Το 2018, ο επονομαζόμενος από τους συνεργάτες του και ως «στρατηγός», Σλόμπονταν Κοστόφσκι, δραπέτευσε από φυλακή στη Βραζιλία όπου κρατούνταν. Χρησιμοποιώντας πλαστό διαβατήριο, επέστρεψε στην Ευρώπη και σύντομα στις παλιές του συνήθειες: τη διακίνηση κοκαΐνης. Σύμφωνα άλλωστε με έκθεση πληροφοριών του 2022 της σερβικής αστυνομίας, ο Σέρβος «στρατηγός» διακινούσε μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης προς την Ευρώπη «για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Δεν είναι όμως ο μοναδικός. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters, την τελευταία δεκαετία εγκληματικές οργανώσεις από τα Βαλκάνια αποτελούν τους ισχυρότερους «παίχτες στη διακίνηση ναρκωτικών στην Ευρώπη». Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι τα τελευταία χρόνια η κοκαΐνη που εισέρχεται στη Γηραιά Ηπειρο, ανέρχεται σε εκατοντάδες τόνους, περισσότερους από όσους φθάνουν ακόμη και στις ΗΠΑ. Και κυρίως υπεύθυνο γι’ αυτό, είναι το βαλκανικό καρτέλ.
Τον περασμένο Αύγουστο, ο Κοστόφσκι συνελήφθη ξανά, αυτή τη φορά στο Βελιγράδι, κατηγορούμενος για τη μεταφορά 2,7 μετρικών τόνων κοκαΐνης από τη Βραζιλία προς τα Κανάρια Νησιά.
Ο 70χρονος πλέον Κοστόφκσι, ζώντας για χρόνια στη Βραζιλία, κατόρθωσε να αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με κάποιους από τους μεγαλύτερους παραγωγούς κοκαΐνης στην Κολομβία, τη Βολιβία και το Περού. Μέσω αυτών των γνωριμιών, οργάνωνε τη θαλάσσια μεταφορά ναρκωτικών στην Ευρώπη. Οπως άλλωστε υπογράμμισαν στο Reuters αξιωματούχοι για την καταπολέμηση των ναρκωτικών σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Λατινική Αμερική, το 90% του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται μέσω της ναυτιλίας. Οι μεταφορές αυτλές περιλαμβάνονται –προφανώς– και τα ναρκωτικά.
Οι Βαλκάνιοι διακινητές κυριαρχούν «στην πολύπλοκη υλικοτεχνική υποδομή της μεταφοράς κοκαΐνης από τα εργαστήρια παραγωγής των Ανδεων στους πωλητές του δρόμου σε Παρίσι, Λονδίνο και Βερολίνο», μετατρέποντας την Ευρώπη «στη μεγαλύτερη αγορά κοκαΐνης παγκοσμίως».
Οταν το 2018 ο Κοστόφσκι επέστρεφε στην Ευρώπη έπειτα από την πολύχρονη παραμονή του στη Βραζιλία, όλα ήταν ευοίωνα για το εμπόριο κοκαΐνης στη Γηραιά Ηπειρο. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με το Reuters, τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε η παραγωγή από τη Νότια Αμερική και η έντονη ευρωπαϊκή ζήτηση ικανοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Βαλκάνιους διακινητές. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι Βαλκάνιοι διακινητές κυριαρχούν αυτή τη στιγμή «στην πολύπλοκη υλικοτεχνική υποδομή της μεταφοράς κοκαΐνης από το εργαστήρια παραγωγής των Ανδεων στους πωλητές του δρόμου σε Παρίσι, Λονδίνο και Βερολίνο». Πρόκειται για μια πραγματικότητα, η οποία έχει μετατρέψει πλέον την Ευρώπη «στη μεγαλύτερη αγορά κοκαΐνης παγκοσμίως».
Είναι ενδεικτικό ότι σε δηλώσεις που παραχώρησε στο Reuters ο Ιβο Σίλβα, ντετέκτιβ της ομοσπονδιακής αστυνομίας της Βραζιλίας, ο οποίος ερεύνησε τον Κοστόφσκι πριν από περίπου είκοσι χρόνια, «όταν μιλάμε για αποστολές μεγάλης κλίμακας για τον εφοδιασμό της ευρωπαϊκής ηπείρου, η μόνη ομάδα που έχει ηγεμονική θέση είναι η Βαλκανική».
Ενα από τα σημαντικότερα όπλα των βαλκανικών οργανώσεων κοκαΐνης φαίνεται πως είναι η δομή τους. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στα καρτέλ Μεξικού και Κολομβίας, οι βαλκανικές οργανώσεις δεν έχουν ηγετική στελέχωση, αλλά αντιθέτως δουλεύουν «σε μικρούς πυρήνες που είναι ιδιαίτερα κινητικοί, μυστικοπαθείς και ικανοί να διακινούν εκπληκτικά μεγάλα φορτία κοκαΐνης». Και μπορεί να έχουν εμπλακεί σε κάποιες αιματηρές, εσωτερικές διαμάχες, εντούτοις όλες αυτές οι οργανώσεις ομαδοποιούνται και αποκαλούνται από τις αρχές επιβολής του νόμου ως «βαλκανικό καρτέλ». Σύμφωνα άλλωστε με όσα δήλωσε στο Reuters πρώην αξιωματούχος της αμερικανικής υπηρεσίας δίωξης ναρκωτικών (DEA), «δεν υπάρχει αυστηρή ιεραρχική δομή στο βαλκανικό καρτέλ. Δεν υπάρχει νονός».
Η γιγάντωση της διακίνησης κοκαΐνης προς την Ευρώπη από το βαλκανικό καρτέλ αποτυπώθηκε σε πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Θαλάσσιας Ανάλυσης και Επιχειρήσεων, μια ευρωπαϊκή υπηρεσία η οποία συντονίζει τις συλλήψεις ναρκωτικών στον Ατλαντικό. Σύμφωνα με την επίμαχη έρευνα, το 2022 κατασχέθηκαν στη θάλασσα 9,11 μετρικοί τόνοι κοκαΐνης που συνδέονται με το βαλκανικό καρτέλ. Πρόκειται για μια ποσότητα αυξημένη κατά περίπου 300% σε σχέση με το 2015. Αντίστοιχα, στο βελγικό λιμάνι της Αμβέρσας, οι αρχές κατέσχεσαν πέρυσι 116 μετρικούς τόνους κοκαΐνης.
Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων εθνών για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC), οι κατασχέσεις κοκαΐνης στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη ανήλθαν το 2021 στην ποσότητα ρεκόρ των 315 μετρικών τόνων, ξεπερνώντας τους 250 μετρικούς τόνους που κατασχέθηκαν στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον πρώην αξιωματούχο της DEA, το βαλκανικό καρτέλ συνεργάζεται κυρίως με εγκληματικές οργανώσεις από το Ισραήλ, την Ολλανδία, τη Σουηδία, τη Δομινικανή Δημοκρατία και την Κίνα. Αυτό όμως δεν είναι θέσφατο, καθώς «θα συνεργαστεί, πραγματικά, με οποιονδήποτε». Η απομάκρυνσή του από τις ΗΠΑ φαίνεται πως σχετίζεται με την κυριαρχία των μεξικανικών καρτέλ, αλλά και με την αυστηρότερη αστυνόμευση που επικρατεί εκεί.
Οπως άλλωστε προκύπτει από πρόσφατα στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC), οι κατασχέσεις κοκαΐνης στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη ανήλθαν το 2021 στην ποσότητα ρεκόρ των 315 μετρικών τόνων, ξεπερνώντας τους 250 μετρικούς τόνους που κατασχέθηκαν στις ΗΠΑ. Σύμφωνα μάλιστα με το UNODC, η καθαρότητα της κοκαΐνης στην Ευρώπη αυξάνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία, γεγονός που αποδεικνύει την αφθονία της.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι δολοφονίες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό στην Ευρώπη. Είναι ενδεικτικό ότι τον περασμένο Μάρτιο η ΕΛ.ΑΣ εξάρθρωσε δύο συμμορίες από το Μαυροβούνιο, οι οποίες είχαν πραγματοποιήσει περίπου 60 δολοφονίες, οι τέσσερις εκ των οποίων στην Ελλάδα. Τον ίδιο μήνα, οι δρόμοι των Βρυξελλών συγκλονίστηκαν από πολλαπλές μάχες με πυροβόλα όπλα, στις οποίες φέρεται να εμπλέκεται η αλβανική μαφία.
Δωροδοκούν ή απειλούν Βαλκάνιους ναυτικούς για να παραβιάσουν εμπορευματοκιβώτια, να κρύψουν κοκαΐνη στα υπάρχοντά τους ή να τη μεταφέρουν στα πλοία τους με μικρότερες βάρκες ενώ βρίσκονται στη θάλασσα.
Και στη Λατινική Αμερική όμως, η παρουσία των Βαλκάνιων διακινητών είναι ισχυρότερη παρά ποτέ. Οπως σχολίασε ερευνητής της Europol στο Reuters, υπάρχουν περισσότεροι από 50 μεγάλοι πυρήνες διακίνησης από τα Δυτικά Βαλκάνια, που δρουν σε όλη τη Λατινική Αμερική, ενώ «εκατοντάδες γκάνγκστερ βρίσκονται διασκορπισμένοι στην περιοχή».
Μια ακόμη εξήγηση για την ισχύ του βαλκανικού καρτέλ είναι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια «χιλιάδες άνδρες από την περιοχή εργάζονται σε φορτηγά πλοία, ορισμένοι από τους οποίους έχουν αποδειχθεί επιρρεπείς στη διαφθορά». Οι Βαλκάνιοι διακινητές «δωροδοκούν ή απειλούν Βαλκάνιους ναυτικούς για να παραβιάσουν εμπορευματοκιβώτια, να κρύψουν κοκαΐνη στα υπάρχοντά τους ή να τη μεταφέρουν στα πλοία τους με μικρότερες βάρκες ενώ βρίσκονται στη θάλασσα». Κι έπειτα, επί ευρωπαϊκού εδάφους, «παρέχουν υποδομές διανομής και λιανικής πώλησης για τις πωλήσεις στον δρόμο, δίνοντας στο βαλκανικό καρτέλ παρουσία σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού».
Την περίοδο που ο Κοστόφσκι δραπέτευε από τις φυλακές, η αστυνομία άρχισε να ερευνά δύο υπηρεσίες κρυπτογραφημένων επικοινωνιών –EncroChat και SkyECC– θεωρώντας ότι χρησιμοποιούνται ευρέως από κακοποιούς. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, «μέσα σε λίγα χρόνια, Γάλλοι, Ολλανδοί και Βέλγοι αστυνομικοί είχαν παγιδεύσει τα κανάλια. Σε δεκάδες εκατομμύρια συνομιλίες, ανακάλυψαν ένα πολυσύχναστο οικοσύστημα του υποκόσμου, όπου οι ύποπτοι μιλούσαν ανοιχτά για λαθρεμπόριο ναρκωτικών, διακίνηση όπλων και σχέδια δολοφονίας». Σημειώνεται ότι την εφαρμογή SkyECC χρησιμοποιούσαν και μέλη των εγκληματικών οργανώσεων του Μαυροβουνίου που εξαρθρώθηκαν στην Ελλάδα. Μάλιστα, ένα από τα μέλη είχε περιγράψει στη συγκεκριμένη εφαρμογή και τον τρόπο διάπραξης δολοφονίας που είχε τελέσει.
Σύμφωνα με την Europol, αυτές οι υποκλοπές των συνομιλιών από τις συγκεκριμένες εφαρμογές έχουν οδηγήσει σε περισσότερες από 6.500 συλλήψεις από το 2020 κι έπειτα. Πολλές εξ αυτών αφορούν το βαλκανικό καρτέλ, αλλά και τον Κοστόφσκι. Παρ’ όλα αυτά, η μάχη δίνεται πλέον και στα δικαστήρια, αφού οι δικηγόροι αρκετών κατηγορουμένων αμφισβητούν τη νομιμότητα αυτών των αστυνομικών υποκλοπών. Κατηγορία που οι ευρωπαϊκές αρχές αρνούνται, υποστηρίζοντας ότι όλα έγιναν νόμιμα και προτάσσοντας, όπως λένε, τα πολυάριθμα εγκλήματα που αποτράπηκαν.
