Τα κόμματα που εκπροσωπούν την εθνικιστική δεξιά και την ακροδεξιά στα κράτη μέλη της Ε.Ε. οδεύουν προς τις ευρωκάλπες του Ιουνίου με μεγάλες προσδοκίες και στοχεύοντας ψηλά. Θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν σχεδόν το ένα τέταρτο των εδρών, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.
Ακόμα και αν η κεντροδεξιά, που φαίνεται να έχει το προβάδισμα, αρνηθεί να συνεργαστεί με τα ολοένα και πιο ισχυρά κόμματα του πολιτικού περιθωρίου, η ακροδεξιά θα μπορούσε, για πρώτη φορά, να επηρεάσει την πολιτική ατζέντα της Ευρώπης.
Θα μπορούσε όμως να συγκεντρώσει αρκετή εξουσία ώστε να απειλήσει «ιερές αξίες» της Ε.Ε. όσον αφορά το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να μπλοκάρει ή ακόμη και να ανατρέψει «πράσινους» νόμους;
Δεξιά μετατόπιση
Πολιτικοί αναλυτές περιμένουν σημαντική μετατόπιση προς τα δεξιά στις εκλογές του Ιουνίου, όταν 400 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρη την Ε.Ε, θα ψηφίσουν για να εκλέξουν 720 αντιπροσώπους στις Βρυξέλλες.
Η ακροδεξιά ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η έκτη μεγαλύτερη από τις συνολικά επτά σήμερα, αναμένεται να κερδίσει 40 έδρες τον Ιούνιο, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.
Κάτι που θα της επέτρεπε να εκπροσωπηθεί από 98 βουλευτές και να αποτελέσει την τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στο ευρωκοινοβούλιο, την οποία σήμερα καταλαμβάνουν οι Φιλελεύθεροι.
Ποιοι συμμετέχουν
Σε αυτή την ομάδα συμμετέχουν ήδη η γερμανική ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και το γαλλικό ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός (RN).
Επιπλέον, εάν η σημερινή πέμπτη μεγαλύτερη ομάδα, η 67μελής δεξιά ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), όπου συμμετέχουν οι κυβερνώντες Αδελφοί της Ιταλίας και το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας, ενισχυθεί επίσης κατά περίπου 18 έδρες, όπως προβλέπουν αναλυτές, θα μπορούσε να γίνει η τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα, ξεπερνώντας τόσο τους Πράσινους όσο και τους Φιλελεύθερους.
Μαζί με τα 12 μέλη του κόμματος του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, που είναι πολιτικά «άστεγα», προς το παρόν, οι δύο ομάδες που εκπροσωπούν τον εθνικισμό και την ακροδεξιά στο Ευρωκοινοβούλιο θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν το 25% των εδρών, σύμφωνα με δημοσκόπηση που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Οι ευρωβουλευτές του κόμματος του Ορμπαν θα ενταχθούν στη δεξιά ομάδα της Μελόνι μετά τις εκλογές, δήλωσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός την Πέμπτη, σύμφωνα με τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης.
Μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να επηρεάσει την πολιτική των θεσμικών οργάνων λήψης αποφάσεων της Ε.Ε. για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Κεντροδεξιά «αναχώματα»
Ανώτερο στέλεχος της μεγαλύτερης ομάδας στο Κοινοβούλιο, του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, δήλωσε: «Ακόμα και εάν διατηρηθεί η σημερινή πλειοψηφία στο επόμενο Κοινοβούλιο, νομίζω ότι η δυναμική αλλάζει δραματικά».
Για παράδειγμα, η αύξηση της εκπροσώπησης της ακροδεξιάς θα μπορούσε να καταστήσει δύσκολη τη διαδικασία έγκρισης από το Ευρωκοινοβούλιο ατόμων σε κομβικές θέσεις, όπως η κεντροδεξιά πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία φημολογείται ότι θα διεκδικήσει ακόμα μία θητεία.
Ηδη, σε σχεδόν δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, σκληροπυρηνικά αντιμεταναστευτικά κόμματα, και πιο ακραία, όπως του Χέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία, βρίσκονται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων ή σε απόσταση αναπνοής, στη δεύτερη θέση.
Επιπλέον, από την Ιταλία μέχρι την Ολλανδία, ακροδεξιά κόμματα όπως ο Εθνικός Συναγερμός στη Γαλλία και η Εναλλακτική για τη Γερμανία «επενδύουν», μεταξύ άλλων, στην οργή των αγροτών για να διευρύνουν την απήχησή τους ενόψει των ευρωεκλογών τον Ιούνιο.
Επί δεκαετίες, οι ψηφοφόροι σταδιακά εγκατέλειπαν τα κυρίαρχα κόμματα σε ολόκληρη την Ευρώπη, σε μία προσπάθεια να περιορίσουν τις πολλαπλές κρίσεις του κόστους ζωής, το μεγάλο οικονομικό κραχ, τα εκατομμύρια των προσφύγων που διέσχιζαν τα ανατολικά και νότια σύνορα, τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε μεγάλες πρωτεύουσες και τις δραστικές αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων εν μέσω ενός πολέμου στην Ευρώπη.
Παρόλα αυτά, τα κεντρώα κόμματα κατάφερναν να αποκρούουν την απειλή στις εκλογικές αναμετρήσεις.
Μπορεί να κερδίσει χωρίς να κερδίσει
Ο Χανς Κουντνάνι, συγγραφέας του βιβλίου Eurowhiteness, ο οποίος έχει γράψει για την πιθανότητα μιας ακροδεξιάς Ε.Ε., δήλωσε: «Η ακροδεξιά μπορεί να κερδίσει χωρίς να κερδίσει, εάν η κεντροδεξιά υιοθετήσει τη ρητορική και τις πολιτικές της, ειδικά σε ζητήματα όπως η ταυτότητα, η μετανάστευση και το Ισλάμ».
Εάν οι τρεις κεντρώες ομάδες διατηρούσαν μία έστω ψαλιδισμένη, κατά 30 έδρες, πλειοψηφία, η ακροδεξιά επιρροή δεν θα αυξανόταν θεαματικά, ενώ απομένουν ακόμη τέσσερις μήνες μέχρι τις εκλογές.
Πάντως, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Europe Elects, «οι ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη αλλάζουν σταδιακά τη ρητορική τους και αντί να πιέζουν για έξοδο από την Ε.Ε., δίνουν πλέον προτεραιότητα στην ανάγκη αλλαγής της Ενωσης, κάτι που θα μπορούσε εν δυνάμει να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους ενόψει των ευρωεκλογών».
Η κόκκινη γραμμή
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέκαθεν εμπόδιζε μέλη της ακροδεξιάς να καταλαμβάνουν σημαίνουσες θέσεις, όπως η προεδρία επιτροπών, η συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις ή στο προεδρείο των κορυφαίων ευρωβουλευτών που ασχολείται με τις εσωτερικές υποθέσεις και τον ετήσιο προϋπολογισμό του, ύψους 2 δισ. ευρώ.
Ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ δήλωσε στο Politico ότι η ομάδα έχει χαράξει κόκκινη γραμμή απέναντι στην «αντιευρωπαϊκή ριζοσπαστική δεξιά».
«Οι τρεις αρχές που έχω ορίσει ως αρχηγός της ομάδας είναι οι εξής: Ολοι οι εταίροι μας πρέπει να είναι υπέρ της Ευρώπης, υπέρ της Ουκρανίας και υπέρ του κράτους δικαίου», ξεκαθάρισε.
Ωστόσο, το ΕΛΚ δέχεται επί μήνες σφοδρή κριτική από τους Σοσιαλιστές, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους επειδή φλερτάρει με κόμματα που βρίσκονται στα δεξιά του.
Οι ακροδεξιοί ευρωβουλευτές από την πλευρά τους φαίνεται πως έχουν σχέδιο που θα τους επιτρέψει να παρακάμψουν το μακροχρόνιο τείχος που τους κλείνει τον δρόμο προς την εξουσία και την επιρροή.
Ο Μαξιμίλιαν Κραχ, ακροδεξιός Γερμανός ευρωβουλευτής, ο οποίος ηγείται του ψηφοδελτίου του AfD, το οποίο φιλοδοξεί αν αυξήσει θεαματικά τις δυνάμεις του στο επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε: «Θέλω να χρησιμοποιήσω τις ευκαιρίες αυτού του Κοινοβουλίου με εποικοδομητικό τρόπο».
Αναφερόμενος στην αρχή του τείχους προστασίας, βάσει της οποίας τα δημοκρατικά κόμματα συμφωνούν να μην συνεργάζονται με αντιδημοκρατικές δυνάμεις τόνισε, «δεν είμαι εδώ για να καταστρέψω».
Εσωτερικές αδυναμίες
Θετικό στοιχείο για τις προοδευτικές και τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις αποτελεί το ότι η ακροδεξιά δύσκολα θα μπορέσει να συμμαζευτεί.
Για παράδειγμα, διχασμένα εμφανίζονται τα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου της Εναλλακτικής για τη Γερμανία όπου οι παλαιοκομματικοί δεν τα βρίσκουν με τη νέα δεξιά πτέρυγα του κόμματος.
Την περασμένη εβδομάδα η επικεφαλής του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού, Μαρίν Λεπέν, επιτέθηκε στους Γερμανούς ομολόγους της για υπερβολικά ακραία σχέδια απέλασης εκατομμυρίων ανθρώπων, τα οποία συζητήθηκαν σε συνέδριο και αποκαλύφθηκαν από δημοσιογράφους. Διερωτήθηκε αν θα μπορούσαν να παραμείνουν στην ίδια ομάδα σε επίπεδο Ε.Ε.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο διάχυτος φόβος που εκδηλώνεται για την ακροδεξιά είναι μάλλον υπερβολικός, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του πολιτικού επιστήμονα και συγγραφέα Τάκη Παππά στην «Κ».
«Ο χώρος της ελληνικής ακροδεξιάς είναι διασπασμένος σε τρία μικρά κόμματα, με απόψεις που είναι περισσότερο γραφικές παρά επικίνδυνες, με ηγεσίες που είναι πολιτικά αστοιχείωτες και χλευάζονται δημόσια, με μηδενική διάθεση για μεταξύ τους συνεργασία, σε πλήρη απομόνωση στο περιθώριο της πολιτικής μας ζωής», όπως τονίζει.
Ορμπαν, Μελόνι και Βίλντερς
Το ζήτημα της ενίσχυσης της ακροδεξιάς στην Ε.Ε., ανεξάρτητα από τις ειδικές συνθήκες και διακυμάνσεις ανά κράτος μέλος, δεν περιορίζεται στον βαθμό εκπροσώπησής της στο Ευρωκοινοβούλιο.
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που αποτελείται από τους επικεφαλής των κυβερνήσεων των κρατών μελών, ήδη συμμετέχουν η ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, ο Ούγγρος Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν και ο λαϊκιστής Σλοβάκος σύμμαχός του Ρόμπερτ Φίτσο, ενώ ο Χέερτ Βίλντερς συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού στην Ολλανδία μετά την εκλογική του νίκη.
Η τάση φαίνεται ότι θα έχει διάρκεια και συνέπειες. Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η Πορτογαλία, όπου η ακροδεξιά ανέβηκε στο 21% της πρόθεσης ψήφου σε νέα δημοσκόπηση, ενόψει των πρόωρων εκλογών στη χώρα, που είναι προγραμματισμένες για τις 10 Μαρτίου, πλησιάζοντας τα κυρίαρχα κεντροαριστερά και κεντροδεξιά κόμματα, των οποίων η υποστήριξη έχει μείνει στάσιμη.
Ερευνα για λογαριασμό της SIC TV και της εφημερίδας Expresso, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Πέμπτη, έδειξε ότι το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) της Πορτογαλίας προηγείται με 29%, αλλά με ελάχιστες πιθανότητες να παραμείνει στην εξουσία, καθώς το κοινοβούλιο θα ελέγχεται από δεξιά πλειοψηφία.
Με πληροφορίες από Reuters, Politico
