Ο Βλαντιμίρ Πούτιν οδεύει προς ακόμα μία εξαετή θητεία στη ρωσική προεδρία, χωρίς κανείς ουσιαστικά να αμφισβητεί, τουλάχιστον εκλογικά, την εξουσία του.
Θεωρείται δεδομένο ότι οι κάλπες που ανοίγουν σήμερα Παρασκευή και κλείνουν την Κυριακή 17 Μαρτίου, θα του δώσουν τη δυνατότητα να διατηρήσει την κυριαρχία του στη Μόσχα με χρονικό ορίζοντα το 2030.
Κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσε να συμπληρώσει τρεις δεκαετίες εξουσίας είτε από τη θέση του προέδρου είτε ως πρωθυπουργός. Τι θα μπορούσε να συμβεί μετά τη νέα εκλογική του νίκη;
Σύμφωνα με τους επικριτές του, ο Πούτιν θα μπορούσε μετά την ανανέωση της θητείας του να είναι ακόμη πιο ασυγκράτητος.
Στα «ατού» του Ρώσου προέδρου περιλαμβάνονται η ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας, παρά τις εκτεταμένες δυτικές κυρώσεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία, καθώς και η σταδιακή αλλά συνεπής πρόοδος της Μόσχας στο πεδίο της μάχης τους τελευταίους μήνες.
Ωστόσο, η καταστολή και συχνά η φίμωση των πολιτικών του αντιπάλων, καθώς και η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, εν μέσω αύξησης των πολεμικών δαπανών, ενδέχεται να δοκιμάσουν περαιτέρω την κοινωνική συνοχή στη χώρα.
Αλλωστε ο Πούτιν έχει αναβάλει κάποια αντιδημοφιλή σχέδια για μετά την ανανέωση της θητείας του.
Οργάνωση για «αέναο πόλεμο»
Μία πρώτη ενέργεια που θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις στη Ρωσία θα αποτελούσε πιθανή δεύτερη επιστράτευση για την υποστήριξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Η πρώτη, τον Σεπτέμβριο του 2022, πυροδότησε διαμαρτυρίες, ενώ κύμα Ρώσων εγκατέλειψε τη χώρα για να αποφύγει να πάει στον πόλεμο.
Η ρωσική ηγεσία κάνει λόγο για ανάγκη «συσπείρωσης της ρωσικής κοινωνίας ώστε να υποστηριχθούν οι αμυντικές ανάγκες της χώρας», δήλωσε στο Associated Press ο Μπράιαν Μάικλ Τζέκινς, ανώτερος σύμβουλος στο think tank RAND Corporation. Κάτι που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως ανάγκη για οργάνωση της ρωσικής κοινωνίας και προετοιμασία της για αέναο πόλεμο.
Η δεύτερη επιστράτευση θα μπορούσε να αποφευχθεί, καθώς Ρώσοι από φτωχότερες περιοχές έχουν ήδη καταταγεί εθελοντικά για να πολεμήσουν, με αντάλλαγμα τις καλύτερες αμοιβές που προσφέρονται στο μέτωπο σε σχέση με το σπίτι.
Ο Πούτιν ισχυρίζεται ότι για να τερματιστεί η σύγκρουση θα πρέπει να πειστεί η Ουκρανία σε προσέλθει σε διαπραγματεύσεις, κάτι που η Δύση ερμηνεύει ως κάλεσμα σε «συνθηκολόγηση».
Εν τω μεταξύ, αυξάνονται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη εκείνοι που ζητούν να επανεξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα συνεχιστεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία, κάτι που θα μπορούσε να δει ως Πούτιν ως ευκαιρία για να «δοκιμάσει» την αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ.
Η Μολδαβία, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, εκφράζει έντονες ανησυχίες ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ρωσικό στόχο.
Στρατός και οικονομία
Πάντως ο Πούτιν, στο φετινό του διάγγελμα, παρόλο που αναφέρθηκε στην Ουκρανία, εστίασε κυρίως σε μέτρα που υπόσχονται να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή των πολιτών.
Ισως ήταν μία σιωπηρή αναγνώριση για το ότι πολλοί στη χώρα ανησυχούν περισσότερο για τα προβλήματα στο σπίτι τους παρά για τις όποιες επιτυχίες της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης ή για τις ατέρμονες διαμάχες με τη Δύση.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας υποσχέθηκε σειρά από κοινωνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένου ενός εκσυγχρονισμένου φορολογικού συστήματος, πιο «δίκαιου» για τις ρωσικές οικογένειες και κίνητρα για την αύξηση των γεννήσεων στη Ρωσία, που αντιμετωπίζει σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα.
Η ομιλία έδωσε μία γεύση για τα πολλά προβλήματα στη Ρωσία, από τη φτώχεια που πλήττει πολλές οικογένειες μέχρι τις σημαντικές προκλήσεις σε καίριους τομείς όπως η εκπαίδευση, οι υποδομές και η υγειονομική περίθαλψη.
Επειτα από 20 χρόνια στην εξουσία, ο Πούτιν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κύριος υπεύθυνος για την αποτυχία στην αντιμετώπισή τους προς όφελος των πολιτών.
Η κατάσταση θα μπορούσε να εξελιχθεί ακόμα χειρότερα για πολλούς στη χώρα, καθώς το 40% του προϋπολογισμού του 2024 προορίζεται για δαπάνες στον στρατό και την εθνική ασφάλεια.
Επιπλέον, πολλά από τα μέτρα που εξήγγειλε ο Πούτιν απαιτούν σημαντικές ενέσεις ρευστότητας ή επενδύσεις. Ωστόσο εξαιτίας της διαφθοράς, τα κεφάλαια συχνά δεν φτάνουν ποτέ εκεί που θα έπρεπε.
«Πολιτισμικός πόλεμος»
Το μείγμα θα μπορούσε να γίνει εκρηκτικό. Κάποιοι περιμένουν περισσότερα κατασταλτικά μέτρα κατά τη νέα θητεία του Πούτιν. Ο ίδιος δεν «καθοδηγεί» την καταστολή, ωστόσο, φέρεται να δίνει το πράσινο φως σε ενέργειες που επινοούν άλλοι με την προσδοκία ότι αυτές είναι που θέλει το Κρεμλίνο.
Η Ρωσία πέρυσι απαγόρευσε το «κίνημα» LGBTQ+ χαρακτηρίζοντάς το «εξτρεμιστικό» και κήρυξε «πολιτισμικό πόλεμο» υπέρ των «παραδοσιακών αξιών που υποστηρίζει η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία απέναντι στη δυτική επιρροή». Παράλληλα, τα δικαστήρια απαγόρευσαν τη «μετάβαση φύλου».
Η LGBTQ+ κοινότητα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει περαιτέρω καταστολή κατά τη νέα θητεία του Πούτιν, την οποία το Κρεμλίνο αντιμετωπίζει ως «εισαγωγή από την παρακμασμένη Δύση».
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει επικρίνει και το «πράσινο» κίνημα στην Ευρώπη ισχυριζόμενος ότι αξιοποιεί τους φόβους των ανθρώπων για την κλιματική αλλαγή, για να εξυπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες, ενώ αμφισβητεί τη δέσμευση για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα.
«Πολλοί εκπρόσωποι αυτού του τμήματος του ευρωπαϊκού πολιτικού φάσματος (οι Πράσινοι) κεφαλαιοποιούν τους φόβους των ανθρώπων και υποκινούν τις ανησυχίες για τα γεγονότα που μπορεί να συμβούν στον κόσμο λόγω της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Πούτιν σε πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη στον Πάβελ Ζαρούμπιν.
«Και μετά, εκμεταλλευόμενοι αυτούς τους φόβους, που οι ίδιοι υποκινούν, ακολουθούν τη δική τους πολιτική γραμμή, η οποία απέχει πολύ από αυτή με την οποία ήρθαν στην εξουσία. Αυτό συμβαίνει τώρα στη Γερμανία», ισχυρίστηκε ο Ρώσος πρόεδρος.
«Για παράδειγμα, η παραγωγή άνθρακα έχει αυξηθεί, ήταν μεγαλύτερη από ό,τι στη Ρωσία στο ενεργειακό μείγμα. Ηταν μεγαλύτερη και τώρα έχει γίνει ακόμη μεγαλύτερη. Λοιπόν, πού είναι αυτή η “πράσινη” ατζέντα;», ανέφερε.
Ο Πούτιν το 2019 είχε δηλώσει ότι οι ανεμογεννήτριες ήταν επιβλαβείς για τα πουλιά και τα σκουλήκια. Η Ρωσία έχει προωθήσει το φυσικό αέριο ως φιλικό προς το κλίμα, μία πολιτική την οποία ενδέχεται να συνεχίσει.
Τι θα κάνουν οι «αντίπαλοι» του Πούτιν
Στην κεντρική πολιτική σκηνή, ο 71χρονος Πούτιν, που βρίσκεται στην εξουσία στη Ρωσία ως πρόεδρος ή πρωθυπουργός από το 2000, φαίνεται ότι «παίζει» πλέον χωρίς «εχθρούς». Στις προεδρικές εκλογές θεωρητικά αντιμετωπίζει τρεις αντιπάλους, ωστόσο, κανένας τους δεν τον έχει επικρίνει.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έχει τη στήριξη της πλειονότητας των Ρώσων, ενώ μία τον εμφάνιζε να συγκεντρώνει το 75% της πρόθεσης ψήφου.
Εκτός από τον Πούτιν, υποψήφιος είναι και ο Νικολάι Χαριτόνοφ, ο οποίος εκπροσωπεί το Κομμουνιστικό Κόμμα, που παραμένει το δεύτερο πιο δημοφιλές κόμμα της Ρωσίας, πάνω από 30 χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης. Αντλεί την υποστήριξή του από μικρή αλλά σταθερή βάση νοσταλγών του σοβιετικού παρελθόντος.
Οι άλλοι δύο υποψήφιοι είναι ο Λεονίντ Σλάτσκι του εθνικιστικού LDPR και ο Βλαντισλάβ Νταβάνκοφ του Νέου Λαού, φιλελεύθερου, φιλοεπιχειρηματικού κόμματος.
Παρά τις πολύ διαφορετικές τους θέσεις, και οι τρεις υποστηρίζουν σε γενικές γραμμές τις πολιτικές του Κρεμλίνου, και όπως όλα δείχνουν, θα συνεχίσουν και μετεκλογικά να το κάνουν. Σε κάθε περίπτωση, κανένας δεν έχει πιθανότητες απέναντι στον νυν πρόεδρο.
Δύο υποψήφιοι στις εκλογές που τάσσονταν υπέρ του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος επισήμως αποκαλείται «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στη Ρωσία, αποκλείστηκαν από τη διαδικασία.
Ο Μπόρις Ναντέζντιν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του πέρυσι. Χιλιάδες άνθρωποι έκαναν ουρά για να υπογράψουν για την υποστήριξή του, ωστόσο, οι εκλογικές Αρχές της Ρωσίας απέρριψαν την υποψηφιότητά του, υποστηρίζοντας ότι πάνω από το 15% των υπογραφών που είχε συγκεντρωθεί δεν ήταν έγκυρες.
Ο αποκλεισμός του από την κούρσα έδωσε τέλος σε κάθε πιθανότητα έκπληξης στις κάλπες, σε μία εκλογική αναμέτρηση που οι περισσότεροι διεθνείς παρατηρητές έχουν αναφέρει ότι «δεν θα είναι ούτε ελεύθερη ούτε δίκαιη».
Η μοναδική πιθανή «παραφωνία» για τον Ρώσο πρόεδρο στις κάλπες, πιθανόν και μετεκλογικά, μέχρι στιγμής, προέρχεται από μία πρωτοβουλία της Γιούλια Ναβάλναγια, της χήρας του επικριτή του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι, για τον θάνατο του οποίου στη φυλακή τον περασμένο μήνα η ίδια κατηγόρησε τον Πούτιν.
Προέτρεψε τους υποστηρικτές της να κατακλύσουν τα εκλογικά κέντρα το μεσημέρι της Κυριακής και να ψηφίσουν οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον σημερινό Ρώσο πρόεδρο. «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την ημέρα των εκλογών για να δείξουμε ότι υπάρχουμε και ότι είμαστε πολλοί», είπε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά της.
«Πατριωτικό» κάλεσμα
Ο Πούτιν από τη πλευρά του, στο τελευταίο προεκλογικό κάλεσμά του, επεσήμανε ότι όλοι οι ψηφοφόροι θέλουν να δουν μια ισχυρή, ελεύθερη Ρωσία που ευημερεί «προκειμένου να ενισχύσουμε το επίπεδο και την ποιότητα ζωής. Και έτσι θα γίνει».
Ο Ρώσος πρόεδρος χαρακτήρισε «επίδειξη πατριωτικού αισθήματος» την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους Ρώσους και πρόσθεσε ότι αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό στις περιοχές της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας που ελέγχονται από τις ρωσικές δυνάμεις.
Κάποιες από αυτές καταλήφθηκαν μετά την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022 και άλλες είχαν καταληφθεί από φιλορώσους αυτονομιστές το 2014.
Ο Πούτιν πρόσθεσε ότι η πατριωτική επιλογή είναι ξεκάθαρη για τους κατοίκους των περιοχών του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία και της Νοβοροσίγια –ρωσικός όρος για τη νότια Ουκρανία—που ψήφισαν υπέρ της προσάρτησης των περιοχών τους στη Ρωσία σε δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν το 2022.
«Ψήφισαν σε δημοψήφισμα υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία και ξανά, τις επόμενες ημέρες, θα κάνουν την επιλογή τους», σχολίασε ο Πούτιν.
Οι κάλπες σε περιοχές της κατεχόμενης Ουκρανίας, άνοιξαν δέκα ημέρες νωρίτερα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλημμυρίσει από διαφημίσεις που προτρέπουν τους ανθρώπους να ψηφίσουν.
«Οσοι συμμετέχουν στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση επίσης θα ψηφίσουν. Αποτελούν παράδειγμα για όλους τους Ρώσους», κατέληξε ο Ρώσος πρόεδρος στο κάλεσμά του.
Με πληροφορίες από AP, Reuters
