Ο αιφνίδιος θάνατος του προέδρου του Ιράν, Εμπραχίμ Ραϊσί, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο αστάθειας την ώρα που η ολοένα και πιο αντιδημοφιλής Ισλαμική Δημοκρατία ασχολείται με την επιλογή του επόμενου ανώτατου ηγέτη της.
Ο 63χρονος Ραϊσί θεωρείτο βασικός υποψήφιος για διάδοχος, απολαμβάνοντας παράλληλα την εύνοια των Φρουρών της Επανάστασης.
Ο δημοσιογράφος των New York Times Στίβεν Ερλάντζερ, σε ανάλυσή του, επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει την επόμενη ημέρα στο Ιράν.
Σημειώνει ότι ακόμη και πριν από τη συντριβή του ελικοπτέρου, το καθεστώς στην Τεχεράνη είχε αναλωθεί σε μία πολιτική και θρησκευτική διελκυστίνδα, καθώς η υγεία του 85χρονου ανώτατου ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ, επιβαρύνεται.
Δεδομένων όμως των φόβων για αστάθεια σε μια στιγμή που η Ισλαμική Δημοκρατία αντιμετωπίζει εσωτερικές διαμαρτυρίες, μια αδύναμη οικονομία, ενδημική διαφθορά και εντάσεις με το Ισραήλ, οι αναλυτές αναμένουν μικρή αλλαγή στην εξωτερική ή εσωτερική πολιτική του Ιράν.
Ο Χαμενεΐ έχει καθορίσει την κατεύθυνση για τη χώρα και ο νέος πρόεδρος –όποιος κι αν είναι– δεν θα την αλλάξει ιδιαιτέρως.
Το σύστημα «βρίσκεται ήδη σε μια τροχιά που διασφαλίζει ότι ο διάδοχος του ανώτατου ηγέτη θα είναι απολύτως σύμφωνος με το όραμά του», δήλωσε ο Αλί Βάεζ, από το International Crisis Group.
Περιέγραψε «ένα αρκετά σκληροπυρηνικό όραμα», στο οποίο βασικοί τομείς της εξωτερικής πολιτικής, όπως η υποστήριξη περιφερειακών παραστρατιωτικών ομάδων και η προσπάθεια ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, δεν πρόκειται να αλλάξουν.
Οποιος κι αν επιλεγεί ως ο επόμενος πρόεδρος, είπε, «πρέπει να είναι κάποιος που θα ευθυγραμμιστεί με αυτό το όραμα, ένα διακοσμητικό πρόσωπο, απολύτως υποταγμένο».
Η Ελι Γκεράνμαγιε, εμπειρογνώμονας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, επίσης βλέπει μία απερίσπαστη συνέχεια σε βασικά θέματα εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών ζητημάτων και του πυρηνικού προγράμματος.
«Αυτοί οι φάκελοι βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του ανώτατου ηγέτη του Ιράν και του IRGC», είπε, αναφερόμενη στο Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, «με τον Εμπραχίμ Ραΐσι να έχει μικρή επιρροή κατά τη διάρκεια της θητείας του».
«Ο Ραΐσι ήταν σίγουρα χρήσιμος για τους Φρουρούς της Επανάστασης», σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, Χασάν Ρουχανί. «Ο Εμπραχίμ Ραϊσί, ένας συντηρητικός, δεν αμφισβήτησε το IRGC ούτε σε θέματα εσωτερικής ούτε εξωτερικής πολιτικής».
Η κριτική όμως για τις επιδόσεις του Ραϊσί ως προέδρου είχε ήδη εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για να διαδεχθεί τον Αλί Χαμενεΐ.
Ο κύριος αντίπαλος του κ. Ραϊσί θεωρούνταν ο γιος του κ. Χαμενεΐ, ο Μοτζταμπά, 55 ετών, του οποίου η υποψηφιότητα έχει πληγεί από την αύρα της μοναρχικής διαδοχής. Ο θάνατος του Ραϊσί, ωστόσο, μπορεί να του διανοίξει το μονοπάτι για τη θέση του πατέρα του.
Αλλά οι λειτουργίες της θρησκευτικής και εσωτερικής πολιτικής του Ιράν είναι σκόπιμα μυστηριώδεις και η απόφαση εν τέλει θα ληφθεί από ένα συμβούλιο ανώτερων κληρικών, γνωστό ως Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων.
Αν και ο Μοτζταμπά Χαμενεΐ θεωρείται ο ευνοούμενος του κλήρου, μπορεί να αποφασίσουν να επιλέξουν έναν δικό τους ή να δοκιμάσουν μία περίπτωση συλλογικής ηγεσίας.
Ο ανώτατος ηγέτης είχε εργαστεί σκληρά «για να μειώσει την απρόβλεπτη κατάσταση εντός του συστήματος, προετοιμάζοντας τον πρόεδρο Ραϊσί για να είναι ενδεχομένως ο διάδοχός του και τώρα όλα αυτά τα σχέδια εξαϋλώθηκαν και επιστρέφουν στο επίπεδο του σχεδιασμού», δήλωσε ο κ. Βάεζ.
Εξωτερικά, οι προκλήσεις είναι επίσης πολλές. Το Ιράν και το Ισραήλ εξαπέλυσαν απευθείας επιθέσεις μεταξύ τους τον περασμένο Απρίλιο, την ώρα που η Τεχεράνη στηρίζει τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Το Ιράν χρηματοδοτεί επίσης τους Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν εξαπολύσει σειρά επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Το Ιράν θέλει να αποφύγει έναν πιο εκτεταμένο πόλεμο μεταξύ της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ, ενώ μια άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ είναι επίσης κάτι που η Ισλαμική Δημοκρατία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά.
Το Ιράν διεξάγει κατά διαστήματα συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αποκλιμάκωση της περιφερειακής σύγκρουσης και για το μέλλον του πυρηνικού του προγράμματος. Ο θάνατος του κ. Ραϊσί ενδέχεται να περιπλέξει τις συνομιλίες.
«Η αστάθεια στο Ιράν έρχεται σε μια κακή στιγμή καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την αποτροπή της κλιμάκωσης», δήλωσε η Τρίτα Πάρσι, εμπειρογνώμονας στο Ινστιτούτο Quincy.
Πηγή: New York Times
