Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, πρόκειται να αναχωρήσει σήμερα Πέμπτη για τη Μέση Ανατολή.
Η νέα επίσκεψή του στην περιοχή, η τέταρτη μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, έρχεται στον απόηχο της δολοφονίας ηγέτη της Χαμάς στον Λίβανο την Τρίτη και των μυστηριωδών δίδυμων εκρήξεων στο Ιράν χθεςΤετάρτη, όπου σκοτώθηκαν περισσότεροι από 100 άνθρωποι.
Οι νέες επιθέσεις, σε συνδυασμό με τον συνεχιζόμενο πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς στη Γάζα και τις επιθέσεις των Χούθι της Υεμένης σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, αυξάνουν τους φόβους για ευρύτερο πόλεμο στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να παρασύρει και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αμερικανοί, Ισραηλινοί και Λιβανέζοι αξιωματούχοι έχουν επισημάνει τα τελευταία 24ωρα ότι ελάχιστοι επιθυμούν ο πόλεμος στη Γάζα να εξελιχθεί σε ευρύτερη σύγκρουση.
Ωστόσο, το σοκ από τη δολοφονία στη Βηρυτό και τις επιθέσεις στο Ιράν, καθώς και η οργή για την αύξηση των θυμάτων μεταξύ των Παλαιστίνιων αμάχων στη Γάζα δυναμιτίζουν περισσότερο το κλίμα.
Προειδοποίηση προς Χούθι
Σε μία προσπάθεια να αποτρέψουν την κλιμάκωση, λίγες ώρες αφότου εξερράγησαν οι βόμβες στο Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες και 12 σύμμαχοί τους εξέδωσαν γραπτή προειδοποίηση προς τους Χούθι της Υεμένης, οι οποίοι πραγματοποιούν σχεδόν καθημερινά επιθέσεις με πυραύλους, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και από θαλάσσης εναντίον εμπορικών πλοίων.
Μέχρι στιγμής οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κρατηθεί μακριά από αντίποινα κατά των βάσεων των Χούθι στην Υεμένη, εν πολλοίς επειδή δεν θέλουν να υπονομεύσουν την εύθραυστη εκεχειρία στον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα.
Ωστόσο, πλέον οι αξιωματούχοι του Μπάιντεν διαμηνύουν ότι η υπομονή των ΗΠΑ εξαντλείται.
«Ας είναι πλέον σαφές το μήνυμά μας: Ζητάμε τον άμεσο τερματισμό αυτών των παράνομων επιθέσεων και την απελευθέρωση των παράνομα κρατούμενων πλοίων και πληρωμάτων» ανέφεραν αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου σε ανακοίνωση που εξέδωσαν την Τετάρτη, μία ημέρα αφότου ο ναυτιλιακός κολοσσός Maersk ανακοίνωσε ότι θα διακόψει τις δραστηριότητές του στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Οι Χούθι» συνεχίζει η ανακοίνωση «θα φέρουν την ευθύνη των συνεπειών εάν συνεχίσουν να απειλούν ζωές, την παγκόσμια οικονομία και την ελεύθερη ροή του εμπορίου στις κρίσιμες υδάτινες οδούς της περιοχής».
Η προειδοποίηση, που υπογράφεται επίσης από τη Βρετανία, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, το Μπαχρέιν, το Βέλγιο, τον Καναδά, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και την Ολλανδία, προειδοποιεί για στρατιωτικά πλήγματα.
Το Σαββατοκύριακο, το αμερικανικό ναυτικό βύθισε τρεις βάρκες των Χούθι, οδηγώντας σε θάνατο όλα τα μέλη του πληρώματος, που είχαν προηγουμένως ανοίξει πυρ εναντίον αμερικανικών ελικοπτέρων, τα οποία πλησίαζαν για να προσφέρουν βοήθεια σε φορτηγό πλοίο της Maersk.
Παρέμβαση του Ιράν
Μετά το επεισόδιο του Σαββατοκύριακου, τη Δευτέρα, το πολεμικό ναυτικό του Ιράν ανακοίνωσε την ανάπτυξη στολίσκου πολεμικών πλοίων στην περιοχή.
Την ίδια ημέρα, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν εξέφρασε «ευγνωμοσύνη και εκτίμηση» σε αξιωματούχο των Χούθι που επισκέφθηκε την Τεχεράνη για την υποστήριξη της ομάδας προς τη Χαμάς, μετέδωσε το κυβερνητικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος δήλωσε ότι η αποστολή των πολεμικών πλοίων, τα οποία προστίθενται σε ιρανικό κατασκοπευτικό πλοίο που βρίσκεται ήδη στην περιοχή, σηματοδοτεί την ιρανική υποστήριξη προς τους Χούθι.
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι το Ιράν δεν σχεδιάζει τα πολεμικά πλοία να εμπλακούν σε αντιπαράθεση με τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι θέλει να αποφύγει τις άμεσες στρατιωτικές επιθέσεις κατά των Χούθι, για να μην κλιμακωθεί η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
«Παραμένουμε απίστευτα ανήσυχοι, όπως ήμασταν από την αρχή της σύγκρουσης, για τον κίνδυνο επέκτασης της σύγκρουσης σε άλλα μέτωπα», δήλωσε ο Μάθιου Μίλερ, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στους δημοσιογράφους χθες Τετάρτη.
Ωστόσο, ενδεχόμενη συνέχιση των επιθέσεων των Χούθι, με την παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων υπό τις ΗΠΑ, καθώς και ιρανικών δυνάμεων στην Ερυθρά αυξάνει τον κίνδυνο νέων εντάσεων.
Οργή
Την ίδια ώρα, η πανίσχυρη Χεζμπολάχ του Λιβάνου δεσμεύτηκε ότι η δολοφονία την Τρίτη του Σάλεχ Αλ Αρούρι, ηγέτη της Χαμάς, σε προάστιο της Βηρυτού, δεν θα μείνει αναπάντητη.
Βασικός σύμμαχος της Χαμάς, η Χεζμπολάχ ασκεί ντε φάκτο έλεγχο στα νότια προάστια της Βηρυτού όπου σημειώθηκε η έκρηξη και έχει εμπλακεί σε κλιμακούμενες συγκρούσεις με τις ισραηλινές δυνάμεις εδώ και μήνες.
Οι συνθήκες γύρω από τις εκρήξεις σε μνημόσυνο για τον πρώην στρατηγό του Ιράν, Κασέμ Σουλεϊμανί, στο Κέρμαν του Ιράν, είναι πιο σκοτεινές, ωστόσο εξίσου μεγάλο ήταν το σοκ και η οργή που προκάλεσε η επίθεση.
Το Ιράν έσπευσε να κατηγορήσει το Ισραήλ. Ωστόσο, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν αμφιβολίες ως προς το αν οι Ισραηλινοί διεξήγαγαν το χτύπημα: Οι περισσότερες ενέργειές τους κατά του Ιράν ήταν εξαιρετικά στοχευμένες, από την εξουδετέρωση του επικεφαλής αρχιτέκτονα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης μέχρι την ανατίναξη συγκεκριμένων πυρηνικών και πυραυλικών εγκαταστάσεων, ανέφεραν.
Τρεις ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι και ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσαν χθες Τετάρτη ότι το Ισλαμικό Κράτος ή άλλη τρομοκρατική ομάδα πιθανόν να κρύβεται πίσω από την επίθεση.
Αλλοι αναλυτές υποστήριξαν πάντως την πιθανότητα ισραηλινή ομάδα να άφησε μία επίθεση να ξεφύγει από τον έλεγχο.
Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, εξέδωσε χθες Τετάρτη δήλωση με την οποία κατηγόρησε για την επίθεση τους «κακόβουλους και εγκληματίες εχθρούς» του έθνους, χωρίς να κατονομάσει συγκεκριμένη ομάδα ή χώρα.
Ο Χαμενεΐ υποσχέθηκε ότι οι εχθροί του Ιράν θα πρέπει να γνωρίζουν ότι «αυτή η τραγωδία θα έχει ισχυρή απάντηση».
Ωστόσο, ο αγιατολάχ, σύμφωνα με πηγές που επικαλούνται οι New York Times σε ανάλυση σήμερα Πέμπτη με τίτλο «Οι επιθέσεις αυξάνουν τους φόβους ενός ευρύτερου πολέμου για τη Μέση Ανατολή και τις ΗΠΑ», φέρεται να έδωσε εντολή στους Ιρανούς στρατιωτικούς διοικητές να επιδιώξουν «υπομονή».
Φέρεται ακόμη, σύμφωνα με την ίδια πηγή, να τους κάλεσε να αποφύγουν να οδηγήσουν τη χώρα σε άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Διπλωματικές πρωτοβουλίες
Οι περισσότεροι αναλυτές επισημαίνουν ότι θα ήταν πρόωρη οποιαδήποτε εκτίμηση για το αν θα ξεσπάσει ευρύτερος πόλεμος.
Το Ισραήλ δεν θα είχε χτυπήσει τον Αλ Αρούρι αν θεωρούσε πως μία τέτοια ενέργεια θα οδηγούσε άμεσα σε κλιμάκωση της σύγκρουσης στα σύνορα με τον Λίβανο.
Ωστόσο, οι εκρήξεις, όποια και αν ήταν η αιτία που τις πυροδότησε, οι οποίες ήρθαν τόσο σύντομα μετά τη δολοφονία, ενέτειναν τις ανησυχίες για επέκταση.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι δεν θέλησαν να σχολιάσουν αν οι δυνάμεις τους είχαν ως στόχο τον Αλ Αρούρι, ωστόσο Λιβανέζοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι απέδωσαν την επίθεση στο Ισραήλ.
Στον απόηχο της δολοφονίας, η κυβέρνηση Μπάιντεν αύξησε τις διπλωματικές προσπάθειες με αξιωματούχους στον Λίβανο, στο πλαίσιο προσπάθειας να πιέσει τη Χεζμπολάχ να μην κλιμακώσει.
Οι προτεραιότητες του ταξιδιού Μπλίνκεν
«Οι πιθανότητες περιφερειακού πολέμου στη Μέση Ανατολή αυξάνονται από το 15% στο 30%» δήλωσε ο απόστρατος ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ στους ΝΥΤ. «Εξακολουθούν να είναι σχετικά χαμηλές, αλλά υψηλότερες από ό,τι πριν, και σίγουρα δυσάρεστα υψηλές» πρόσθεσε.
Αναλυτές επισημαίνουν ακόμη ότι, αν και η Χεζμπολάχ και το Ιράν έχουν εμπλακεί σε αψιμαχίες και επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, δεν προτίθενται να διευρύνουν τη σύγκρουση.
«Καθ’ όλη τη διάρκεια της καταστροφής στη Γάζα, η Χεζμπολάχ έχει υποστηρίξει ότι θα εμπλακεί με περιορισμένο τρόπο» για να δεσμεύσει κάποιες από τις δυνάμεις του Ισραήλ κοντά στον Λίβανο, ανέφερε σε συνέντευξή του ο Πολ Σάλεμ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής. «Ηταν ξεκάθαρο ότι δεν θα συμμετάσχουν άμεσα στη μάχη», πρόσθεσε.
Ο ίδιος θεωρεί ότι, παρόλο που το Ιράν έχει βοηθήσει στον σχεδιασμό επιθέσεων στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των πυραυλικών επιθέσεων των Χούθι κατά εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, δεν έχει μέχρι στιγμής επιτεθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το Ισραήλ.
Η Ουάσιγκτον έχει προσπαθήσει μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου να περιορίσει τη σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
Το Πεντάγωνο έστειλε δύο αεροπλανοφόρα και διπλασίασε τον αριθμό των αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών στην περιοχή, για να αποτρέψει το Ιράν και τις υποστηριζόμενες από την Τεχεράνη δυνάμεις στον Λίβανο, στην Υεμένη, τη Συρία και στο Ιράκ από το να διευρύνουν τον πόλεμο.
Πλέον, αυτή η στρατηγική εμφανίζει σημάδια φθοράς. Αεροπλανοφόρα υπό το Gerald R. Ford εγκαταλείπουν την περιοχή, ανακοίνωσε το Πεντάγωνο αυτή την εβδομάδα.
Με το ταξίδι του Μπλίνκεν θα αποσαφηνιστεί η στρατηγική της Ουάσιγκτον για την επέκταση της νέας ανάφλεξης.
Αμερικανός αξιωματούχος που ενημέρωσε χθες, Τετάρτη, το Reuters και το Γαλλικό Πρακτορείο, υπό τον όρο της ανωνυμίας, για το ταξίδι, δήλωσε ότι ο διπλωματικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Αμος Χόχσταϊν θα ταξιδέψει επίσης στο Ισραήλ σε μία προσπάθεια να κατευνάσει τις εντάσεις μεταξύ της χώρας και της Χεζμπολάχ.
Ο Μπλίνκεν αναχωρεί σήμερα το βράδυ «για στάσεις σε διάφορες πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ», δήλωσε ο αξιωματούχος, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
«Δεν είναι προς το συμφέρον κανενός –ούτε προς το συμφέρον καμίας χώρας στην περιοχή, ούτε προς το συμφέρον καμίας χώρας στον κόσμο– να δούμε αυτή τη σύγκρουση να κλιμακώνεται περισσότερο από ό,τι ήδη συμβαίνει», δήλωσε νωρίτερα χθες ο Μάθιου Μίλερ.
Με πληροφορίες από Reuters, AFP, NYT
