Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ι. Βούλγαρη, Α. Μανώλη, Α. Φάββα
Η κλιματική κρίση είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που έχει ποτέ αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Η Κίνα, παρά το ότι είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, την ίδια στιγμή τρέχει με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες απ’ όλες τις υπόλοιπες χώρες στην εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών. Η Δύση (ΗΠΑ, Ε.Ε.) έχει καταφέρει τα τελευταία 20 χρόνια να μειώσει τις εκπομπές της στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνει αυξητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η Ινδία, η πολυπληθέστερη πλέον χώρα του πλανήτη, ξεκινάει από πολύ χαμηλά επίπεδα εκπομπών, αλλά αυξάνει ταχύτατα τους ρυθμούς της. Οι παγκόσμιες εκπομπές, με βάση τις ενεργειακές πολιτικές που ακολουθούν τα κράτη (όχι τις δεσμεύσεις τους ούτε το σενάριο μηδενικών εκπομπών), μειώνουν μεν συνολικά τις εκπομπές προς το 2050, αλλά δυστυχώς σε εξαιρετικά ανεπαρκή επίπεδα. Οι πλούσιες χώρες έχουν υποχρέωση να στηρίξουν τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες με ισχυρές χρηματοδοτήσεις, προκειμένου να μην αυξηθεί η παγκόσμια θερμοκρασία σε ανεξέλεγκτο ύψος, με συνακόλουθες τραγικές φυσικές καταστροφές.
Ο ρόλος ενός καυτού μπάνιου για 10 λεπτά
Oι καθημερινές μας δραστηριότητες συμβάλλουν στις παγκόσμιες εκπομπές CO2.
H κατανάλωση τροφής με 1.800 θερμίδες/ημέρα (3 γεύματα) δημιουργεί έως και 4.500 gr εκπομπών CO2 ημερησίως. Η χρήση αυτοκινήτου για 1 ώρα/ημέρα εκπέμπει έως 3.360 gr (εάν χρησιμοποιηθούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς για την ίδια απόσταση, οι εκπομπές θα μειωθούν κατά 50%).
Ενα καυτό μπάνιο για 10 λεπτά παράγει 2.000 gr, η χρήση του στεγνωτηρίου αγγίζει τα 1.000 g, ενώ ο κύκλος παραγωγής ενός ρολού υγείας μπορεί να εκπέμψει έως και 1.300 gr (υλικό, κατασκευή, χρήση, απόθεση)!
Προσθήκες σε ηλιακή και αιολική ενέργεια
Η ανάγκη αποτροπής της κλιματικής κρίσης επιβάλλει την υλοποίηση φιλόδοξων στόχων για αύξηση της παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας έως το 2030.
Η Κίνα ξεχωρίζει ως η μόνη χώρα που το 2022, όχι μόνο εκπλήρωσε αλλά και ξεπέρασε σημαντικά τις απαιτούμενες προσθήκες δυναμικότητας σε ποσοστό 168% (170 GW προσθήκες, με στόχο 101 GW).
Οι ΗΠΑ και η Ινδία εγκατέστησαν μόνο το 46% και το 57% αντίστοιχα των αναγκαίων προσθηκών τους.
Η Μεγάλη Βρετανία πέτυχε τον στόχο της μόνο κατά 72% και η Ευρωπαϊκή Ενωση μόνο κατά 63%.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής
Oι ετήσιες παγκόσμιες εκπομπές CO2 από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανία για το 2021 ανέρχονταν στους 37,12 δισ. τόνους. Η Κίνα είναι μακράν ο μεγαλύτερος ρυπαντής (11,47 δισ. τόνοι) με ποσοστό 31% επί του συνόλου των παγκόσμιων εκπομπών, οι ΗΠΑ ακολουθούν (5 δισ. τόνοι) με 13,5% των συνολικών εκπομπών και η Ε.Ε.-27 στο 7,5% (2,79 δισ. τόνοι). Σε σχέση με το 2000, Κίνα και Ινδία ακολούθησαν αυξητικές τάσεις (+215% και +177% αντίστοιχα) ενώ οι υπόλοιπες περιοχές σταθεροποιούνται ή μειώνονται. Η Ε.Ε.-27 στο διάστημα 2000-21 μείωσε τις εκπομπές της κατά 23% και οι ΗΠΑ στο ίδιο διάστημα τις μείωσαν κατά 17%.
Οι διακυμάνσεις ανά επίπεδο διαβίωσης
Οι κατά κεφαλήν εκπομπές CO2 από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανία αντιπροσωπεύουν το διαφορετικό σε κάθε χώρα επίπεδο ανάπτυξης και διαβίωσης του μέσου πολίτη. Στις κατά κεφαλήν εκπομπές CO2, οι ΗΠΑ πρωτοστατούν με 14,9 τόνους, ακολουθούν ο Καναδάς με 14,3 τόνους, η Κίνα με 8, η Ν. Αφρική με 7,3 και η Ε.Ε.-27 με 6,3. Ενώ όλες οι περιοχές ακολουθούν σταδιακή μείωση των συνολικών κατά κεφαλήν εκπομπών τους μετά το 2000, αυξητική πορεία ακολουθούν η Κίνα (από 2,9 τόνους το 2000 σε 8 τόνους το 2021, +176%) και η Ινδία (από 0,9 τόνους το 2000 σε 1,9 τόνους το 2021, +111%).
Είμαστε μακριά από τον στόχο του 1,5 °C
Οι συνολικές παγκόσμιες εκπομπές από την ενέργεια, ακόμη κι αν επιτευχθούν οι στόχοι από τις ανακοινωθείσες δεσμεύσεις των κρατών, είναι μακριά από την επίτευξη του 1,5 °C. Στο σενάριο βάσης (υφιστάμενες πολιτικές) οι εκπομπές θα φτάσουν το ανώτερο σημείο το 2027 και έως το 2050 θα έχουν μειωθεί κατά περίπου 30% σε σχέση με το 2019. Ο ετήσιος ρυθμός μείωσης θα πρέπει να υπερδιπλασιαστεί ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 1,5 °C. Τεχνολογίες και πολιτικές, όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, ο εξηλεκτρισμός των επιχειρήσεων κ.ά., πρέπει να προωθηθούν με μεγαλύτερες ταχύτητες.
Διαφοροποίηση δεσμεύσεων, πρακτικών
Οι δεσμεύσεις των κρατών για μηδενισμό εκπομπών καλύπτουν το 88% των ετήσιων παγκόσμιων εκπομπών. Η πραγματικότητα δυστυχώς είναι πολύ διαφορετική. Σημαντικές διαφοροποιήσεις παρατηρούνται ανάμεσα στις διάφορες χώρες σε σχέση με τους στόχους για το 2030 και τις υφιστάμενες πολιτικές τους. Κίνα και Ινδία δεσμεύονται για μηδενισμό το 2060 και το 2070 αντίστοιχα, ενώ οι υπόλοιποι για το 2050. Οι μοναδικές περιοχές του πλανήτη που πλησιάζουν τους στόχους μείωσης εκπομπών για το 2030 είναι η E.E.-27 (υλοποίηση -40% έναντι στόχου -55%) και η Μεγάλη Βρετανία (υλοποίηση -44% έναντι στόχου -68%).
