Η παραίτηση-σοκ του Αντόνιο Κόστα χθες Τρίτη εν μέσω έρευνας για διαφθορά σηματοδοτεί ένα ατιμωτικό τέλος στην πολυετή πρωθυπουργία του.
Στη διάρκεια της οκταετούς θητείας του, η Πορτογαλία, που κάποτε θεωρούνταν ο «ασθενής» της Ευρώπης, «αγαπήθηκε» από τους επενδυτές και τους ομολόγους της Ε.Ε., που την είδαν ως καταφύγιο δημοσιονομικής σταθερότητας.
Οι προσπάθειές του να προσελκύσει επενδύσεις στην Πορτογαλία μετά την παρ’ ολίγον χρεοκοπία της και τη διάσωσή της το 2011, ενδεχομένως έπαιξαν ρόλο στην πτώση του.
Η έρευνα σε βάρος του επικεντρώθηκε σε φερόμενες παρανομίες ως προς τη διαχείριση έργων πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ για την εξόρυξη λιθίου και την παραγωγή υδρογόνου από την κυβέρνησή του. Ο 62χρονος Κόστα αρνείται όλες τις κατηγορίες.
Επαινοι και αμφισβήτηση
Κάποια από τα έργα και τα μακροπρόθεσμα κυβερνητικά του σχέδια με χρήση κονδυλίων της Ε.Ε. ενδέχεται να μπουν στα συρτάρια και να μην υλοποιηθούν ποτέ.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής κληρονομιάς του Κόστα πιθανότατα θα παραμείνει ανέπαφο, σύμφωνα με αναλυτές.
Ο Κάρστεν Βρζέσκι, παγκόσμιος επικεφαλής του τμήματος μακροοικονομικών της ING, εκτιμά ότι οι επιπτώσεις της κρίσης μετά την πτώση του Κόστα θα είναι πολύ περιορισμένες στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Και αυτό χάρη στην ισχυρή φήμη που έχει αποκτήσει η Πορτογαλία τα τελευταία χρόνια με τις οικονομικές πολιτικές που ακολούθησε.
Ωστόσο, παρόλο που η χώρα γνώρισε τη μεγαλύτερη περίοδο ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών και μείωσε το δημόσιο χρέος υπό τη διακυβέρνηση του Κόστα, ο σοσιαλιστής ηγέτης απολάμβανε λίγη δημοτικότητα στο εσωτερικό.
Η λιτότητα που επέβαλαν οι διαδοχικές κυβερνήσεις του και αρκετά σκάνδαλα διαφθοράς στα οποία ενεπλάκησαν κυβερνητικοί αξιωματούχοι συνέβαλαν σε αυτό.
Από πολιτική άποψη, πολλοί αναλυτές πιστώνουν στον Κόστα και τις διαπραγματευτικές του ικανότητες το ότι κατάφερε το ακατόρθωτο μέσω της μετεκλογικής του συμμαχίας με κόμματα της άκρας Αριστεράς στο Κοινοβούλιο το 2015: Την ανατροπή της Κεντροδεξιάς, παρά την αρνητική για τον ίδιο πολιτική συγκυρία.
Η στήριξη της «σκληρής» Αριστεράς είχε εξανεμιστεί μέχρι την έναρξη της δεύτερης θητείας του το 2019, καθώς οι εταίροι του απαιτούσαν αύξηση των κοινωνικών δαπανών και αντιτάσσονταν στις δημοσιονομικές περικοπές για τις οποίες ο Κόστα και οι υπουργοί Οικονομικών του κέρδισαν επαίνους στις Βρυξέλλες.
Οταν η κυβέρνησή του κατέρρευσε στα τέλη του 2021, καθώς το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό που υπέβαλε απορρίφθηκε από το Κοινοβούλιο, ο Κόστα πέτυχε και πάλι πολιτική ανατροπή, μέσω εκλογών, εκείνη τη φορά. Το κόμμα του κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία.
«Είπε ότι η απόλυτη πλειοψηφία δεν είναι συνώνυμο της απόλυτης εξουσίας. Τι παράδειγμα δημοκρατικής ηγεσίας», δήλωσε τον Απρίλιο ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, σχολιάζοντας με την επανεκλογή του Κόστα.
Πριν γίνει πρωθυπουργός, ο Κόστα ήταν δήμαρχος της Λισαβόνας την περίοδο 2007-2015 και αξιοποίησε την τουριστική έκρηξη εκείνης της περιόδου για να πετύχει την ανάπτυξη της πορτογαλικής πρωτεύουσας.
Θεωρήθηκε δεξί χέρι του πρώην πρωθυπουργού Ζοζέ Σόκρατες, ο οποίος φυλακίστηκε το 2014, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες για διαφθορά και φοροδιαφυγή. Ο ίδιος επιχείρησε να πάρει αποστάσεις από τον πρώην πρωθυπουργό.
Πατέρας του Κόστα ήταν ο συγγραφέας από το Γκοάν, Ορλάντο ντα Κόστα, μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Μητέρα του είναι η Μαρία Αντόνια Πάλα, δημοσιογράφος και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών.
Τα χρυσά χρόνια και η «αλαζονεία»
Πολλοί πολιτικοί αναλυτές ανέφεραν ότι ο Κόστα είχε γίνει αλαζόνας κατά την τρίτη θητεία του, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στην απόφασή του να διατηρήσει τον υπουργό Υποδομών Ζοάο Γκαλάμπα στη θέση του. Παρά τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε για απομάκρυνσή του, λόγω των αμφισβητούμενων πολιτικών του σχετικά με την κρατική αεροπορική εταιρεία TAP τον Ιανουάριο του 2023.
Ωστόσο, ο Κόστα είχε και επιτυχίες. Οπως τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης των τελευταίων 35 ετών το 2022 και πλεόνασμα για φέτος, καθώς και για το επόμενο έτος.
«Ο Κόστα φεύγει υπό τη σκιά του σκανδάλου, αλλά τελικά θα τον θυμούνται για την αναζωογόνηση μιας χειμαζόμενης οικονομίας», τονίζει ο Μπρζέσκι της ING. «Πρόκειται για το πολιτικό τέλος μιας κυβέρνησης που σαφώς οδήγησε την οικονομία σε χρυσά χρόνια και διαχειρίστηκε τη μετάβαση από τη λιτότητα στην ανάπτυξη», αναφέρει ο ίδιος.
Πηγή: Reuters
