Λιγότερο από ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές, ένα από τα σημαντικότερα θέματα στην ατζέντα των κομμάτων είναι αδιαμφισβήτητα η κλιματική κρίση και οι «πράσινες» πολιτικές. Πρόκειται άλλωστε για ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τους πολίτες, οι οποίοι βιώνουν καθημερινά τα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης. Αυτό το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων ψηφοφόρων αποτυπώθηκε και σε πρόσφατη έρευνα. Βάσει των επίμαχων ευρημάτων, η πλειοψηφία των πολιτών –ασχέτως του κόμματος που υποστηρίζει– επιζητά περισσότερο φιλόδοξες πολιτικές για το κλίμα. Απέναντι σε αυτό το κοινό «στρατόπεδο» όμως, υπάρχουν και οι υποστηρικτές των ακροδεξιών κομμάτων, οι οποίοι είναι αυτοί που περισσότερο από όλους θεωρούν πως έχουν γίνει ήδη πολλά για τη βελτίωση του κλίματος. Ακόμη και σε ό,τι αφορά τη σωτηρία του πλανήτη, φαίνεται πως η ιδεολογία διαδραματίζει νευραλγικό ρόλο.
«Πόλωση σε διαφορετικά στρατόπεδα»
Η επίμαχη έρευνα βασίστηκε σε δείγμα περίπου 15.000 ανθρώπων από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία. Συνολικά μετρήθηκαν περισσότερες από 40 προτιμήσεις των ερωτηθέντων για πολιτικές που κυρίως αφορούν το κλίμα. Ενας από τους συγγραφείς της επίμαχης μελέτης είναι ο Μάρκους Κόλμπεργκ, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών του πανεπιστημίου Χάμπολντ της Γερμανίας. Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ», αρχικός σκοπός της έρευνας ήταν «να ελέγξουμε αν στην Ε.Ε. υπάρχει αυτή η αντι-κλιματική αντίδραση για την οποία μιλούν πολλοί δημοσιογράφοι και πολιτικοί».
Αυτό που βλέπουμε είναι μια πόλωση σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα: το ένα είναι το στρατόπεδο της ακροδεξιάς και το άλλο όλων των υπολοίπων.
Οπως προέκυψε από τα ευρήματα της έρευνας, «διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μια πόλωση σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Οι αριστεροί και προοδευτικοί ψηφοφόροι υποστηρίζουν σχεδόν όλες τις κλιματικές πολιτικές. Αντίθετα, οι ιδιαίτερα ριζοσπάστες δεξιοί ψηφοφόροι απορρίπτουν σχεδόν όλα τα είδη κλιματικών πολιτικών». Πρόκειται για μια πραγματικότητα η οποία μετατοπίζει τον μέσο όρο, όμως σύμφωνα με τον κ. Κόλμπεργκ, «αυτό που βλέπουμε, είναι μια πόλωση σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα: το ένα είναι το στρατόπεδο της ακροδεξιάς και το άλλο όλων των υπολοίπων».
Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με την έρευνα, το 57% των ερωτηθέντων στη Γαλλία, το 54% στη Γερμανία και το 51% στην Πολωνία, δήλωσαν ότι οι υπάρχουσες πολιτικές για το κλίμα πρέπει να γίνουν περισσότερο φιλόδοξες καθώς και ότι δεν θεωρούν ότι θα τους κοστίσουν τις θέσεις εργασίας τους.
«Οι περισσότεροι το σκέφτονται πλέον»
Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των προοδευτικών και κεντρώων ψηφοφόρων φαίνεται πως επιζητά «πράσινες» πολιτικές, δείχνει σύμφωνα με τον κ. Κόλμπεργκ, ότι «περισσότεροι άνθρωποι το σκέφτονται πλέον. Το ακούνε στις ειδήσεις, έχει γίνει μέρος των πολιτικών εκστρατειών. Αισθάνονται τον αντίκτυπο, όπως τα κύματα καύσωνα και οι πυρκαγιές».
Σημαντικό εύρημα αποτελεί επίσης –βάσει όσων αναγράφονται στην έρευνα– ότι για την πλειοψηφία των ψηφοφόρων, εκτός της ακροδεξιάς, νευραλγικό διακύβευμα αποτελεί η «ανάπτυξη αποτελεσματικών πακέτων με ευρεία υποστήριξη». Ωστόσο, «εάν τα κόμματα αποφασίσουν να αποφύγουν εντελώς αυτή την πρόκληση, απλώς αμβλύνοντας τις φιλοδοξίες τους, παρερμηνεύουν τι θέλουν οι ψηφοφόροι». Και στις τρεις χώρες, το πλέον αντιδημοφιλές μέτρο είναι η απαγόρευση αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης.
«Ιδεολογικό πεδίο μάχης»
Και μπορεί οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πλέον να μιλούν περισσότερο για το κλίμα, εντούτοις, σύμφωνα με τον κ. Κόλμπεργκ, «η ακροδεξιά, ειδικά στη Γερμανία, αλλά και στη Γαλλία, κάνει μαζικές εκστρατείες κατά της κλιματικής αλλαγής». Σύμφωνα με την έρευνα, αυτή η διατήρηση του status quo των κλιματικών πολιτικών υποστηρίζεται ιδιαίτερα από τους ψηφοφόρους του ακροδεξιού AfD στη Γερμανία, με ένα ποσοστό κοντά στο 60%. Αντίστοιχα, στα ακροδεξιά κόμματα Γαλλίας και Πολωνίας αυτό το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 50%. Τα ποσοστά είναι πολύ μικρότερα στους υποστηρικτές των υπόλοιπων κομμάτων.
Η διατήρηση του status quo των κλιματικών πολιτικών υποστηρίζεται ιδιαίτερα από τους ψηφοφόρους του ακροδεξιού AfD στη Γερμανία, με ένα ποσοστό κοντά στο 60%. Αντίστοιχα, στα ακροδεξιά κόμματα Γαλλίας και Πολωνίας αυτό το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 50%.
Αλλωστε, όπως σημειώνεται στην έρευνα, το γεγονός ότι τα ακροδεξιά κόμματα «αντιμετωπίζουν την κλιματική πολιτική όλο και περισσότερο ως ιδεολογικό πεδίο μάχης, υποδηλώνει ότι ο κομματισμός έχει γίνει η κεντρική κινητήρια δύναμη του σκεπτικισμού απέναντι στην κλιματική πολιτική».
Αναφορικά με το γιατί ψηφοφόροι ακροδεξιών κομμάτων απορρίπτουν τις περιβαλλοντικές πολιτικές, ο κ. Κόλμπεργκ σχολίασε ότι «δεν νομίζω πως αυτό συμβαίνει επειδή δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή. Θεωρώ ότι πρωτίστως έχουν την αίσθηση πως έχουν ήδη γίνει πολλά για το κλίμα και δεν θα πρέπει να γίνουν περισσότερα, επειδή τους κοστίζουν χρήματα».
Δημοφιλείς πολιτικές
Αντιθέτως, σύμφωνα με τον κ. Κόλμπεργκ, οι ψηφοφόροι των πράσινων και αριστερών κομμάτων «υποστηρίζουν σχεδόν τα πάντα». Παρ’ όλα αυτά, πολιτικές που αφορούν μεταξύ άλλων «επενδύσεις σε πράσινες υποδομές, κατασκευή σιδηροδρόμων, βελτίωση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, επένδυση στην έρευνα για την πράσινη κινητικότητα και τις πράσινες πηγές ενέργειας», είναι σύμφωνα με τον ίδιο, πολύ δημοφιλείς μεταξύ και των συντηρητικών και φιλελεύθερων ψηφοφόρων. Αυτή η τελευταία κατηγορία ψηφοφόρων είναι επιφυλακτική σύμφωνα με τον ίδιο, απέναντι σε πολιτικές που αφορούν μεταξύ άλλων την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τις μεταφορές και τη θέρμανση.
Στη Γερμανία και την Πολωνία, περίπου το 60% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ήδη επηρεάζεται αρνητικά από την κλιματική αλλαγή ή αναμένεται να επηρεαστεί αρνητικά τα επόμενα χρόνια. Στη Γαλλία το ίδιο ποσοστό φτάνει έως και το 80%.
Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι στη Γερμανία και την Πολωνία, περίπου το 60% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ήδη επηρεάζεται αρνητικά από την κλιματική αλλαγή ή αναμένεται να επηρεασθεί αρνητικά τα επόμενα χρόνια. Στη Γαλλία, το ίδιο ποσοστό φθάνει έως και το 80%. Αντίθετα, μόλις το 16% σε Γερμανία και Πολωνία και το 9% στη Γαλλία πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή δεν θα αποτελέσει πρόβλημα για τα νοικοκυριά τους.
Και μπορεί ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων να υποστηρίζει ακόμη και τις πλέον φιλόδοξες περιβαλλοντικές πολιτικές, εντούτοις ο κ. Κόλμπεργκ διατηρεί αμφιβολίες για το κατά πόσο «οι ψηφοφόροι έχουν πραγματικά ιδέα για το πόσο αποτελεσματικές είναι αυτές οι πολιτικές. Για παράδειγμα, η τιμολόγηση του άνθρακα, αναλόγως με το πώς πραγματοποιείται, μπορεί να λειτουργήσει πολύ διαφορετικά. Νομίζω είναι δύσκολο για τους ψηφοφόρους να εκτιμήσουν πόσο φιλόδοξη είναι μια συγκεκριμένη πολιτική».
«Αισθάνονται ήδη την κλιματική αλλαγή»
Ενα ακόμη εντυπωσιακό εύρημα αποτέλεσε, σύμφωνα με τον ίδιο, η διαπίστωση ότι και στις τρεις χώρες όπου διεξήχθη η έρευνα, «τα μοτίβα φαίνονται εκπληκτικά παρόμοια. Περιμέναμε μεγαλύτερη ετερογένεια. Υπάρχουν βέβαια μικρές διαφορές. Για παράδειγμα, η Γερμανία και η Πολωνία είναι χώρες που εξαρτώνται πολύ από την εισαγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου για θέρμανση. Οπως είναι λογικό, πολιτικές που αφορούν τη θέρμανση, αντιμετωπίζονται επιφυλακτικά σε αυτές τις χώρες. Αντίθετα, στη Γαλλία, όπου βασίζονται αρκετά στην πυρηνική ενέργεια, δεν υπάρχει αντίστοιχη αντιμετώπιση». Παρ’ όλα αυτά οι Γάλλοι πολίτες, σύμφωνα με τον κ. Κόλμπεργκ, λένε ότι αισθάνονται ήδη την κλιματική αλλαγή, γεγονός που ο ίδιος αποδίδει μεταξύ άλλων στα περσινά κύματα καύσωνα που βίωσε πέρυσι η νότια Γαλλία.
Αναφορικά με τη χρηματοδότηση φιλόδοξων κλιματικών πολιτικών, οι ερωτηθέντες, όπως ήταν αναμενόμενο, προτιμούν να χρηματοδοτηθούν μέσω των υφιστάμενων πλεονασματικών εσόδων. Δεδομένου όμως ότι τα πλεονάσματα στους κρατικούς προϋπολογισμούς δεν είναι συχνό φαινόμενο, στην έρευνα σημειώνεται ότι «η αύξηση των φόρων για τη χρηματοδότηση των πράσινων επιδοτήσεων είναι η πιο αντιδημοφιλής επιλογή σε όλες τις χώρες και τις κομματικές γραμμές». Στη Γερμανία και την Πολωνία πάντως, η απελευθέρωση δημόσιου χρήματος για πράσινες επενδύσεις, μέσω περικοπών σε άλλους τομείς του δημόσιου προϋπολογισμού, θα ήταν μια επιλογή για σημαντική μερίδα των ψηφοφόρων.
