Το Συμβούλιο Ασφαλείας συνεδριάζει σήμερα Παρασκευή υπό την πιεστική έκκληση του γενικού γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες του ΟΗΕ να ψηφίσει υπέρ άμεσης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, έπειτα από δύο μήνες πολέμου.
Σε επιστολή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας την Τετάρτη, ο Γκουτέρες χρησιμοποίησε την εξουσία που του προσφέρει ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών για να προειδοποιήσει για τους κινδύνους του συνεχιζόμενου πολέμου. Η εξουσία αυτή, αλλιώς «άρθρο 99», δεν είχε χρησιμοποιηθεί εδώ και δεκαετίες.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ επικαλέστηκε το άρθρο, προειδοποιώντας για επικείμενη «ανθρωπιστική καταστροφή» στον παλαιστινιακό θύλακο, ενώ κάλεσε τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να απαιτήσουν άμεση κατάπαυση του πυρός.
Το Ισραήλ αντέδρασε άμεσα, με τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Ελι Κοέν να τονίζει την Τετάρτη ότι η θητεία του Γκουτέρες αποτελεί «κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη».
Το άρθρο 99, το οποίο χρησιμοποιήθηκε τελευταία φορά πριν από μισό αιώνα, αναφέρει ότι ο γενικός γραμματέας μπορεί να ενημερώνει το συμβούλιο για θέματα που εκτιμά ότι απειλούν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Τι είναι το άρθρο 99;
Είναι διάταξη του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, του Συντάγματος του ΟΗΕ. Αναφέρει ότι ο γενικός γραμματέας, ο κορυφαίος διπλωμάτης του ΟΗΕ, μπορεί να θέσει υπόψη του Συμβουλίου Ασφαλείας «οποιοδήποτε θέμα το οποίο, κατά τη γνώμη του, μπορεί να απειλήσει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια».
Αυτό δίνει σημαντική πρόσθετη εξουσία στον γενικό γραμματέα, δεδομένου ότι την πραγματική εξουσία στον ΟΗΕ κατέχουν τα 193 κράτη-μέλη του και ιδιαίτερα οι 15 χώρες που υπηρετούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Το άρθρο 99 χρησιμοποιείται εξαιρετικά σπάνια. Η τελευταία φορά που έγινε επίκλησή του ήταν κατά τη διάρκεια μαχών το 1971, που οδήγησαν στη δημιουργία του Μπαγκλαντές και στον διαχωρισμό του από το Πακιστάν.
Πόσο πιθανό είναι να έχει αποτέλεσμα;
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο εκπρόσωπος των Αράβων στο Συμβούλιο Ασφαλείας, προώθησαν σύντομο ψήφισμα στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αργά την Τετάρτη, ζητώντας άμεση ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός. Σχεδίαζαν να θέσουν το ψήφισμα σε ψηφοφορία σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας σήμερα Παρασκευή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είναι ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ και έχουν δικαίωμα βέτο σε ψηφίσματα, δεν έχουν υποστηρίξει την κατάπαυση του πυρός.
Την Τρίτη, ο αναπληρωτής πρέσβης των ΗΠΑ Ρόμπερτ Γουντ δήλωσε ότι ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας στον πόλεμο Ισραήλ – Γάζας δεν είναι να εμποδίσει τη σημαντική διπλωματική προσπάθεια που είναι σε εξέλιξη.
Πρόσθεσε ότι το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας αυτή τη στιγμή «δεν θα ήταν χρήσιμο». Αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτεί πιθανό βέτο, ωστόσο οι ΗΠΑ δεν το έχουν έχουν επιβεβαιώσει.
Γιατί το επικαλέστηκε ο Γκουτέρες;
Ο Γκουτέρες εκτιμά ότι το ανθρωπιστικό σύστημα και οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις στη Γάζα καταρρέουν.
Προειδοποιεί επίσης στην επιστολή του ότι στην παρούσα κατάσταση, «εν μέσω συνεχών βομβαρδισμών από τις ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις και χωρίς καταφύγιο ή είδη πρώτης ανάγκης για επιβίωση, η δημόσια τάξη θα καταρρεύσει εντελώς σύντομα λόγω των απελπιστικών συνθηκών, καθιστώντας αδύνατη ακόμη και την περιορισμένη ανθρωπιστική βοήθεια».
Ο Γκουτέρες αναφέρει ότι η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμη χειρότερη, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο να εκδηλωθούν πιθανές επιδημίες, καθώς και για τον κίνδυνο μαζικού εκτοπισμού Παλαιστινίων σε γειτονικές χώρες. Βλέπει επικείμενη καταστροφή.
Προηγούμενοι γενικοί γραμματείς έφεραν ζητήματα με αναφορά σε απειλές για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια στο Συμβούλιο Ασφαλείας χωρίς να επικαλεστούν το άρθρο 99. Συνέβη για το Κονγκό το 1960, για την κρίση των ομήρων των ΗΠΑ στο Ιράν που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1979, για τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ το 1980 και πιο πρόσφατα για τη Μιανμάρ το 2017.
Ο Γκουτέρες ήταν σαφής ως προς το ότι το επικαλέστηκε τόσο για τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ όσο και για τον πολύ υψηλό αριθμό νεκρών Παλαιστινίων αμάχων στη Γάζα.
Με πληροφορίες από Reuters, AP
