Στο διάγγελμα που εκφώνησε από την Ντόχα ο επικεφαλής του πολιτικού σκέλους της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, το βράδυ της Τετάρτης, παραμονή της φετινής 36ης επετείου ίδρυσης της οργάνωσης, ανήγγειλε ότι οι μάχες κατά του Ισραήλ θα συνεχιστούν μέχρι την τελική νίκη. Ωστόσο, το πρωί της Πέμπτης, ανήμερα την επέτειο, το ηγετικό της στέλεχος Μούσα Αμπού Μαρζούκ, που επίσης βρίσκεται στο Κατάρ, εξέπληξε τους πάντες δηλώνοντας στην έγκυρη ιστοσελίδα Al-Monitor ότι η Χαμάς «θα πρέπει να υιοθετήσει τη διακήρυξη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης που αναγνωρίζει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ». Παρότι λίγες ώρες αργότερα ανασκεύασε τις δηλώσεις του, αυτό το ασυνήθιστο lapsus καταδεικνύει ότι η Χαμάς ήδη βιώνει τη δική της «επόμενη μέρα».
Με τον πόλεμο να μαίνεται, το μέλλον της Χαμάς τίθεται εν αμφιβόλω. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τις εικόνες δεκάδων ενόπλων της να παραδίδονται στους Ισραηλινούς, ενώ αγνοείται η τύχη του ηγέτη της οργάνωσης στη Γάζα, Γιάχια Σινουάρ, που το Ισραήλ δηλώνει πως «βρίσκεται κάτω από το έδαφος» – ένας ισχυρισμός που δεν έχει διαψευσθεί. Δεν διαψεύσθηκε επίσης ότι ο υπαρχηγός της οργάνωσης, Σάλεχ Αλ-Αρούρι, εγκατέλειψε την περασμένη Τρίτη τη Βηρυτό επιστρέφοντας στην Τουρκία, όπου παλαιότερα διηύθυνε τα γραφεία της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη.
Την ίδια στιγμή, η Χαμάς δεν διαψεύδει πληροφορίες που επιμένουν ότι ήδη από την περασμένη Τρίτη οι αρχές ασφαλείας του Κατάρ διεμήνυσαν στα υψηλόβαθμα στελέχη της στην Ντόχα ότι αδυνατούν πλέον να εγγυώνται την ασφάλειά τους, καλώντας τους να εγκαταλείψουν τη χώρα – και κάποιοι από αυτούς φέρονται να το έχουν ήδη πράξει. Από την άλλη, το περιβάλλον Χανίγια δηλώνει αδυναμία να επικοινωνήσει με το περιβάλλον Σινουάρ στη Γάζα για να επιτευχθεί μια νέα συμφωνία εκεχειρίας. Αυτή η εξέλιξη εξελήφθη στο Ισραήλ ως αναίρεση των καταρινών εγγυήσεων, με αποτέλεσμα την περασμένη Τετάρτη να ακυρωθεί η μετάβαση του διοικητή της Μοσάντ, Ντάντι Μπαρνέα, στην Ντόχα, όπου θα διαπραγματευόταν μια νέα εκεχειρία.
Με τις ισραηλινές επιχειρήσεις να συνεχίζονται, η εξουδετέρωση της Χαμάς στη Γάζα αποτελεί θέμα χρόνου. Από την άλλη, άδηλο παραμένει τι θα γίνει με τα ηγετικά στελέχη της Χαμάς που βρίσκονται μόνιμα στο εξωτερικό.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα υψηλά ποσοστά δημοτικότητας της οργάνωσης στην παλαιστινιακή κοινή γνώμη της Δυτικής Οχθης, όπως καταδεικνύει έρευνα που δημοσιοποιήθηκε στις 13/12 από έγκυρο ινστιτούτο δημοσκοπήσεων με έδρα τη Ραμάλα, αλλά και την απαίτηση της διακυβέρνησης Μπάιντεν να «ανανεωθεί» η Παλαιστινιακή Αρχή για να μπορέσει να κυβερνήσει τη μεταπολεμική Γάζα, καθίσταται σαφές ότι η Χαμάς θα έχει δικό της ρόλο και μετά τον πόλεμο. Τα τωρινά της ηγετικά στελέχη είναι γνώριμα – και επομένως αρκούντως διαχειρίσιμα.
Η Ντόχα και η Βηρυτός φαίνεται πως πλέον δεν είναι τόσο ασφαλείς πόλεις, τουλάχιστον όσο μέχρι πρόσφατα, για τους επικεφαλής της ισλαμικής οργάνωσης.
Με το Κατάρ να φέρεται απρόθυμο να παρατείνει τη φιλοξενία προς το περιβάλλον Χανίγια, αρχικά η Ινδονησία ή η Μαλαισία προβάλλονταν ως νέες χώρες-καταφύγια. Ομως, η γεωγραφική τους απόσταση από τον αραβικό κόσμο θα παρόπλιζε τη Χαμάς. Η λύση της Τουρκίας θα φαινόταν λογική, εάν δεν ήταν μια χώρα τόσο γνώριμη στη Μοσάντ. Αντιθέτως, η λύση που ακούγεται τελευταία ολοένα και συχνότερα είναι η Αλγερία.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2019, ο Αλγερινός πρόεδρος, Αμπντελματζίντ Τεμπούν, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, επένδυσε μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στις προσπάθειές του να λήξει η πόλωση μεταξύ Φατάχ – Χαμάς. Επανειλημμένες ήταν οι συναντήσεις στο Αλγέρι των δύο παλαιστινιακών ηγεσιών, που πάντα τελείωναν με αόριστες συμφιλιωτικές υποσχέσεις και κολακευτικές ευχαριστίες προς την αλγερινή ηγεσία. Ο Τεμπούν ήταν από τους πρώτους Αραβες ηγέτες που συντάχθηκαν με τον Παλαιστίνιο ομόλογό του, Μαχμούντ Αμπάς, καταδικάζοντας το σχέδιο Τραμπ. Καταδίκασε και τις Συμφωνίες Αβραάμ «που υποβαθμίζουν το Παλαιστινιακό Ζήτημα» – κυρίως όμως επειδή αναβάθμισαν τον περιφερειακό ρόλο του Μαρόκου, με τη διακυβέρνηση Τραμπ να αναγνωρίζει τη μαροκινή κυριαρχία στη Δυτική Σαχάρα τον Δεκέμβριο του 2020. Αργότερα, όμως, η διακυβέρνηση Μπάιντεν φρόντισε να κτίσει τις γέφυρες με τη δυσαρεστημένη Αλγερία, που εν τω μεταξύ διέκοψε τις διπλωματικές της σχέσεις με το Μαρόκο. Απολύτως στοχευμένη ήταν η επίσκεψη Μπλίνκεν στο Αλγέρι τον περυσινό Μάρτιο, όπως και η πανηγυρική του παρουσία σε ετήσια τοπική εμπορική έκθεση.
Η φημολογούμενη φιλοξενία της ηγεσίας της Χαμάς στην Αλγερία εκτιμάται πως θα συνοδευτεί με αντίστοιχα αμερικανικά ανταλλάγματα προς τη συγκεκριμένη βορειοαφρικανική χώρα, με την ελπίδα ότι θα συμβάλει στο να καταστεί η Παλαιστινιακή Αρχή περισσότερο συμπεριληπτική – και άρα ικανή να διακυβερνήσει αποτελεσματικά τη μεταπολεμική Γάζα, όπως την αντιλαμβάνεται η διακυβέρνηση Μπάιντεν.
Ο κ. Γαβριήλ Χαρίτος διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ – Κύπρου στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
