Σίγουρα, η απελευθέρωση άλλων δύο Ισραηλινών αιχμαλώτων από τη Χαμάς το βράδυ της Δευτέρας (23/10), αποτέλεσε για τους οικείους τους ένα ανέλπιστο δώρο. Πυροδότησε, όμως, ισχυρές πιέσεις προς την κυβέρνηση Νετανιάχου να αναβάλλει (άλλως, να ματαιώσει;) τη χερσαία επιχείρηση στη Γάζα.
Δεν πέρασαν πολλές ώρες μετά την είδηση ότι επαναπατρίσθηκαν στο Ισραήλ η 85χρονη Ιοχέβεντ Λίφσιτς και η 79χρονη Νουρίτ Κούπερ, αμφότερες απαχθείσες από το κιμπούτς Νιρ-Οζ, και ο πρόεδρος Μπάιντεν, με δηλώσεις του, ουσιαστικά έθεσε εν αμφιβόλω τα ισραηλινά σχέδια περί χερσαίας επιχείρησης, κάνοντας λόγο για «συνέχιση των προσπαθειών για την απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων» και αμέσως μετά «την επιβολή εκεχειρίας».
Με άλλα λόγια, ο Λευκός Οίκος φαίνεται να συμφιλιώνεται ολοένα και περισσότερο με την ιδέα ότι ίσως είναι προτιμότερο να τεθεί στις καλένδες ο στόχος που εξαρχής οι Ισραηλινοί είχαν θέσει: ότι δηλαδή, την επομένη αυτού του πολέμου «η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ δεν θα υπάρχουν πια ως στρατιωτική και διοικητική οντότητα».
Οι δεύτερες σκέψεις που εξέφρασε ανοικτά ο πρόεδρος Μπάιντεν – χωρίς φυσικά να φτάνει στο σημείο να αποσύρει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία από την περιοχή ή να μειώσει τον ρυθμό της ανάπτυξής της – βρίσκουν το στρατιωτικό κατεστημένο στο Ισραήλ να δυσανασχετεί. Τις τελευταίες 18 ημέρες πάνω από 300.000 Ισραηλινοί εγκατέλειψαν τις οικογένειες και την εργασία τους, φόρεσαν τα χακί και, ενώ από τη μία ακούν αλλεπάλληλες «δηλώσεις συγγνώμης» κρατικών αξιωματούχων για τη μη-αποτροπή των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου, από την άλλη ακούν προαναγγελίες «άμεσης ετοιμότητας» για τη χερσαία επιχείρηση που καθυστερεί.
Η στρατιωτική ηγεσία, και ο κρατικός μηχανισμός εν γένει, μοιραία χάνει ακόμη περισσότερο την αξιοπιστία του στα μάτια μίας κοινωνίας που ακόμη προσπαθεί να συνέλθει από όσα πολλά συνέβησαν. Αναμφίβολα, η παρούσα κατάσταση αναμονής έχει καταστροφικές συνέπειες για το αξιόμαχο του στρατεύματος, για την διατήρηση του ηθικού του πληθυσμού, αλλά και για την οικονομία.
Διαφωνίες στο «μικρό ΚΥΣΕΑ» του Ισραήλ
Ακριβώς την επόμενη ημέρα (24/10) της απελευθέρωσης των δύο ηλικιωμένων γυναικών, σε ρεπορτάζ της κρατικής ισραηλινής τηλεόρασης έγινε γνωστό ότι εκφράζονται ανοικτές διαφωνίες μεταξύ του πρωθυπουργού Νετανιάχου και των Μπένι Γκαντς και Γκάντι Άιζενκοτ (αμφοτέρων τέως αρχηγών του στρατού που συμμετέχουν στις συνεδριάσεις του «μικρού ΚΥΣΕΑ», αρμόδιου για την διεξαγωγή του πολέμου), ως προς τη σκοπιμότητα της χερσαίας επιχείρησης το αμέσως προσεχές διάστημα.
Ο Βενιαμίν Νετανιάχου φέρεται να τάσσεται υπέρ μιας περαιτέρω παράτασης, ενώ οι Γκαντς και Άιζενκοτ, εκφράζοντας τις τάσεις του στρατού, επιμένουν στην άμεση διεξαγωγή της..
Ο δημοσιογράφος της κρατικής τηλεόρασης, Μότι Γκιλάτ, που έφερε στο φως αυτές τις διαφωνίες, ανέφερε μεταξύ άλλων πως η στάση του Νετανιάχου βασίζεται σε εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες «τα τρέχοντα μέτρα πολιτικής άμυνας κρίνονται ελλιπή», ενώ παράλληλα γίνεται λόγος και για άλλες «σημαντικές ελλείψεις επιχειρησιακού χαρακτήρα». Οι αξιολογικές κρίσεις του Γκιλάτ δεν αποδεικνύονται εύκολα, ειδικά σε περίοδο στρατιωτικής λογοκρισίας, που επιβάλει η νομοθεσία σε καιρό πολέμου. Καλό θα ήταν να ληφθεί υπ’ όψιν και ότι ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος συνέβαλε στην αποκάλυψη στοιχείων που σχετίζονται με τα κατηγορητήρια που βαρύνουν τον ισραηλινό πρωθυπουργό. Ωστόσο, πέραν των όσων ειπώθηκαν (και ίσως ειπωθούν σύντομα), το σίγουρο είναι πως η τάση αυτοσυγκράτησης που ο Νετανιάχου φέρεται να εκφράζει, σχετίζεται με τις διεθνείς παραινέσεις να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στο ζήτημα της απελευθέρωσης των αιχμαλώτων και όχι στο ζήτημα της επιβίωσης ή μη της Χαμάς το οποίο μπορεί έτσι να τεθεί σε δεύτερη μοίρα τουλάχιστον, προς το παρόν.
Στο Ισραήλ, όπως και σε κάθε δημοκρατία, η πολιτική ηγεσία έχει τον τελευταίο λόγο για την έναρξη της χερσαίας επιχείρησης. Ωστόσο, για τις πιέσεις που δέχεται εν προκειμένω ο πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, όχι μόνο από το εξωτερικό, αλλά και από την τοπική κοινωνία, ευθύνεται η επικοινωνιακή τακτική που επέλεξε το επιτελείο του.
Μετά τις εγκληματικές ενέργειες της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ πρόβαλε το επιχείρημα στη διεθνή κοινή γνώμη ότι η συγκεκριμένη οργάνωση υιοθέτησε μεθόδους του Ισλαμικού Κράτους. Το σύνθημα «Hamas is ISIS and ISIS is Hamas» βρήκε ευήκοα ώτα στην αμερικανική και στη δυτική κοινή γνώμη και στα κέντρα αποφάσεων.
Παράλληλα όμως, το ζήτημα της απελευθέρωσης των αιχμαλώτων γέννησε το σύνθημα «Bring Them Back» το οποίο επίσης ενθαρρύνθηκε από την ισραηλινή πλευρά, αφού εκφράζει και αυτό ένα βασικό αίτημα των πολιτών προς την πολιτική τους ηγεσία. Η Χαμάς αξιοποιεί τη συγκυρία και εργαλοποιεί αυτό το ισραηλινό σύνθημα, ακριβώς για να καθυστερήσει τη χερσαία επιχείρηση. Την ίδια στιγμή όμως, και οι δυτικές πρωτεύουσες, αναλογιζόμενες τον κίνδυνο εξάπλωσης του πολέμου και σε άλλα σημεία της Μέσης Ανατολής, ως επίσης και στις δυτικές κοινωνίες που αντιμετωπίζουν χρόνια τώρα το πρόβλημα του ριζοσπαστικού Ισλάμ, προτιμούν να διευθετηθεί αναίμακτα το ζήτημα των αιχμαλώτων, παρά να εξαφανιστεί από προσώπου γης η Χαμάς – είτε επειδή θεωρείται πως είναι αδύνατον να συμβεί κάτι τέτοιο, είτε επειδή η Λωρίδα της Γάζας «κείται μακράν».
Τα συνθήματα «Hamas is ISIS» και «Bring Them Back», υπό τις παρούσες συγκυρίες, δύσκολα συμβαδίζουν. Η ισραηλινή κυβέρνηση εθνικής ενότητας, και συγκεκριμένα ο ίδιος ο Βενιαμίν Νετανιάχου, μοιραία καλείται τώρα να διαλέξει ποιο από τα δύο είναι το σημαντικότερο.
*Ο κ. Γαβριήλ Χαρίτος διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ
