Οχι πολύ πριν από τη δολοφονία του, σε ερώτηση αν φοβόταν πως έχει στοχοποιηθεί, ο Σάλεχ αλ Αρούρι απαντούσε πως δεν είναι ασυνήθιστο για τους διοικητές της Χαμάς «να γίνονται μάρτυρες. Νομίζω πως ήδη έζησα πολύ».
Το βράδυ της δεύτερης ημέρας του νέου έτους, ο δεύτερος στην ιεραρχία της Χαμάς μετά τον Ισμαήλ Χανίγιε και ηγέτης της οργάνωσης στη Δυτική Οχθη έπεφτε νεκρός έπειτα από επίθεση drone σε πολυώροφο κτίριο του προαστίου Νταχίγε της Βηρυτού.
Την επομένη του θανάτου του Αρούρι, ο επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών, Νταβίντ Μπαρνέα, ανακοίνωνε πως η Μοσάντ «έχει δεσμευτεί να κάνει ξεκαθάρισμα λογαριασμών» για την επίθεση της Χαμάς. «Θα λογοδοτήσουν οι δολοφόνοι που εισέβαλαν στη συνοριακή περιοχή της Γάζας στις 7 Οκτωβρίου – οι ενορχηστρωτές και εκείνοι που τους έστειλαν», διεμήνυε.
Η συγκυρία των δηλώσεών του ήταν ιδιαίτερου συμβολισμού, καθώς γίνονταν κατά την κηδεία του θρυλικού προκατόχου του Ζβι Ζαμίρ, ο οποίος είχε το γενικό πρόσταγμα στην ισραηλινή επιχείρηση που ακολούθησε την απαγωγή και τη δολοφονία Ισραηλινών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, το 1972, από την παλαιστινιακή οργάνωση «Μαύρος Σεπτέμβρης».
Ομάδες διάσωσης αναζητούν σημεία ζωής στα συντρίμμια, μετά την έκρηξη που σκότωσε τον Σαλέχ αλ Αρούρι – Φωτ.: AP Photo/Bilal Hussein
«Θα χρειαστεί χρόνος, όπως ακριβώς έγινε και μετά τη σφαγή του Μονάχου. Ομως θα τους βρούμε όπου κι αν βρίσκονται. Κάθε μάνα Αράβισσα οφείλει να γνωρίζει πως αν ο γιος της συμμετείχε, άμεσα ή έμμεσα, στη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, είναι ένοχος και θα το πληρώσει», προσέθεσε.
Το Ισραήλ δεν επιβεβαίωσε, ούτε διέψευσε πως βρισκόταν πίσω από τη δολοφονία του 57χρονου Αλ Αρούρι. Δέκα ημέρες μετά, ο Μαρκ Ρεγκέβ, σύμβουλος του Ισραηλινού πρωθυπουργού, διεμήνυε σε δημοσιογράφους πως «η θέση μας είναι ότι οποιοσδήποτε στη διοικητική δομή της Χαμάς ενεπλάκη στη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου θα πληρώσει το τίμημα. Θα τους βρούμε και θα αποδώσουμε δικαιοσύνη».
Τα λόγια του Μπαρνέα, οι δηλώσεις άλλων Ισραηλινών αξιωματούχων, αλλά και το επιχειρησιακό προηγούμενο του Μονάχου λειτουργούν ως προειδοποίηση προς την ηγεσία της Χαμάς είτε βρίσκονται στα παλαιστινιακά εδάφη και στις πέριξ χώρες, όπως στον Λίβανο, αλλά και στην Τουρκία, στο Κατάρ, ακόμη και στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
«Μας πήρε πάνω από 10 χρόνια να ξεφορτωθούμε όσους οργάνωσαν τη σφαγή του Μονάχου, αλλά τους βρήκαμε. Και θα κάνουμε το ίδιο με όσους κρύβονται πίσω από την 7η Οκτωβρίου. Θα τους βρούμε και το ξέρουν», προειδοποιεί στο Politico ο Γιαακόβ Πέρι, πρώην επικεφαλής του Σιν Μπετ, της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας του Ισραήλ.
Βαθύ τραύμα
Η πρώτη ισραηλινή εκστρατεία εξουδετέρωσης με στόχο όσους σχεδίασαν και εξετέλεσαν την επίθεση κατά αθλητών και προπονητών στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Μονάχου ξεκίνησε πριν από μισό αιώνα από την τότε πρωθυπουργό Γκόλντα Μέιρ.
Τα ξημερώματα της 5ης Σεπτεμβρίου 1972 οκτώ ένοπλοι, μεταμφιεσμένοι σε αθλητές, της οργάνωσης «Μαύρος Σεπτέμβρης», πτέρυγας της PLO, εισέβαλαν στις εγκαταστάσεις χρησιμοποιώντας κλεμμένα κλειδιά. Δύο Ισραηλινοί αθλητές έπεσαν νεκροί επιτόπου, ενώ οι εξτρεμιστές συνέλαβαν ως ομήρους άλλους εννέα, αξιώνοντας την απελευθέρωση περισσότερων από 200 Παλαιστινίων οι οποίοι κρατούνταν σε ισραηλινές φυλακές, την αποφυλάκιση του Αντρέας Μπάαντερ και της Ουλρίκε Μάινχοφ, μελών της οργάνωσης «Φράξια Κόκκινος Στρατός» (RAF), από τις γερμανικές φυλακές, και την παραχώρηση αεροπλάνου με προορισμό ένα ασφαλές μέρος στη Μέση Ανατολή. Η επέμβαση – πανωλεθρία της γερμανικής αστυνομίας στο στρατιωτικό αεροδρόμιο όχι μόνο δεν απέτρεψε, αλλά αύξησε τους νεκρούς. Συνολικός απολογισμός, έντεκα Ισραηλινοί νεκροί, πέντε από τους Παλαιστίνιους απαγωγείς και ένας αστυνομικός.
Η Μέιρ έστειλε τον Ζαμίρ για να συνεργαστεί με τις γερμανικές Αρχές, ο οποίος μεταγενέστερα περιέγραφε με πικρία τη γερμανική ανεπάρκεια σε όπλα που κατέληξε σε πανωλεθρία. «Οι ελεύθεροι σκοπευτές χρησιμοποιούσαν παλιά τουφέκια χωρίς τηλεσκοπικά σκοπευτικά. Χωρίς τίποτα. Μου ράγισε η καρδιά», έλεγε σε ντοκιμαντέρ.
Οπως και οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, η σφαγή του Μονάχου είχε προκαλέσει σοκ στο Ισραήλ, μια χώρα που είχε δημιουργηθεί έπειτα από δεκαετίες άγριου αντισημιτισμού και πογκρόμ μετά το Ολοκαύτωμα. Οι δολοφονίες αυτές ενέτειναν τους βαθιά ριζωμένους φόβους στο εβραϊκό συλλογικό υποσυνείδητο, υποδαυλίζοντας την ίδια ορμή για αντίποινα που βιώνει και σήμερα η χώρα.
Αρχικά, η Γκόλντα Μέιρ προέβαλε αντίσταση στα σχέδια για εξόντωση Παλαιστίνιων τρομοκρατών σε ξένο έδαφος, αλλά τελικά κάμφθηκε από τον επικεφαλής της Μοσάντ, Ζβι Ζαμίρ που πέθανε στις αρχές Γενάρη. – Φωτ. αρχείου: ΑΡ
«Ηταν ένα πραγματικό σοκ για τον ισραηλινό λαό. Ο συνδυασμός της φύσης των δολοφονιών, της ανημποριάς των αθλητών και του ότι διαπράχθηκαν σε γερμανικό έδαφος είχε φοβερό αντίκτυπο», έλεγε στο Γαλλικό Πρακτορείο προ δύο ετών ο Εχούντ Μπάρακ, πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ που συμμετείχε στην επιχείρηση ως μέλος της επίλεκτης ομάδας.
Οι δολοφονίες προκάλεσαν «βαθιά οδύνη και μεγάλη οργή», πυροδοτώντας μια συντονισμένη προσπάθεια «να πάρουμε εκδίκηση, να σκοτώσουμε (τους) εμπλεκομένους» και να αποτρέψουμε παρόμοιες επιθέσεις στο μέλλον.
Επιχείρηση «Οργή του Θεού»
Αρχικά, η Μέιρ ήταν επιφυλακτική στο δόγμα «οφθαλμός αντί οφθαλμού», στην ιδέα να χρησιμοποιήσει τρομοκρατία για να πατάξει την τρομοκρατία, στοχεύοντας και σκοτώνοντας Παλαιστίνιους μαχητές στο εξωτερικό, ιδίως στην Ευρώπη, αποκάλυπτε αργότερα ο Ζαμίρ.
«Σε κάποιες από τις συνομιλίες μου με την Γκόλντα εξέφρασε την ανησυχία της πως οι άνθρωποί μας θα εμπλέκονταν σε παράνομες δραστηριότητες σε ευρωπαϊκό έδαφος», είχε πει ο Ζαμίρ στη Haaretz το 2006. Ωστόσο, ο ισχυρός άνδρας της Μοσάντ κατάφερε να κάμψει τους δισταγμούς της πρωθυπουργού, υποστηρίζοντας πως επρόκειτο περισσότερο για επιχείρηση αποτροπής παρά εκδίκησης.
Κάπως έτσι η Γκόλντα Μέιρ συμφώνησε στην επιχείρηση «Οργή του Θεού», μια μυστική εκστρατεία για τον εντοπισμό και τη δολοφονία όσων ήταν ύποπτοι για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση της επίθεσης στο Μόναχο.
Τους επόμενους μήνες, οι επικεφαλής του «Μαύρου Σεπτέμβρη» και συνεργάτες τους από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) άρχισαν να πεθαίνουν υπό μυστηριώδεις συνθήκες σε Ρώμη, Παρίσι και Κύπρο.
Για τη διεκπεραίωση της αποστολής στρατολογήθηκαν πράκτορες από τις ειδικές δυνάμεις του IDF –μεταξύ αυτών και η αναγνωριστική μονάδα Sayeret Matkal– και από τις μυστικές υπηρεσίες Μοσάντ και Σιν Μπετ.
Πρώτος στόχος έμελλε να γίνει ο Γαέλ Ζουάιτερ, εξάδελφος του Γιάσερ Αραφάτ. Δύο μήνες μετά το Μόναχο τραυματίστηκε θανάσιμα στο λόμπι του συγκροτήματος διαμερισμάτων όπου διέμενε στη Ρώμη. Τον Δεκέμβριο, ο Μαχμούντ Χαμσάρι, ο κορυφαίος αξιωματούχος της PLO στο Παρίσι, τραυματίστηκε σοβαρά από βόμβα στο γραφείο του που πυροδοτήθηκε εξ αποστάσεως και κατέληξε αρκετές εβδομάδες αργότερα.
Ο Eχούντ Μπάρακ, τότε διοικητής της Sayeret Matkal που είχε αναλάβει την εξουδετέρωση των Mohammed Youssef al-Najjar, Kamal Adwan και Kamal Nasser, χρειάστηκε να μεταμφιεστεί σε γυναίκα, με μακιγιάζ και ψεύτικο στήθος, για να διεκπεραιώσει την αποστολή.
«Αποφασίσαμε να υποδυθούμε κάποιοι από εμάς τα κορίτσια. Ημουν διοικητής της μονάδας τότε, όμως είχα baby face, οπότε ταίριαξε. Ντύθηκα καστανή, όχι ξανθιά, με κραγιόν και μπλε σκιά στα μάτια, ενώ με στρατιωτικές κάλτσες φτιάξαμε “στήθος”», περιέγραφε στην ίδια συνέντευξη, του 2022, ο τότε 80χρονος Μπάρακ.
Περαιτέρω επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε Αθήνα, Ρώμη, Παρίσι και Βαρσοβία. Οι τελευταίοι υπαίτιοι της σφαγής του ’72, που δολοφονήθηκαν, ήταν οι Αμπού Αλ Χασάν Κασίμ και Χαμντί Αντγουάν, ύστερα από έκρηξη σε παγιδευμένο αυτοκίνητο στη Λεμεσό. Το ημερολόγιο έδειχνε Φεβρουάριο του 1988, 16 ολόκληρα χρόνια μετά την επίθεση στο Ολυμπιακό Χωριό του Μονάχου.
Η 7η Οκτωβρίου και η… YAMAM
Οσα συνέβησαν τα χρόνια μετά τον Σεπτέμβρη του 1972 αποτελούν κάποιου είδους «teaser», προπομπό εξελίξεων για τα όσα ενδέχεται να ακολουθήσουν μετά την 7η Οκτωβρίου, ακόμη κι όταν τα όπλα σιγήσουν στη Λωρίδα της Γάζας.
Εξάλλου, Ισραηλινοί αξιωματούχοι, σε κατά καιρούς δηλώσεις τους, έχουν προϊδεάσει για επιχείρηση μεγάλης διάρκειας.
Οπως σημειώνει το Politico, στη νέα αυτή αποστολή εξουδετέρωσης τους κυριότερους στόχους είναι πιθανό να αναλάβει η YAMAM, η μυστική αντιτρομοκρατική μονάδα του Ισραήλ που έχει αναλάβει ανάλογες αποστολές στο εξωτερικό και στο παρελθόν.
«Kαταδίωξα τους εχθρούς μου και τους έφτασα· και δεν γύρισα πίσω, μέχρις ότου τους κατέστρεψα», είναι το σύνθημά τους και προέρχεται από εδάφιο του 18ου ψαλμού της Βίβλου.
Οι ισραηλινές δυνάμεις (IDF), από κοινού με Ισραηλινούς πράκτορες, ήδη σαρώνουν τη Γάζα για τον εντοπισμό του Γιάχια Σινουάρ, επικεφαλής της Χαμάς σε αυτόν τον μικρό θύλακα, και τον μικρότερο αδελφό του, Μοχάμεντ. Ακόμη, όμως, κι αν τους βρουν, το ανθρωποκυνηγητό δεν θα σταματήσει, προειδοποιεί ο Ντάνι Ντάνον, πρώην πρέσβης του Ισραήλ στα Ηνωμένα Εθνη. «Το Ισραήλ θα τους κυνηγήσει όλους τους, όπου κι αν βρίσκονται, οπουδήποτε, και το γνωρίζουν αυτό», δήλωσε ο ίδιος που σήμερα είναι βουλευτής του Λικούντ – και δις συνυποψήφιος του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην ηγεσία του κόμματος.
Τα κατεστραμμένα ελικόπτερα στην αεροπορική βάση Φιρστενφελντβμπρούκ, κοντά στο Μόναχο, όπου εκτυλίχθηκε η τελευταία πράξη της τραγωδίας – Φωτ. αρχείου: ΑΡ
«Γνωρίζουν πως δεν μπορούν να κρυφτούν στη Βηρυτό, στο Κατάρ,σ την Τουρκία ή την Ευρώπη. Θα χρειαστεί να κρύβονται για πολλά χρόνια, γιατί όποιος ήταν πίσω από τη σφαγή, τη χρηματοδότησε και εκπαίδευσε τους εκτελεστές της, θεωρείται υπεύθυνος», προσθέτει ο ίδιος.
«Προσώρας ίσως είναι ασφαλείς στο εξωτερικό – τουλάχιστον όσο το Κατάρ διαδραματίζει κομβικό ρόλο μεσολαβητή στις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους, καθιστώντας τη δράση των Ισραηλινών πρακτόρων δυσκολότερη στο εμιράτο από ό,τι, για παράδειγμα, στην Τουρκία. Ομως, για πόσο;», διερωτάται το δημοσίευμα του Politico.
«Θα τους κυνηγήσουμε μέχρι την επόμενη γενιά», διεμήνυε σε συνέντευξή του στο Politico πριν από δύο μήνες ο Εχούντ Μπάρακ, δίνοντας το στίγμα των γενικότερων προθέσεων του Ισραήλ.
Η υπόθεση Λιλεχάμερ
Ωστόσο, για τους Ισραηλινούς ηγέτες υπάρχουν υποθέσεις στις μετα-Μονάχου επιχειρήσεις που υπενθυμίζουν πως τα λάθη, ακόμη και για τη Μοσάντ, δεν είναι αναπόφευκτα – ιδίως στην περίπτωση στόχων σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Αρχικά, οι κατά καιρούς πολιτικές και κατασκοπικές ηγεσίες της Γηραιάς Ηπείρου φοβήθηκαν πως, μετά τις ολοένα και περισσότερες δολοφονίες Παλαιστινίων, θα κατηγορούνταν πως υπέθαλπαν δολοφονική δραστηριότητα σε δικό τους έδαφος – ακόμη κι αν αυτή η δραστηριότητα αφορούσε τρομοκράτες.
Οι φόβοι τους πήραν σάρκα και οστά τον Ιούλιο του 1973 με αυτό που έμελλε να μείνει στην Ιστορία ως η υπόθεση Λιλεχάμερ (Lillehammer Affair, από το ομώνυμο νορβηγικό θέρετρο βορείως του Οσλο), όπου πράκτορες της Μοσάντ πυροβόλησαν και σκότωσαν έναν Μαροκινό σερβιτόρο ενώ επέστρεφε σπίτι του με την έγκυο σύζυγό του.
Τον είχαν περάσει για τον αποκαλούμενο «Κόκκινο Πρίγκιπα», τον Αλί Χασάν Σαλαμέ, αρχηγό της οργάνωσης «Μαύρος Σεπτέμβρης» και υπεύθυνο για τη σφαγή του Μονάχου. Η νορβηγική αστυνομία συνέλαβε έξι πράκτορες της Μοσάντ – αλλά ο επικεφαλής της Μίκαελ Χαράρι κατάφερε να διαφύγει στο Ισραήλ.
Κατά τη διάρκεια αστυνομικών ανακρίσεων, ένας πράκτορας της Μοσάντ που έπασχε από ακραία κλειστοφοβία αποκάλυψε πληροφορίες – με αντάλλαγμα τη μεταφορά του σε κελί με παράθυρο. Αυτά που είπε στους Νορβηγούς κοινοποιήθηκαν σε άλλες ευρωπαϊκές αστυνομίες, οδηγώντας σε επιδρομές, συλλήψεις, αλλά και καταιγισμό στοιχείων για την ισραηλινή εκστρατεία.
Καθώς η διεθνής κατακραυγή γιγαντωνόταν, η Μέιρ εξαναγκάστηκε στην αναστολή της «Οργής του Θεού».
Πέντε χρόνια αργότερα, ο νέος πρωθυπουργός Μεναχίμ Μπέγκιν διέταξε τον διάδοχο του Ζαμίρ στη Μοσάντ, Γιτζάκ Χόφι, να επανεκκινήσει την εκστρατεία δολοφονιών. Αυτή τη φορά, και μετά από πέντε αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας του, ο… σωστός «Κόκκινος Πρίγκιπας» έπεσε νεκρός ύστερα από τεράστια έκρηξη βόμβας στο όχημά του, στις 22 Ιανουαρίου 1979, στη Βηρυτό.
Ο Χαράρι –που ηγήθηκε της αποτυχημένης επιχείρησης στο Λιλεχάμερ– παρακολούθησε την έκρηξη με κιάλια από το κατάστρωμα μιας πυραυλακάτου του ισραηλινού ναυτικού. Ο ίδιος ήταν ικανοποιημένος με την εξέλιξη, σε αντίθεση, σύμφωνα με δημοσιεύματα, με τη CIA που είχε προσλάβει τον Σαλαμέ ως σύνδεσμό της με την PLO – στο πλαίσιο μιας ανεπίσημης σχέσης για να συζητήσει την περιφερειακή ασφάλεια με τον Αραφάτ.
«Αληθοφανείς διαψεύσεις»
«Θα μπορούσε το Ισραήλ να πραγματοποιήσει σήμερα μια ανάλογη εκστρατεία δολοφονιών, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται σε συναγερμό για τις ξένες δυνάμεις, κυρίως το Ιράν και τη Ρωσία, που στέλνουν δολοφόνους για να σκοτώσουν αντιφρονούντες και αποστάτες; Θα έδειχναν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις την ίδια επιείκεια που έδειχναν αναμφισβήτητα όταν ήταν σε εξέλιξη η εκστρατεία μετά το Μόναχο;», διερωτάται το Politico.
«Οι Ευρωπαίοι έχουν συνηθίσει το Ισραήλ να έρχεται και να σκοτώνει τρομοκράτες», απαντάει απροκάλυπτα στο Politico ο Πέρι. «Απλώς δεν μπορούν να είναι πολίτες αυτών των χωρών – δεν μπορούν να είναι Γάλλοι ή Βέλγοι, για παράδειγμα», σημειώνει και προσθέτει στο ίδιο μήκος κύματος πως οι υπαίτιοι της 7ης Οκτωβρίου θα καταδιωχθούν, «κάτι που θα γίνει, αν και με αληθοφανείς διαψεύσεις».
Ο Εχούντ Ολμέρτ, πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, συμφωνεί: «Αξίζουν όλοι τους να πεθάνουν γι’ αυτό που έκαναν. Η Αμερική χρειάστηκε 10 και πλέον χρόνια για να σκοτώσει τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Εντάξει, χρειάζεται χρόνος. Η μοίρα αυτών που διέπραξαν, οργάνωσαν, ενορχήστρωσαν και συντόνισαν τις φρικαλεότητες της 7ης Οκτωβρίου δεν εξαρτάται απαραιτήτως από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα», σημειώνει.
«Πρέπει να καταστρέψουμε την υποδομή της Χαμάς, να καταστρέψουμε τα οικονομικά της, να καταστρέψουμε τις γραμμές ανεφοδιασμού, το οπλοστάσιό της. Πρέπει να τα κάνουμε αυτά. Η μοίρα των ηγετών της ίσως πάρει περισσότερο χρόνο, αλλά τελικά θα τους βρούμε όλους».
Πηγή: Politico/AFP
