ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Τεράστιο σοκ και δυσάρεστη έκπληξη προκάλεσαν στις Βρυξέλλες τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ολλανδία, καθώς αρκετοί ανέμεναν μια καλή επίδοση του ακροδεξιού Γκερτ Βίλντερς, βάσει και των τελευταίων δημοσκοπήσεων, αλλά σε καμία περίπτωση «πρωτιά» του αντιισλαμικού, αντιευρωπαϊκού «Κόμματος για την Ελευθερία» (PVV). Μετά την αρχική έκπληξη και για τον ίδιο, ο Βίλντερς, που απασχολεί την Ευρώπη ως ακραιφνής πολέμιός της από το 2006, όχι μόνο δεσμεύθηκε να γίνει πρωθυπουργός αλλά και να προχωρήσει –όπως δεσμεύθηκε προεκλογικά– σε δημοψήφισμα για την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο εκλογικός «σεισμός» στην Ολλανδία, που έγινε αισθητός σε όλη την Ευρώπη, χαιρετίστηκε με θέρμη από ακροδεξιούς ηγέτες με προεξάρχοντες τη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και τον Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία. Το «μανιφέστο» του Βίλντερς άλλωστε –ανάμεσα σε άλλα– περιλαμβάνει δέσμευση να απαγορευθούν τα μουσουλμανικά τεμένη, το Κοράνι, καθώς και η ισλαμική μαντίλα σε δημόσια κτίρια.
Η Ευρώπη πλέον θα αναμένει με αγωνία και ίσως για αρκετό διάστημα τον σχηματισμό κυβέρνησης στην Ολλανδία, καθώς αρκετοί αναλυτές προεξοφλούν ότι οι διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν αρκετούς μήνες. Ο σχηματισμός της θα εξαρτηθεί, εν πολλοίς, από τις επιλογές των Φιλελευθέρων (Ελευθερία και Δημοκρατία) VVD της Ντιλάν Γεσιλγκιόζ, διαδόχου του απερχόμενου Μαρκ Ρούτε, που βγήκαν τρίτοι, όπως και του τέταρτου κατά σειρά νεοσύστατου κόμματος, Νέο Κοινωνικό Κεφάλαιο (NSC) του Πίτερ Ομτσιχτ, ενώ βασικοί «πρωταγωνιστές» θα είναι ο Γκερτ Βίλντερς και ο πρώην επίτροπος Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος βγήκε δεύτερος ως επικεφαλής της κοινής λίστας Σοσιαλιστών – Πρασίνων. Για την Ε.Ε., η νέα κυβέρνηση έχει βαρύνουσα σημασία όχι μόνο για το πώς θα διαχειριστεί πλέον κοινά ευρωπαϊκά ζητήματα όπως το μεταναστευτικό ή η κλιματική κρίση, αλλά κυρίως τις σχέσεις της με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Η χώρα, άλλωστε, υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε. και έχει πάντα «ειδικό βάρος» για τον σχεδιασμό πολιτικών, καθώς και για τη λήψη των κοινών αποφάσεων του «μπλοκ». Στην περίπτωση που ο Γκερτ Βίλντερς γίνει πρωθυπουργός, σίγουρα θα αμφισβητήσει τη στήριξη της Ε.Ε. προς την Ουκρανία, αφού έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να σταματήσει τη στρατιωτική στήριξη του Κιέβου, ενώ θα «μπλοκάρει» κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης της Ενωσης. Εάν όμως σχηματιστεί ευρύς κεντροαριστερός συνασπισμός υπό τον Φρανς Τίμερμανς, τότε η Ολλανδία θα πρωτοστατήσει για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, ενώ θα γίνει «υπέρμαχος» της πράσινης συμφωνίας.
Σε κάθε περίπτωση, οι χθεσινές εκλογές αποτελούν «καμπανάκι» για την Ευρώπη και τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα, ιδιαίτερα ενόψει των ευρωεκλογών, που θα διεξαχθούν τον Ιούνιο, αφού τα ζητήματα που απασχόλησαν τους Ολλανδούς ψηφοφόρους «κυριαρχούν» στην ευρωπαϊκή ατζέντα: μεταναστευτικό, κόστος ζωής, κλιματική κρίση, στέγαση. Θέματα που θα κρίνουν, δηλαδή, και την επιλογή των Ευρωπαίων ψηφοφόρων σε επτά μήνες στις ευρωπαϊκές κάλπες. Τρεις αναλυτές εξηγούν στην «Κ» την εκλογική επιτυχία του Βίλντερς, τα πιθανά μετεκλογικά σενάρια, καθώς και τη σημασία των χθεσινών εκλογών για την Ευρώπη.
ΜΠΕΝ ΚΟΑΤΕΣ
(αρθρογράφος στην ADpolitiek και συγγραφέας)
Το VVD άνοιξε δρόμο για την Ακροδεξιά
Δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι το Κόμμα της Ελευθερίας PVV πήγε καλά, καθώς αρκετές δημοσκοπήσεις που έγιναν λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές έδειχναν ότι θα κατέληγαν δεύτεροι ή τρίτοι. Εκπληξη ήταν το πόσο καλά τα πήγε. Στρατηγικό λάθος του κόμματος VVD του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε να επικεντρωθεί στο μεταναστευτικό, καθώς οι ψηφοφόροι αποφάσισαν ότι τους εκφράζει περισσότερο η αυθεντική, σκληρή ρητορική του PVV, ενώ αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας μαζί του, το VVD άνοιξε τον δρόμο για ψήφο στην Ακροδεξιά. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το μετεκλογικό τοπίο. Είτε θα προκύψει μια πολύ δεξιά κυβέρνηση με συμμετοχή και του Βίλντερς, που θεωρώ πιο πιθανή, είτε μια κεντροαριστερή κυβέρνηση υπό τον Φρανς Τίμερμανς. Για την Ευρώπη, η νίκη του Βίλντερς προσφέρει ενισχυμένη πλατφόρμα προπαγάνδας για τους ομοϊδεάτες του, τη Λεπέν ή τον Ορμπαν. Ελπίζω να γίνει «μάθημα» η εμπειρία του VVD… Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είχε κάποτε πει ότι «αυτός που επιχειρεί να κατευνάσει μοιάζει με κάποιον που ταΐζει έναν κροκόδειλο ελπίζοντας ότι θα τον φάει τελευταίο».
ΠΕΠΙΙΝ ΜΠΕΡΓΚΣΕΝ
(αναλυτής μακροπολιτικής στη Medley Advisors)
Το μεταναστευτικό ανέβασε τα ποσοστά
Η ανάδειξη του μεταναστευτικού ως βασικού θέματος της προεκλογικής εκστρατείας προκάλεσε το καλό εκλογικό αποτέλεσμα του PVV, καθώς αρκετοί ψηφοφόροι επέλεξαν την αυθεντική ακροδεξιά προσέγγιση για το ζήτημα και όχι τον μιμητισμό της από κεντροδεξιά κόμματα. O Γκερτ Βίλντερς θα επιχειρήσει σχηματισμό κυβέρνησης με τα VVD, NSC και με το κίνημα Αγροτών – Πολιτών (BBB). Η εκλογική βάση αυτών των κομμάτων όμως δεν θα χαρεί με την ιδέα του Βίλντερς ως πρωθυπουργού. Η εναλλακτική αφορά έναν κεντρώο συνασπισμό υπό τον Φρανς Τίμερμανς, μάλλον ασταθή, αφού το μόνο που θα τους συνδέει θα είναι να παραμείνει εκτός εξουσίας ο Βίλντερς.
Ανεξαρτήτως του ποιος συνασπισμός θα προκύψει, η θέση της Ολλανδίας θα γίνει λιγότερη εποικοδομητική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα συμπληρώνουν την τάση ανόδου ακροδεξιών και λαϊκιστών στην Ευρώπη. Στις επόμενες ευρωεκλογές θα πάνε ακόμη καλύτερα, όπως είθισται άλλωστε, κάτι που θα έχει σοβαρές επιπτώσεις για τον σχεδιασμό πολιτικής στην Ε.Ε.
Ελίζαμπεθ Κουίπερ
(αναπληρώτρια διευθύντρια European Policy Centre)
«Οχι» σε κυβέρνηση συμβιβασμών
Το φιλελεύθερο VVD υποτίμησε το γεγονός ότι έπειτα από 13 χρόνια διακυβέρνησης, οι ψηφοφόροι δεν ήθελαν ένα κόμμα που θα συμβιβαζόταν σε θέματα όπως η μετανάστευση ή το περιβάλλον, όπως συνέβη στις προηγούμενες κυβερνήσεις συνασπισμού.
Παρά το γεγονός ότι ο τόνος του Βίλντερς ήταν πιο «ήπιος», η ρητορική για το μεταναστευτικό, όπως και η πρόθεση «εξόδου» από την Ε.Ε. παρέμειναν ίδιες. Υπάρχει μια ανησυχητική τάση κατακερματισμού και πόλωσης στην Ε.Ε. και είναι ενδεικτικά τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ολλανδία. Μια λαϊκιστική και ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση δεν θα βλάψει μόνο τη θέση της Ολλανδίας στην Ε.Ε., θα αποτελέσει δυσάρεστη είδηση ενόψει ευρωεκλογών.
Η Ε.Ε. θα πρέπει έως τότε να αποδείξει ότι μπορεί να επιλύει κοινωνικά προβλήματα. Τα λαϊκιστικά κόμματα θα ισχυριστούν ότι οι κοινωνικές πολιτικές αφορούν μόνο τις κυβερνήσεις. Ομως το κόστος της μη παρέμβασης της Ε.Ε. θα είναι ιδιαίτερα υψηλό δεδομένων των κοινών πλέον προβλημάτων όπως το μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή κ.ά.
