναντίον αμερικανικών βάσεων, ενώ οι υποστηριζόμενοι από την Τεχεράνη αντάρτες Χούθι της Υεμένης έστελναν drones εναντίον αμερικανικού αντιτορπιλικού.
Στα 75 χρόνια της αραβοϊσραηλινής διένεξης, οι ΗΠΑ, αν και στήριζαν τον βασικό τους σύμμαχο, το Ισραήλ, φρόντιζαν να μην εμπλακούν ενεργά σε κανένα πόλεμο, κρατώντας επαφή και με τον αραβικό κόσμο. Μάλιστα στην κρίση του Σουέζ, το 1956, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ ήρθε σε σύγκρουση με τους Αγγλογάλλους και το Ισραήλ και έσωσε την Αίγυπτο του Νάσερ, φοβούμενος ότι μια στρατιωτική ήττα θα οδηγούσε τους Αραβες στην αγκαλιά της ΕΣΣΔ. Σήμερα, με δύο αεροπλανοφόρα σε συναγερμό, η Ουάσιγκτον απέχει μόνο ένα βήμα από το να σπάσει αυτόν τον κανόνα, με απρόβλεπτες επιπτώσεις για τη Μέση Ανατολή και τον ευρύτερο ρόλο των ΗΠΑ στην Ευρασία.
