Το περίγραμμα των γεωπολιτικών εξελίξεων οι οποίες θα κυριαρχήσουν το νέο έτος σκιαγραφεί μιλώντας στην «Κ» ο διακεκριμένος αναλυτής διεθνών σχέσεων Ρόμπερτ Κάπλαν. Ο Κάπλαν έχει γράψει 22 μπεστ σέλερ για τις διεθνείς σχέσεις, όπως τα «The Loom of Time», «The Tragic Mind», «The Revenge of Geography». Κατέχει την έδρα Robert Strausz-Hupé της Γεωπολιτικής στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, FPRI.
– Η Ρωσία εμφανίζεται ανθεκτική στην Ουκρανία και η δυτική υποστήριξη παρουσιάζει σημάδια κόπωσης. Τι να περιμένουμε το 2024;
– Οι πόλεμοι είναι πάντα απρόβλεπτοι. Οσο ανθεκτική κι αν φαίνεται η Ρωσία, όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, τόσο πιο αδύναμη καθίσταται τελικά η Ρωσία στα άλλα μέρη της αυτοκρατορίας της: τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, τη Σιβηρία και τη ρωσική Aπω Ανατολή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Ρωσία κρατάει τις δυνάμεις της στην Ουκρανία με μεγάλο οικονομικό και ανθρώπινο κόστος. Εχει χάσει δεκάδες χιλιάδες ζωές και τανκς. Ακόμη ένας χρόνος μάχης θα την εξαντλήσει περαιτέρω. Επομένως δεν είμαι πεπεισμένος, όπως άλλοι, ότι η Ρωσία κερδίζει πραγματικά. Το 2024 θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα κομβικό έτος στην Ιστορία της ρωσικής αυτοκρατορίας.
– Στη Μέση Ανατολή φαίνεται ότι έχουμε αποφύγει το χειρότερο σενάριο, δηλαδή της επέκτασης του πολέμου με την εμπλοκή δυνάμεων όπως το Ιράν. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιος σαφής οδικός χάρτης εξόδου από την κρίση. Ενα κομβικό ερώτημα είναι πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη μέρα στη Γάζα και κατά πόσο αυτός ο πόλεμος φέρνει πιο κοντά ή πιο μακριά μια λύση στο Μεσανατολικό ζήτημα. Ποια είναι η γνώμη σας;
Η Ρωσία κρατάει τις δυνάμεις της στην Ουκρανία με μεγάλο οικονομικό και ανθρώπινο κόστος. Eχει χάσει δεκάδες χιλιάδες ζωές και τανκς. Ακόμη ένας χρόνος μάχης θα την εξαντλήσει περαιτέρω.
– Δεν είμαι πεπεισμένος ότι έχει αποφευχθεί οριστικά ένας ευρύτερος πόλεμος στη Μέση Ανατολή. Στην πραγματικότητα, είναι θέμα χρόνου. Αυτή καθ’ αυτή η αγριότητα της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου έχει πιθανότατα αλλάξει τον ισραηλινό λογισμό σχετικά με το Ιράν. Αυτή τη στιγμή το Ισραήλ έχει εμπλακεί πλήρως στη Γάζα. Και οι Αμερικανοί έχουν εμπλακεί στην Ερυθρά Θάλασσα, με τους Χούθι τους οποίους υποστηρίζει το Ιράν. Αλλά μόλις τελειώσουν οι βασικές μάχες στη Γάζα, θα περίμενα από τους Ισραηλινούς –τους επόμενους μήνες έως έναν χρόνο– να στρέψουν την προσοχή τους στο Ιράν και τη Χεζμπολάχ. Το πυραυλικό σύστημα της Χεζμπολάχ αποτελεί τρομερή απειλή για τον πληθυσμό του βόρειου Ισραήλ. Αυτό είναι μη βιώσιμο. Επιπλέον, το Ισραήλ μπορεί επίσης να μην είναι διατεθειμένο να ανεχτεί για πάντα ένα ιρανικό πυρηνικό σύστημα όπλων. Οσο για το πολιτικό μέλλον της Γάζας, όλες οι εναλλακτικές είναι κακές. Η παλαιστινιακή πολιτική Αρχή στη Δυτική Οχθη είναι αδύναμη, διεφθαρμένη και εχθρική προς το Ισραήλ. Οποιος κι αν κυβερνήσει τη Γάζα, οι Ισραηλινοί θα διατηρήσουν εκεί ένα ισχυρό σύστημα ασφαλείας και πληροφοριών.
– Αυτή την περίοδο η ένταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας βρίσκεται σε ύφεση. Τι καταλαβαίνετε από τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στην Ελλάδα και τη Δύση; Μια ερώτηση είναι επίσης κατά πόσο η Τουρκία θα λάβει την αναβάθμιση των F-16.
– Ισως δεν υπάρχει σήμερα άλλος ηγέτης ανεπτυγμένης χώρας, η εξωτερική πολιτική του οποίου είναι τόσο καθορισμένη και υπολογισμένη από εγχώριες λαϊκιστικές εκτιμήσεις, όπως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία. Επομένως, η σχετική αναθέρμανση των δεσμών του με την Ελλάδα και τη Δύση δεν είναι αξιόπιστη. Η Ελλάδα θα πρέπει να επιβιώσει με τον Ερντογάν και να ελπίζει σε μια πραγματικά δημοκρατική Τουρκία στη συνέχεια. Αν και τις τελευταίες δύο δεκαετίες ο Ερντογάν έχει κάνει τόση ζημιά στους τουρκικούς θεσμούς, ώστε μπορεί να αφήσει ένα χάος στο πέρασμά του.
– Τι θα σήμαινε η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ για τη στρατηγική των ΗΠΑ στις διεθνείς σχέσεις;
– Θα σήμαινε το τέλος της ισχυρής αμερικανικής ηγεσίας στο ΝΑΤΟ και στον πόλεμο της Ουκρανίας. Θα μετατόπιζε σταθερά το επίκεντρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την Ευρώπη στην Κίνα και την Ασία. Οι Ισραηλινοί θα είχαν πιο ελεύθερα χέρια στη Μέση Ανατολή. Ολα αυτά θα ήταν ιστορικά. Θα ήταν ένας κόσμος πολύ λιγότερο σταθερός, πιο επιρρεπής σε κινδύνους.
