Εβαλαν την ατζέντα στο πιάτο του κι εκείνος αξιοποίησε την ευκαιρία, εξαπολύοντας ένα επικοινωνιακό blitzkrieg και υιοθετώντας την κατάλληλη δόση μετριοπάθειας. Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Τβέντε, δρ Μάρτιν Ρόζεμα (φωτ. κάτω), εξηγεί στην «Κ» πώς κέρδισε τις εκλογές ο Γκερτ Βίλντερς, γνωστός και ως «Τραμπ της Ολλανδίας».
– Κατ’ αρχάς, ποιο είναι το κλίμα αυτές τις ώρες στην Ολλανδία;
– Επικρατεί έκπληξη, γεγονός που σε έναν βαθμό προκαλεί με τη σειρά του έκπληξη. Συχνά παραβλέπουμε το γεγονός ότι ένας υψηλός αριθμός ψηφοφόρων αποφασίζει την τελευταία στιγμή, παράμετρος που αφήνει μεγάλο περιθώριο για μεταβολές.
– Σε ποιους παράγοντες αποδίδετε την εκλογή Bίλντερς;
– Εχει ένα προφίλ ελκυστικό για αρκετούς ψηφοφόρους στην Ολλανδία. Αναφέρομαι στην αντιμεταναστευτική στάση του, η οποία δεν αντιπροσωπεύει μεν το σύνολο του ολλανδικού πληθυσμού, αλλά μια ισχυρή μειοψηφία του. Δημοφιλείς είναι επίσης οι αρνητικές τοποθετήσεις του για την Ε.Ε. Το ερώτημα είναι τι συνέβη αυτή τη φορά και έλαβε τέτοια ώθηση. Ο βασικός παράγοντας έχει να κάνει με τη στάση του φιλελεύθερου κυβερνώντος κόμματος. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε απέκλειε τη συνεργασία με τον Βίλντερς. Ωστόσο, η νέα επικεφαλής της παράταξης, Ντιλάν Γεσιλγκιόζ, έστειλε το μήνυμα ότι θα είναι ανοιχτή σε συνεργασία με το κόμμα του. Η εξέλιξη αυτή άλλαξε τις δυναμικές, υπό την έννοια ότι η ψήφος στον Βίλντερς έπαψε να αποτελεί χαμένη ψήφο – μέχρι σήμερα υπήρχε κόσμος που τον στήριζε, αλλά είτε δεν πήγαινε στην κάλπη είτε ψήφιζε κάποιο άλλο κόμμα που θα μπορούσε να συμμετέχει στην κυβέρνηση. Ευρύτερα, η κοινωνική δυσαρέσκεια απέναντι στην απερχόμενη κυβέρνηση Ρούτε, η οποία ευνόησε τον Βίλντερς, αφορούσε θέματα όπως το κόστος διαβίωσης, καθώς και την αγροτική παραγωγή (σ.σ. η κυβέρνηση εφάρμοσε επιθετικό περιβαλλοντικό πρόγραμμα μείωσης του αζώτου το οποίο θίγει τους αγρότες και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις). Και φυσικά ήταν καταλυτική η κατάρρευση της κυβέρνησης λόγω της αδυναμίας να συναφθεί συμφωνία για το μεταναστευτικό. Κι εδώ έπαιξε ρόλο το κόμμα του Μαρκ Ρούτε, το οποίο φαίνεται να μέτρησε το πολιτικό κόστος, αλλά υποτίμησε πως αυτό θα έθετε ξανά το θέμα της μετανάστευσης στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης και πως τελικά θα ωφελούσε τρομερά τον Βίλντερς.
– Επομένως, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έβαλαν την ατζέντα στο πιάτο του Βίλντερς.
– Είναι ακριβώς όπως το λέτε. Αν το πρόβλημα ήταν η ανεργία, οι ψηφοφόροι θα πήγαιναν στο εργατικό κόμμα. Αν ήταν οι επιδόσεις της οικονομίας, θα έστρεφαν το βλέμμα ξανά στο φιλελεύθερο κόμμα. Ομως εδώ τέθηκε ως διακύβευμα το μεταναστευτικό – και η άνοδος του Ισλάμ, σύμφωνα με την οπτική της αντίστοιχης μερίδας ψηφοφόρων. Κι αυτό το θέμα ώθησε το κόμμα του Βίλντερς. Γενικώς, ήταν πολλά τα πολιτικά «δώρα» στον Βίλντερς. Επιπλέον, ο ίδιος έκανε μια πολύ επιτυχημένη καμπάνια. Ηταν πολύ καλός ρητορικά και κέρδισε τις επικοινωνιακές μάχες στα ντιμπέιτ. Βασικό στοιχείο ήταν το γεγονός ότι αυτή τη φορά τήρησε μια πιο μετριοπαθή στάση, βγάζοντας σε έναν βαθμό τον εαυτό του από το περιθώριο.
– Ποια είναι τώρα τα σενάρια για τον σχηματισμό κυβέρνησης;
– Θα εξαρτηθεί από την πορεία των διαπραγματεύσεων, οι οποίες λογικά θα χρειαστούν μήνες – στο πρόσφατο παρελθόν διήρκεσαν πάνω από μισό χρόνο. Το κόμμα του Βίλντερς (PVV) μαζί με τα κόμματα της Γεσιλγκιόζ (VVD) και του Ομτσιγκτ (NSC) αρκούν για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Θα είναι πάντως δύσκολες οι διεργασίες, ιδίως από τη στιγμή που η Γεσιλγκιόζ στην πορεία της προεκλογικής εκστρατείας και οδηγούμενη από τις δημοσκοπήσεις, είπε ότι δεν θα δεχόταν τον ίδιο τον Βίλντερς για πρωθυπουργό ενός κυβερνητικού συνασπισμού.
– Και τι συνεπάγεται η εκλογή Βίλντερς για τη συμμετοχή της Ολλανδίας στην Ευρώπη; Μπορεί να δούμε συζήτηση μέχρι και για «Nexit»;
– Ο ίδιος επιθυμεί την έξοδο, όμως τα υπόλοιπα κόμματα δεν θα τον ακολουθούσαν σ’ αυτόν τον δρόμο. Ωστόσο, αναμένεται να δημιουργήσει εμπόδια σε θέματα όπως η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η πολιτική της για το κλίμα και η στήριξη στην Ουκρανία.
– Οι Ολλανδοί πολίτες τι λένε σήμερα για την Ευρωπαϊκή Ενωση;
– Παραμένουν υπέρ της συμμετοχής στην Ε.Ε., αλλά εμφανίζονται πολύ επιφυλακτικοί για μια σειρά από πολιτικές της.
