Αξιωματούχοι στο Κολοράντο και το Μέιν αποφάνθηκαν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα έχει τη δυνατότητα να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τον Λευκό Οίκο, επικαλούμενοι τον ρόλο του στην επίθεση της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.
Στο Κολοράντο, το ανώτατο δικαστήριο της πολιτείας αποφάσισε με ψήφους 4-3 νωρίτερα αυτόν τον μήνα να αποκλείσει τον τέως πρόεδρο από την προκριματική ψηφοφορία των Ρεπουμπλικανών για τις προεδρικές εκλογές στην πολιτεία.
Χθες Πέμπτη, ο υπουργός Εξωτερικών του Μέιν τον απέκλεισε επίσης από την αντίστοιχη ψηφοφορία εκεί. Οι αποφάσεις πιθανότατα θα έχουν σημαντικές νομικές και πολιτικές επιπτώσεις στις εκλογές του 2024. Απορρέουν από σπάνια χρησιμοποιούμενη διάταξη του αμερικανικού Συντάγματος, γνωστή ως ρήτρα εξέγερσης.
Η εκστρατεία του Τραμπ ανακοίνωσε ότι πρόκειται να εφεσιβάλει τις αποφάσεις στο ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο θα μπορούσε να τις ακυρώσει.
Παρόμοιες αγωγές εξετάζονται σε δικαστήρια και άλλων πολιτειών.
Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής και τι μπορεί να σημαίνουν οι εξελίξεις για το μεγάλο φαβορί των Ρεπουμπλικανών.
Τι είναι η ρήτρα εξέγερσης
Είναι η πρώτη φορά που ένας υποψήφιος κρίνεται μη επιλέξιμος για τον Λευκό Οίκο με βάση συνταγματική διάταξη των ΗΠΑ.
Το άρθρο 3 της 14ης τροπολογίας, γνωστό επίσης ως ρήτρα εξέγερσης, αποκλείει οποιονδήποτε από το Κογκρέσο, τον στρατό και τα ομοσπονδιακά και πολιτειακά αξιώματα που κάποτε ορκίστηκε να τηρήσει το Σύνταγμα, αλλά στη συνέχεια «συμμετείχε» σε «εξέγερση» εναντίον του.
Η 14η τροποποίηση επικυρώθηκε το 1868 και βοήθησε στη διασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων για τους πρώην σκλάβους. Αλλά είχε επίσης ως στόχο να αποτρέψει πρώην αξιωματούχους από το να ανακτήσουν την εξουσία ως μέλη του Κογκρέσου και να αναλάβουν την κυβέρνηση εναντίον της οποίας είχαν μόλις επαναστατήσει.
Κάποιοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι η ρήτρα, μετά τον εμφύλιο πόλεμο, θα μπορούσε να έχει ισχύ και στην περίπτωση του Τραμπ λόγω του ρόλου του στην προσπάθεια ανατροπής του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών του 2020 και λόγω της παρεμπόδισης της μεταβίβασης της εξουσίας στον Τζο Μπάιντεν, ενθαρρύνοντας τους υποστηρικτές του να εισβάλουν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.
Πώς ξεκίνησε
Στο Κολοράντο, η υπόθεση κινήθηκε από ομάδα ψηφοφόρων, με τη βοήθεια της ομάδας Πολίτες για την Ευθύνη και την Ηθική στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο Τραμπ θα πρέπει να αποκλειστεί από την ψηφοφορία για τον ρόλο του στις ταραχές της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.
Το ανώτατο δικαστήριο του Κολοράντο ανέτρεψε προηγούμενη απόφαση δικαστή περιφερειακού δικαστηρίου ο οποίος διαπίστωσε ότι οι ενέργειες του Τραμπ στις 6 Ιανουαρίου ισοδυναμούσαν με υποκίνηση εξέγερσης, αλλά δεν μπορούσε να αποκλειστεί από την ψηφοφορία, επειδή δεν ήταν σαφές ότι η ρήτρα αφορούσε τον ρόλο της προεδρίας.
Η πλειοψηφία των επτά δικαστών του ανωτάτου δικαστηρίου της πολιτείας, οι οποίοι διορίστηκαν όλοι από Δημοκρατικούς κυβερνήτες, διαφώνησαν.
Στο Μέιν, η υπουργός Εξωτερικών, Σένα Μπέλοους, εξέτασε την υπόθεση αφότου ομάδα πολιτών αμφισβήτησε την υποψηφιότητα του Τραμπ και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να αποκλειστεί από τα ψηφοδέλτια για υποκίνηση εξέγερσης στις 6 Ιανουαρίου 2021.
Πότε έχει χρησιμοποιηθεί η ρήτρα
Η διάταξη έχει χρησιμοποιηθεί σπανίως και ποτέ ξανά σε τόσο σημαντική υπόθεση. Το 1919, το Κογκρέσο «μπλόκαρε» την είσοδο σε σοσιαλιστή υποψήφιο, υποστηρίζοντας ότι πρόσφερε βοήθεια στους εχθρούς της χώρας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Πέρυσι, καταγράφηκε για πρώτη φορά χρήση της ρήτρας μετά το 1919, καθώς δικαστής του Νέου Μεξικού αποφάσισε να απομακρύνει από το αξίωμά του αγροτικό επίτροπο κομητείας που είχε εισέλθει στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου.
Πώς θα επηρεάσει τις εκλογές
Η απόφαση του Κολοράντο ισχύει μόνο για τις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανών στην πολιτεία, οι οποίες θα διεξαχθούν στις 5 Μαρτίου. Πράγμα που σημαίνει ότι ο Τραμπ ενδέχεται να μη συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο στη συγκεκριμένη πολιτεία.
Το ίδιο ισχύει και στο Μέιν. Εάν η απόφαση τεθεί σε ισχύ, θα ισχύει μόνο για τις εκλογές στη συγκεκριμένη πολιτεία.
Ωστόσο το ανώτατο δικαστήριο του Κολοράντο ανέστειλε προσωρινά την απόφασή του μέχρι τις 4 Ιανουαρίου, γεγονός που θα επέτρεπε στο ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ μέχρι τότε να αποφανθεί σχετικά με την εξέλιξη της υπόθεσης.
Σε κάθε περίπτωση, το Κολοράντο θεωρείται προπύργιο του Μπάιντεν, ο οποίος το κέρδισε με διψήφια διαφορά το 2020. Η τελευταία φορά που κέρδισε την πολιτεία Ρεπουμπλικανός ήταν το 2004.
Η απόφαση πάντως θα μπορούσε να επηρεάσει την έκβαση παρόμοιων υποθέσεων που εξετάζονται και σε άλλες πολιτείες στις ΗΠΑ.
Αλλα κρατικά δικαστήρια έχουν ήδη αποφανθεί εναντίον των εναγόντων. Στο Μίσιγκαν, δικαστής αποφάσισε ότι το Κογκρέσο, και όχι τα δικαστήρια, πρέπει να πάρει την απόφαση σχετικά με το μέλλον της υποψηφιότητας Τραμπ.
Οι πολέμιοι του τέως προέδρου ευελπιστούν ότι η υπόθεση θα ενισχύσει την ευρύτερη προσπάθεια αποκλεισμού του και ενδεχομένως θα θέσει το ζήτημα ενώπιον του ανωτάτου δικαστηρίου των ΗΠΑ.
Δεν είναι όμως σαφές εάν το δικαστήριο θα μπορούσε να τον αποκλείσει από τα ψηφοδέλτια βάσει της 14ης τροπολογίας.
Ο πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας Τζο Μορένο μιλώντας στο BBC εξέφρασε την εκτίμηση ότι «δεν υπάρχει περίπτωση αυτό να αντέξει».
«Είναι εκπληκτικά αλαζονικό να αποφασίζει κάποιος μονομερώς ότι κάποιος έχει διαπράξει εξέγερση», δήλωσε ο Μορένο αναφερόμενος στην απόφαση της Μπέλοους.
«Αυτό θα προκαλέσει πολιτικό σάλο…» είπε, κάνοντας λόγο για «πολύ ασταθείς νομικές αποφάσεις» στο Μέιν και το Κολοράντο.
Ολα οδηγούν σε μία αναμέτρηση στο Ανώτατο Δικαστήριο η οποία, σύμφωνα με τον Μορένο, πρέπει να πραγματοποιηθεί «γρήγορα», ώστε να αποτραπεί το να αποφανθούν περισσότερες πολιτείες μεμονωμένα σχετικά με την υποψηφιότητα του Τραμπ.
Οι δικηγόροι του Τραμπ, εν τω μεταξύ, υποστήριξαν ότι η 14η τροπολογία δεν ισχύει για την προεδρία.
Δικηγόρος του Τραμπ υποστήριξε επίσης ότι η αναταραχή της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο δεν ήταν αρκετά σοβαρή ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί εξέγερση και ότι τα όποια σχόλια του Τραμπ προς τους υποστηρικτές του εκείνη την ημέρα στην Ουάσιγκτον ήταν νόμιμα στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου.
Ποιος ο πολιτικός αντίκτυπος
Η υπόθεση θα μπορούσε επίσης να έχει σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Οι σύμμαχοι του Τραμπ θα το παρουσιάσουν ως αντιδημοκρατική προσπάθεια να ανατραπεί η βούληση του αμερικανικού λαού, βάζοντάς την στο ίδιο τσουβάλι με τις πολυάριθμες νομικές υποθέσεις που αντιμετωπίζει σε πολιτειακά και ομοσπονδιακά δικαστήρια.
«Οι Δημοκρατικοί φοβούνται τόσο πολύ ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα κερδίσει στις 5 Νοεμβρίου 2024 που προσπαθούν παράνομα να τον βγάλουν από το ψηφοδέλτιο», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η Ρεπουμπλικανή βουλευτής Ελίζ Στέφανικ, στενή σύμμαχος του Τραμπ.
Ο Τραμπ δεν έκανε αναφορά στην απόφαση κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης στις 19 Δεκεμβρίου στην Αϊόβα. Ωστόσο, η εκστρατεία του έστειλε email κάνοντας λόγο για «δικτατορική απόφαση»:
«Οι ηγέτες του Δημοκρατικού Κόμματος βρίσκονται σε κατάσταση παράνοιας για το αυξανόμενο, κυρίαρχο προβάδισμα που έχει συγκεντρώσει ο πρόεδρος Τραμπ στις δημοσκοπήσεις. Εχουν χάσει την πίστη τους στην αποτυχημένη προεδρία Μπάιντεν και τώρα κάνουν ό,τι μπορούν για να σταματήσουν τους Αμερικανούς ψηφοφόρους από το να τους πετάξουν από το αξίωμα τον επόμενο Νοέμβριο».
Με πληροφορίες από Reuters, AP, BBC, Guardian
