Η ήπια ισχύς της Ευρώπης απειλεί να υπονομεύσει την ήπια ισχύ της Ευρώπης. Ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Τζόζεφ Νάι, ορίζει την ήπια ισχύ ως την ικανότητα προσέλκυσης.
Πρόσφατη παγκόσμια δημοσκόπηση επιβεβαίωσε για μία ακόμη φορά ότι η Ευρώπη διαθέτει σε αφθονία την ιδιότητα να προσελκύει. Αν ρωτήσετε πολίτες από ριζικά διαφορετικές χώρες, όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Κορέα, η Νότια Αφρική και η Βραζιλία, πού θα ήθελαν να ζήσουν, αν όχι στη γενέτειρά τους, οι περισσότεροι θα επέλεγαν τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη. Αντιθέτως, σχεδόν κανείς δεν θα ήθελε να ζήσει στην Κίνα ή στη Ρωσία.
Εκεί ακριβώς εντοπίζεται το πρόβλημα της Ευρώπης. Ο φόβος της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης οδηγεί τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους σε λαϊκίστικα ξενοφοβικά κόμματα, τα οποία όχι μόνο εκμεταλλεύονται, αλλά πυροδοτούν τον πολιτισμικό πανικό γύρω από το ζήτημα. Η AfD εμφανίζει ισχυρά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις, ακόμη και σε εύπορα κρατίδια της πρώην Δυτικής Γερμανίας, όπως η Βαυαρία και η Εσση. Το Κόμμα των Ελευθέρων βρίσκεται πρώτο στις προτιμήσεις των Αυστριακών ψηφοφόρων, σύμφωνα με σφυγμομετρήσεις. Αυτή την εβδομάδα, το αντιισλαμικό λαϊκίστικο Κόμμα της Ελευθερίας του Γκερτ Βίλντερς σημείωσε σοκαριστική νίκη στις βουλευτικές εκλογές στην Ολλανδία.
Σε μία προσπάθεια να ανασχεθεί η τάση, τα παραδοσιακά κόμματα υιοθετούν ολοένα και πιο σκληρά μέτρα για τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης. Ευρωπαίος ηγέτης μού είπε πρόσφατα ότι πεποίθησή του ήταν πως η Ευρώπη χρειαζόταν να κάνει «κάτι εξωφρενικό» προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό. Ημουν έτοιμος να τον ρωτήσω: «Μα, αυτό δεν κάνουμε ήδη;». Δεν είναι εξωφρενικό ότι η ελληνική ακτοφυλακή πραγματοποιεί θαλάσσιες επαναπροωθήσεις (pushbacks), εμποδίζοντας σκάφη να προσεγγίσουν και παραβιάζοντας έτσι τους θεσμοθετημένους κανόνες μη επαναπροώθησης; Δεν είναι εξωφρενικό ότι η Ε.Ε. είναι συνένοχη με τις δυνάμεις της Λιβύης, οι οποίες κρατούν μετανάστες σε απάνθρωπες συνθήκες σε στρατόπεδα; Δεν είναι εξωφρενικό ότι η ιταλική κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι εμποδίζει ακόμη και ιδιωτικά σωστικά πλοία να σώζουν ανθρώπους από πνιγμό στη Μεσόγειο;
Η ήπια ισχύς της Ευρώπης δεν αφορά μόνο την οικονομική της ευμάρεια, το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και την ποιότητα ζωής. Εχει να κάνει εξίσου και με την ελευθερία, το κράτος δικαίου, την ανεκτικότητα και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ευρώπη έχει ταυτιστεί στο υποσυνείδητο με σειρά θεμελιωδών αρχών. Ομως, δεν μπορεί να είναι ήπειρος αξιών όταν παραβιάζει η ίδια τις αρχές αυτές και ιδιαίτερα στα σημεία όπου έρχονται σε επαφή μαζί της οι πολίτες του υπόλοιπου κόσμου: στα σύνορά της, αλλά και στα κέντρα υποδοχής αιτούντων άσυλο και στην εμπρηστική συκοφαντία εναντίον Ευρωπαίων πολιτών με καταγωγή από τον αναπτυσσόμενο κόσμο από ακροδεξιούς και λαϊκιστές.
Η διαχείριση της μετανάστευσης πρέπει να γίνει με ανθρωπιά και νομιμότητα, αλλιώς η Ε.Ε. θα έχει προδώσει τις δικές της αξίες.
Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν καταφέρουν να πείσουν εντός των επόμενων έξι μηνών τα εκλογικά σώματα ότι η μετανάστευση βρίσκεται υπό έλεγχο, οι ευρωεκλογές του Ιουνίου μπορεί να οδηγήσουν την Ευρώπη βιαίως προς την αυταρχική Δεξιά. Η διαχείριση της μετανάστευσης πρέπει, ωστόσο, να γίνει με ασφάλεια, ανθρωπιά και νομιμότητα, αλλιώς η Ευρώπη θα έχει προδώσει τις δικές της αξίες.
* Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
