Οι συνθήκες εξαθλίωσης στη Λωρίδα της Γάζας, το αυταρχικό στυλ διοίκησης και ο πολυτελής βίος της ηγεσίας είναι μόνο κάποιοι από τους παράγοντες που εγείρουν ερωτήματα για τον βαθμό της παλαιστινιακής υποστήριξης στη Χαμάς, ανεξάρτητα από τη διαχρονική αντιπαλότητα των Αράβων με το Ισραήλ.
Το 2006, η αμερικανική κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους τζούνιορ ώθησε τους Παλαιστίνιους να διενεργήσουν εκλογές στα εδάφη τους. Η Χαμάς δεν κέρδισε την πλειοψηφία, αλλά πέτυχε μια οριακή νίκη 3 μονάδων –44% έναντι 41%– απέναντι στη Φατάχ, το κόμμα του Γιάσερ Αραφάτ και σήμερα του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς. Το ποσοστό αυτό της παρείχε τη δυνατότητα να ελέγξει το 56% των νομοθετικών εδρών. Ακολούθησε διένεξη με τη Φατάχ, η οποία εκδιώχθηκε από τη Λωρίδα της Γάζας. Εκτοτε, η Χαμάς δεν έχει επιτρέψει εκλογές στην περιοχή, στην οποία εγκαθίδρυσε ένα αυταρχικό, κατά τα φαινόμενα διεφθαρμένο καθεστώς.
Χρήση βίας
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η Χαμάς εξαλείφει συστηματικά κάθε μορφή αντίθεσης στις επιλογές της. Φέρεται να διατηρεί ένα δίκτυο πληροφοριοδοτών και κατασκόπων, καταφεύγοντας σε πρακτικές με ισχυρή δόση βίας. Ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν καταγγείλει απαγωγές, βασανιστήρια και δολοφονίες Παλαιστινίων αντιπάλων της Χαμάς. Η Διεθνής Αμνηστία την καλούσε συστηματικά «να μην εκτελέσει διάφορες εκκρεμείς καταδίκες σε θάνατο για “συνεργασία” με το Ισραήλ», αναδεικνύοντας έτσι τη μέθοδο των εξτρεμιστών να κατηγορούν για προδοσία όσους διαφωνούν μαζί τους. Η Χαμάς έχει αναλάβει πλήρως τον έλεγχο της οικονομίας ως ο βασικός εργοδότης της Γάζας. Απομυζά εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ξένης βοήθειας στην περιοχή, κατά τα άλλα απαντώντας με καταστολή στους Παλαιστίνιους που διαμαρτύρονται για την οικονομική τους δυσχέρεια.
Ο Mάικλ Ρόμπινς είναι διευθυντής και συν-επικεφαλής έρευνας στο Αραβικό Βαρόμετρο, ένα μη κομματικό ερευνητικό δίκτυο στο οποίο συμμετέχουν φορείς όπως το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. Τα τελευταία 17 χρόνια, ο οργανισμός παρέχει πληροφορίες για τις στάσεις και αξίες των απλών πολιτών στον αραβικό κόσμο. Μιλώντας στην «Κ», εξηγεί ότι πριν από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, η Χαμάς δεν υποστηριζόταν ευρέως από τους απλούς πολίτες της Γάζας. Μόλις το 29% είχε εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση της Χαμάς, ενώ μόλις το 27% δήλωνε ότι η Χαμάς ήταν το αγαπημένο του πολιτικό κόμμα. Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της Γάζας ανέφερε ότι η διαφθορά ήταν ένα σημαντικό πρόβλημα. Τα 3/4 δήλωναν ότι είχαν πεινάσει τον τελευταίο μήνα.
«Τα αποτελέσματα των ερευνών μας δείχνουν ότι σχετικά λίγοι κάτοικοι της Γάζας θα είχαν υποστηρίξει τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ. Οταν ρωτήθηκαν για την επίλυση που προτιμούσαν στη σύγκρουση των Παλαιστινίων με το Ισραήλ, η συντριπτική πλειοψηφία επέλεξε μια ειρηνική λύση. Το 54% είπε ότι τάσσεται υπέρ της λύσης των δύο κρατών. Περίπου 1 στους 10 δήλωσε ότι προτιμά είτε τη λύση ενός κράτους, είτε τη συνομοσπονδία. Συνολικά, το 73% τάχθηκε υπέρ μιας από αυτές τις τρεις ειρηνικές λύσεις. Στο μεταξύ, μόλις το 20% τάχθηκε υπέρ της ένοπλης αντίστασης, η οποία ένοπλη αντίσταση ευθυγραμμίζεται με τον δεδηλωμένο στόχο της Χαμάς για την καταστροφή του κράτους του Ισραήλ», μας είπε ο ερευνητής του Αραβικού Βαρόμετρου.
Η αλήθεια είναι ότι οι Παλαιστίνιοι της Γάζας δεν έχουν σήμερα πολλούς λόγους να στηρίζουν τη Χαμάς. Αν λάβει κανείς υπόψη συστηματικές καταγγελίες εις βάρος της, ηγετικά στελέχη της απεικονίζονται σε συνθήκες χλιδής, την ώρα που ο μέσος κάτοικος της περιοχής ζει σε συνθήκες εξαθλίωσης. Τα μέλη της φέρονται να χρησιμοποιούν τους άμαχους Παλαιστίνιους ως ανθρώπινες ασπίδες, εν μέσω μαρτυριών ότι δεν τους επιτρέπουν να καταφύγουν στους ανθρωπιστικούς διαδρόμους. Το στρατηγείο της έχει εγκατασταθεί κάτω από νοσοκομείο της Γάζας, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν παραθέσει οι ισραηλινές αρχές. Αυτός είναι άλλωστε και ο επιπλέον λόγος για τον οποίο το Ισραήλ δέχεται εύλογα πιέσεις να διαχωρίσει στον βαθμό που είναι εφικτό τους Παλαιστίνιους από την οργάνωση.
Η Χαμάς εξαπέλυσε τις συντονισμένες επιθέσεις που οδήγησαν στη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ. Αυτές τις ώρες στη Γάζα σίγουρα κάποιοι Παλαιστίνιοι, οι λιγότερο ριζοσπαστικοί, θα της προσάπτουν το γεγονός ότι άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Από την άλλη, όσο θα διαρκούν τα αντίποινα του Ισραήλ και οι καταστροφικές επιπτώσεις τους, αναπόφευκτα όλο και περισσότεροι Παλαιστίνιοι θα στρέφουν τα βέλη στον ισραηλινό στρατό. Εξάλλου ο πόλεμος συνήθως δημιουργεί τάσεις συσπείρωσης.
Στενά περιθώρια
Σε αυτό το μήκος κύματος, ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Μπάρακ εύστοχα προειδοποίησε ότι η χώρα του έχει μόλις μερικές εβδομάδες ακόμη για να εξαλείψει τη Χαμάς, καθώς η –παγκόσμια– κοινή γνώμη αρχίζει να στρέφεται εναντίον του Ισραήλ, παρότι εκείνο ήταν που δέχθηκε την επίθεση. Αυτός ήταν πιθανότατα και ο αρχικός στόχος της Χαμάς, η οποία έσυρε το Ισραήλ σε έναν πόλεμο που πλήττει την εικόνα του τόσο στις αραβικές, όσο και στις δυτικές χώρες. Αυτή είναι και η πλέον πειστική εξήγηση για το γεγονός ότι πήρε 250 ομήρους, διασφαλίζοντας ότι το Ισραήλ θα υποχρεωθεί σε μια μακρά διαδρομή αίματος, φλερτάροντας με τον κίνδυνο της διεθνούς απομόνωσης.
Θα έχανε η Χαμάς αν διεξάγονταν ξανά εκλογές; Η ειλικρινής απάντηση είναι ότι κανείς δεν το γνωρίζει. Μπορεί απλώς να εξάγει ορισμένα λογικά συμπεράσματα μέσα από τα ευρήματα του Αραβικού Βαρόμετρου, τον τρόπο διοίκησης της οργάνωσης και τις επιπτώσεις στον πληθυσμό της Γάζας.
