Στις 7 Οκτωβρίου ο Γκονέν Μπεν Ιτζχάκ είδε έκπληκτος στην εφαρμογή Telegram ένα βίντεο από την επιδρομή μελών της Χαμάς στην πόλη Σντερότ. «Ηταν σοκαριστικό, δεν μπορούσα να το χωνέψω», λέει ο πρώην πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ. «Θεωρητικά γνωρίζαμε ότι σκοπός τους είναι η εισβολή, αλλά δεν πίστευα ότι είχαν την ικανότητα να εισέλθουν βαθύτερα μέσα στη χώρα με τα οχήματα και τα όπλα τους. Εμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας».
Πριν από χρόνια, όμως, ο Μπεν Ιτζχάκ είχε γνωρίσει καλά τον τρόπο σκέψης, λειτουργίας και δράσης της Χαμάς, μαθαίνοντας κρίσιμα μυστικά μέσα από τα σπλάχνα της οργάνωσης. Ως πράκτορας της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας Σιν Μπετ, υπό την κωδική ονομασία «Κάπτεν Λοάι», υπήρξε χειριστής ενός εκ των πιο σημαντικών πληροφοριοδοτών στη Δυτική Οχθη, του «Πράσινου Πρίγκιπα». «Μας βοήθησε να σώσουμε εκατοντάδες ανθρώπους και να συλλάβουμε ορισμένους από τους μεγαλύτερους τρομοκράτες», λέει. «Εάν είχαμε κάποιον σαν και αυτόν στη Γάζα, στις 7 Οκτωβρίου τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά».
Η συνεργασία τους και η σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης που σφυρηλάτησαν δεν συναντώνται συχνά μεταξύ κατασκόπων. Ο Μπεν Ιτζχάκ μιλάει στην «Κ» από το Ισραήλ για την απροσδόκητη φιλία τους, σε έναν κόσμο όπου συνήθως κυριαρχούν η καχυποψία και τα πισώπλατα μαχαιρώματα.
Μας βοήθησε να σώσουμε εκατοντάδες ανθρώπους. Εάν είχαμε κάποιον σαν και αυτόν στη Γάζα, στις 7 Οκτωβρίου τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά.
Το 1996 ο νεαρός Μοσάμπ Χασάν Γιουσέφ, γιος ιδρυτικού στελέχους της Χαμάς, συνελήφθη από τις ισραηλινές υπηρεσίες για παράνομη αγορά και μεταφορά όπλων. Οσο βρισκόταν υπό κράτηση, εξαντλημένος από την πολυήμερη στέρηση ύπνου, τον προσέγγισαν στελέχη της Σιν Μπετ για να τον στρατολογήσουν. Δεν δέχτηκε αμέσως. Κατά μία εκδοχή αποφάσισε να τους συνδράμει αφού διαπίστωσε πώς αντιμετώπιζαν τα έγκλειστα μέλη της Χαμάς άλλους Παλαιστινίους συγκρατουμένους τους. Τους πίεζαν και τους βασάνιζαν, όπως είπε αργότερα ο Γιουσέφ, για να συμπεράνουν εάν τους είχαν ήδη προδώσει στους Ισραηλινούς ανακριτές.
Η συνάντηση
Ο Μπεν Ιτζχάκ εντάχθηκε στις μυστικές υπηρεσίες περίπου την ίδια περίοδο που στρατολογήθηκε και ο «Πράσινος Πρίγκιπας». Θυμάται ακόμη την πρώτη τους συνάντηση. Μέχρι τότε δεν είχε έρθει σε επαφή με κάποιον από τον κόσμο της Χαμάς. «Είχα διαβάσει τον φάκελό του και περίμενα ότι θα αντίκριζα ένα τέρας, κάποιον εξαιρετικά επικίνδυνο, που θα μπορούσε να σκοτώσει ακόμη και τον χειριστή του», λέει στην «Κ». «Οταν άνοιξα την πόρτα είδα έναν νεαρό. Με τα γυαλάκια του μου θύμισε τον Χάρι Πότερ. Δεν ήταν τρομακτικός, όπως νόμιζα. Ηταν πολύ έξυπνος και δεν προσπαθούσε απλώς να μας ευχαριστήσει. Διαφωνούσε και έλεγε τη γνώμη του».
Μέσα στα επόμενα χρόνια, ειδικά κατά την περίοδο της δεύτερης Ιντιφάντα, συνεργάστηκαν στενά. «Μας είχε πληροφορήσει ότι πέντε τρομοκράτες επρόκειτο να πραγματοποιήσουν ταυτόχρονα επιθέσεις αυτοκτονίας στην Ιερουσαλήμ. Τελικά συλλάβαμε τους τέσσερις, ενώ ο πέμπτος σκοτώθηκε κατά την επιχείρηση», θυμάται ο Μπεν Ιτζχάκ. «Ο Μοσάμπ τους είχε φιλοξενήσει στο σπίτι του, τους είχε προσφέρει φαγητό και ήξερε ότι έπαιρνε μεγάλο ρίσκο όταν μας βοηθούσε, γιατί θα μπορούσε να αποκαλυφθεί η ταυτότητά του. Τον εμπιστευόμουν και δεν απέτυχε ποτέ».
Πάντοτε προσπαθούσε να δημιουργήσει καταστάσεις με τη λιγότερη δυνατή βία. Ηθελε να λύσει ένα πρόβλημα χωρίς να σκοτωθεί κάποιος.
Τον ρωτάμε πώς επιλέχθηκε ο «Πράσινος Πρίγκιπας». Ποια ήταν τα στοιχεία στον χαρακτήρα ή στο βιογραφικό του που ενδεχομένως έδειχναν ότι θα ξεστράτιζε από την πατρογονική ιδεολογική γραμμή και θα συμμαχούσε με τον αντίπαλο; Δεν έχει ξεκάθαρη απάντηση.
«Μόλις γινόταν γνωστό ότι συνεργάστηκε με το Ισραήλ θα υπέγραφε τη θανατική καταδίκη του. Κανείς δεν συμπαθεί τους πληροφοριοδότες. Προδίδεις τους δικούς σου ανθρώπους, την ομάδα στην οποία ανήκεις», λέει. «Ορισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι κάποιοι το κάνουν για τα χρήματα. Δεν είναι, όμως, αυτό το κίνητρο. Συνήθως είναι κάτι πιο βαθύ στον ψυχισμό τους. Ακόμη και σήμερα, έπειτα από τόσους ανθρώπους που έχω στρατολογήσει και χειριστεί, μου είναι δύσκολο να εξηγήσω τι τους κινητοποιεί».
Η εμπιστοσύνη
Σε αυτές τις σχέσεις η ειλικρίνεια δοκιμάζεται σε κάθε λέξη και οι πληροφορίες πρέπει να φιλτράρονται διαρκώς για να κριθεί η αξιοπιστία τους. Ο Μπεν Ιτζχάκ, όμως, παραδέχεται ότι ρίσκαρε ως πράκτορας και δεν ακολουθούσε πιστά το πρωτόκολλο. «Ενας χειριστής δεν πρέπει ποτέ να εμπιστεύεται τον πληροφοριοδότη του, οφείλει συνεχώς να θέτει νέα ερωτήματα. Θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να αποκαλυφθεί ο ρόλος του, από κάποιο δικό του ή δικό μου λάθος, και να στρεφόταν τότε εναντίον μου ή εναντίον του Ισραήλ για να καθαρίσει το όνομά του. Υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος της προδοσίας», λέει. «Με τον Μοσάμπ, όμως, ήταν διαφορετικά. Από ένα σημείο και μετά τον εμπιστευόμουν απολύτως».
Τουλάχιστον δύο φορές τον συνάντησε χωρίς να έχει ενημερώσει κάποιον στη Σιν Μπετ και δίχως πρόσθετα μέτρα ασφαλείας. Ηθελε με αυτή την κίνηση να του δείξει ότι τον αντιμετώπιζε ισότιμα και πως μπορούσε να βασίζεται πάνω του. «Ενιωσα ότι ήταν ο μόνος τρόπος να εξακολουθήσει να δουλεύει για εμάς», λέει. «Επαγγελματικά ήταν λάθος, γιατί ποτέ δεν ξέρεις ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη αυτών των συναντήσεων».
Το 2007 ο Γιουσέφ εγκατέλειψε τη Δυτική Οχθη και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ. Είχε ήδη ασπαστεί τον Χριστιανισμό και αποκηρύξει τη Χαμάς. Λίγα χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο «Ο γιος της Χαμάς», στο οποίο αποκάλυψε τη συνεργασία του με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ. Η είδηση κλόνισε τους συγγενείς του. Ο πατέρας του, ο οποίος εξέτιε ποινή φυλάκισης εκείνη την περίοδο, ισχυρίστηκε μέσω δικηγόρων ότι ο γιος του είχε εκβιαστεί από τους Ισραηλινούς. «Είμαστε μια οικογένεια που θυσιάστηκε, που πολέμησε. Είμαστε γνωστοί για τον πατριωτισμό μας», δήλωσε ένα από τα αδέλφια του. Αλλα στελέχη της Χαμάς έσπευσαν να υποβαθμίσουν ή να διαψεύσουν όσα ανέφερε ο Γιουσέφ, λέγοντας ότι επρόκειτο για εχθρική προπαγάνδα. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να παραδεχτούν ότι επί χρόνια υπήρχε ένας κατάσκοπος ανάμεσά τους;
Ωστόσο, στις ΗΠΑ δεν κυλούσαν όλα αρμονικά για τον «Πράσινο Πρίγκιπα». Τη χρονιά που εκδόθηκε το βιβλίο του βρέθηκε αντιμέτωπος με τον κίνδυνο της απέλασης, καθώς είχε απορριφθεί το αίτημά του για χορήγηση πολιτικού ασύλου. Ούτε για τον Μπεν Ιτζχάκ ήταν ανέφελο το προηγούμενο διάστημα. Είχε αποπεμφθεί από τη Σιν Μπετ για τον τρόπο με τον οποίο είχε διαχειριστεί ένα οικονομικό ποσό στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει τη συνεργασία ενός σημαντικού πληροφοριοδότη. Μαθαίνοντας, όμως, για τις δυσκολίες του Γιουσέφ στις ΗΠΑ, έσπευσε να τον βοηθήσει. Ταξίδεψε στην Καλιφόρνια και υποστήριξε δημοσίως το αίτημά του για άσυλο.
«Ο πατέρας μου ήταν ταξίαρχος των ενόπλων δυνάμεων και έλεγε ότι δεν αφήνουμε κανέναν στρατιώτη πίσω. Ο Μοσάμπ ήταν ο πιο σημαντικός στρατιώτης που είχαμε στη Ραμάλα. Ηταν χρέος μου να τον στηρίξω», υπογραμμίζει. «Είναι ξεχωριστός. Πάντοτε προσπαθούσε να δημιουργήσει καταστάσεις με τη λιγότερη δυνατή βία. Ηθελε να λύσει ένα πρόβλημα χωρίς να τραυματιστεί ή να σκοτωθεί κάποιος».
Ο «Πράσινος Πρίγκιπας» παρέμεινε στις ΗΠΑ και αυτές τις ημέρες, με αφορμή τον πόλεμο, εμφανίζεται τακτικά σε αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα τονίζοντας πόσο επικίνδυνη είναι η Χαμάς. Ο Μπεν Ιτζχάκ συμφωνεί μαζί του. «Πλέον καταλαβαίνουμε ότι είναι σαν το ISIS. Δεν μπορείς να μιλήσεις ή να διαπραγματευτείς μαζί τους, γιατί στο τέλος θα επιστρέψουν και θα χτυπήσουν δυνατά», τονίζει.
Τους υποτιμήσαμε
Ο πρώην πράκτορας εδώ και καιρό ασκεί έντονη κριτική στην κυβέρνηση Νετανιάχου συμμετέχοντας στις μαζικές διαδηλώσεις των προηγούμενων μηνών στο Ισραήλ. Μετά την επιδρομή της Χαμάς επιρρίπτει ευθύνες στην πολιτική ηγεσία της χώρας του, ενώ παράλληλα κατηγορεί το Κατάρ για διοχέτευση κεφαλαίων προς τη Λωρίδα της Γάζας που χρηματοδότησαν τη Χαμάς.
«Πάντοτε προσπαθούσαν να μάθουν τον εχθρό τους και με τα χρόνια έγιναν πιο επαγγελματίες. Ενας φίλος μου που ζει στο κιμπούτς Κφαρ Αζά μου είπε ότι αυτοί που εισέβαλαν στην κοινότητά τους ήταν καλά εκπαιδευμένοι κομάντος», λέει. «Είχαν μελετήσει τα πάντα πριν από την επιδρομή: πώς ήταν φτιαγμένος ο φράχτης, πώς λειτουργούσαν οι κάμερες, αλλά και πώς σκέφτεται και τους αντιμετωπίσει το Ισραήλ», επισημαίνει. «Δυστυχώς συνηθίζουμε να υποτιμάμε τον εχθρό μας. Προετοίμαζαν την εισβολή, ενώ εμείς πιστεύαμε ότι η τεχνολογία θα μας σώσει».
