ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Την Ελβετία καταδίκασε χθες για «κλιματική απραξία» το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), στην πρώτη τέτοια απόφαση εναντίον κράτους. Η ετυμηγορία του ευρωπαϊκού οργάνου είναι δεσμευτική και δημιουργεί νομολογία για τα 46 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η απόφαση του ΕΔΑΔ αναμενόταν με αγωνία, την ώρα που η θερμοκρασία της Γης κατέρριπτε νέα ανώτατα ρεκόρ τον Μάρτιο, μια και το δικαστήριο δεν είχε ποτέ εκδώσει απόφαση για τις ευθύνες κρατών γύρω από την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
Η πρόεδρος του οργάνου, η Ιρλανδή Σιόφρα Ο’ Λίρι, εξέδωσε όμως τρεις διαφορετικές αποφάσεις για ισάριθμες προσφυγές για το κλίμα. Παρότι η Ελβετία καταδικάσθηκε, η αγωγή πρώην δημάρχου των Οικολόγων στη βόρεια Γαλλία κατά του γαλλικού κράτους καθώς και αυτή ομάδας νέων Πορτογάλων εναντίον 32 κρατών απορρίφθηκαν. Το ΕΔΑΔ καλείτο να αποφασίσει εάν τα εναγόμενα κράτη παραβίασαν με την ολιγωρία τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή την ευρωπαϊκή συνθήκη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ειδικότερα το άρθρο 2 για το «δικαίωμα στη ζωή» και το άρθρο 8 για το «δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής».
Η πρώτη αγωγή κατατέθηκε από την οργάνωση Ελβετίδων συνταξιούχων «Πρεσβύτερες για την προστασία του κλίματος», τα μέλη της οποίας έχουν μέσο όρο ηλικίας τα 73 έτη. Η αγωγή της οργάνωσης υποστήριζε πως οι ελβετικές αρχές δεν έλαβαν επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, παρά τις αποδεδειγμένες βλαβερές συνέπειες του φαινομένου στην υγεία και στη ζωή των πολιτών.
Πολλές ώρες πριν από την έκδοση της απόφασης, χιλιάδες διαδηλωτές είχαν συγκεντρωθεί έξω από την έδρα του δικαστηρίου στο Στρασβούργο, μεταξύ τους και η νεαρή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ. Η 82χρονη συνταξιούχος, μέλος της ελβετικής οργάνωσης, Μόνα Μπρούνα είπε: «Δεν πρόκειται να δω τα αποτελέσματα της απόφασης στη δική μου ζωή. Η αλλαγή των πολιτικών αντιλήψεων θα απαιτήσει καιρό».
Η αγωγή Πορτογάλων
Αρνητικά σχόλια μεταξύ των διαδηλωτών προκάλεσε η απόφαση του δικαστηρίου να μην αποδεχθεί την αγωγή των έξι νέων Πορτογάλων, ηλικίας 12 με 24 ετών, που κινητοποιήθηκαν μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στη χώρα τους το 2017. Η αγωγή τους στρεφόταν όχι μόνο κατά της κυβέρνησης της Λισσαβώνας, αλλά και όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε., καθώς και της Νορβηγίας, της Ελβετίας, της Τουρκίας, της Βρετανίας και της Ρωσίας.
Η ιστορική απόφαση του ΕΔΑΔ εναντίον κράτους δημιουργεί δεσμευτική νομολογία για τα 46 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Η πρόεδρος του δικαστηρίου εξήγησε ότι οι νεαροί Πορτογάλοι ενάγοντες δεν είχαν εξαντλήσει κάθε νομική δυνατότητα που τους παρέχει το δίκαιο της χώρας τους, κηρύσσοντας την αγωγή τους απαράδεκτη. Παρά την απογοήτευσή τους, οι Πορτογάλοι δήλωσαν ικανοποιημένοι από την απόφαση κατά της Ελβετίας. «Το πιο σημαντικό είναι ότι το δικαστήριο δικαίωσε τις Ελβετίδες και διέταξε έτσι τα κράτη να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων τους για να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η νίκη τους είναι και δική μας και όλου του κόσμου», τόνισε η 19χρονη ενάγουσα Σοφία Ολιβέιρα.
Ο Γάλλος δήμαρχος
Η τρίτη υπόθεση αφορούσε την αγωγή του Γάλλου πρώην δημάρχου της κοινότητας Γκραντ Σεντ στη βόρεια Γαλλία, Νταμιέν Καρέμ, ο οποίος κατηγόρησε το γαλλικό κράτος για απειλή κατά της παραθαλάσσιας κοινότητας εξαιτίας της ανόδου της στάθμης των υδάτων. Παρότι η διοικητική δικαιοσύνη της Γαλλίας είχε δικαιώσει την κοινότητα, τα γαλλικά αστικά δικαστήρια αρνήθηκαν να δεχθούν την προσωπική αγωγή του εναντίον του γαλλικού κράτους, οδηγώντας τον στο ΕΔΑΔ.
Ανησυχητικά τα ρεκόρ
Σε αχαρτογράφητα νερά μπορεί να εισέλθει η κλιματική αλλαγή εφόσον οι παγκόσμιες θερμοκρασίες δεν υποχωρήσουν έως τα τέλη του χρόνου, προειδοποίησε κορυφαίος επιστήμονας. «Αν μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού συνεχίσουμε να βλέπουμε θερμοκρασίες ρεκόρ στον Βόρειο Ατλαντικό ή αλλού, τότε έχουμε ήδη μπει σε αχαρτογράφητα νερά», δήλωσε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, Γκάβιν Σμιτ.
Παρότι οι θερμοκρασίες αναμένεται να υποχωρήσουν σταδιακά τους επόμενους μήνες με την εξασθένηση του περιοδικού μετεωρολογικού φαινομένου Ελ Νίνιο, ορισμένοι επιστήμονες εκφράζουν ανησυχίες για διατήρηση των αυξημένων θερμοκρασιών. «Οι προβλέψεις μας για το 2023 έπεσαν τραγικά έξω. Αν τα στατιστικά μοντέλα δεν λειτουργούν πια, οι εκτιμήσεις για το μέλλον καθίστανται πιο δύσκολες. Προσπαθούμε ακόμη να καταλάβουμε γιατί άλλαξε τόσο δραματικά η κατάσταση στα μισά του περασμένου έτους και πόσο θα συνεχισθεί η τάση αυτή», λέει ο δρ Σμιτ. Το ιδανικό σενάριο, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η εμφάνιση φαινομένου Λα Νίνια πάνω από τον Ειρηνικό, οδηγώντας σε παγκόσμια υποχώρηση των θερμοκρασιών.
