Η Βρετανία περίμενε τόσο καιρό αυτές τις εκλογές, που έπαψε σχεδόν να νοιάζεται. «Τώρα βρήκες, που περιμένουμε το Γουίμπλεντον, το Euro, την Τέιλορ Σουίφτ και τις λιακάδες;», έγραψε η εφημερίδα Sun στον Ρίσι Σούνακ την επομένη της προκήρυξης των εκλογών. Αυτό είναι το λαϊκό αίσθημα απέναντι στην αναμέτρηση της 4ης Ιουλίου, και δύσκολα το αποδίδει κανείς καλύτερα από τα βρετανικά ταμπλόιντ.
Αλλά πάλι, σε όλες τις μεγάλες στιγμές της χώρας είναι κάπως έτσι. Σαν o κόσμος να κοιτάζει αλλού, και να τις προσπερνάει χωρίς δράμα. Οι ειδήσεις είναι παντού και στο περιθώριο την ίδια στιγμή. Την επομένη του δημοψηφίσματος στη Σκωτία το 2014 δεν υπήρχε τίποτε που να μαρτυράει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε περάσει ξυστά από το κατώφλι της διάλυσης. Το ίδιο και το 2016, όταν συνέβη το Brexit. Iσως να έχει να κάνει με τη βρετανική ιδιοσυγκρασία, τη φήμη-κλισέ του αδιαπέραστου λαού που δεν σου επιτρέπει να καταλάβεις τι πραγματικά αισθάνεται. Iσως απλώς έχουμε την προσδοκία ότι μια προεκλογική περίοδος πρέπει να είναι φωνακλάδικη και ορατή διά γυμνού οφθαλμού, επειδή μεγαλώσαμε με αφίσες, πλαστικές σημαίες και την ένταση χειροπιαστή στην καθημερινότητά μας.
Στη συγκεκριμένη περίσταση, έτσι κι αλλιώς, κανείς δεν έχει όρεξη για πολλές πολιτικές κουβέντες. Πρώτα από όλα είναι ο χρόνος. Δεκατέσσερα χρόνια να έχεις το ίδιο κόμμα κυβέρνηση είναι πάρα πολλά. Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς ότι οι Συντηρητικοί εξελέγησαν τον Μάιο του 2010, επτά μήνες μετά τη νίκη του Γιώργου Παπανδρέου στην Ελλάδα. Και κυβερνούν ακόμη. Σαν να έρχονται από μια άλλη, ξεχασμένη εποχή. Λες και το πλήρωμα του χρόνου να παρήλθε προ πολλού για εκείνους, και να παραμένουν στην κυβέρνηση εξαιτίας ενός αδιευκρίνιστου ατυχήματος. «Οταν κερδίσαμε τις εκλογές το 1992 συνειδητοποίησα ότι κυβερνούσαμε ήδη 13 χρόνια και μόλις είχα εξασφαλίσει μία ακόμη πενταετία. Ηταν η στιγμή που ως παρατηρητής κατάλαβα ότι είχαμε φτάσει το δημοκρατικό μας σύστημα και την ανάγκη για εναλλαγή στην εξουσία στα όριά τους», είπε πρόσφατα ο Συντηρητικός πρώην πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ.
Τώρα η στιγμή για το Συντηρητικό Κόμμα έχει έρθει ξανά. Το brand είναι πια τόσο τοξικό, ώστε κανείς δεν θέλει όχι να το υπερασπιστεί, αλλά ούτε καν να το αναφέρει στις κουβέντες του. Δεν θυμάμαι πότε ήταν η τελευταία φορά που μίλησα με κάποιον και να εκφράστηκε θετικά για τους Τόρις. Δεν βοηθάει ούτε ο Σούνακ. Δεν έκανε ποτέ γκελ. Ελαφρώς κατάπληκτος και ανεξήγητα χαρωπός, είναι καταδικασμένος σε ένα διαρκές κάζο από τον κόσμο. Η προκήρυξη των εκλογών είχε όλη την αδεξιότητα και αμηχανία που έχουν σφραγίσει το δημόσιο προφίλ του. Η βροχή να πέφτει ανελέητα πάνω στο σακάκι του και να το κάνει να φαίνεται πλαστικό, ενώ η φωνή του καλύπτεται από την υπόκρουση του «Things can only get better» σε μια παράπλευρη, ανυποψίαστη διαδήλωση. Είναι η πιο κωμική και αδέξια προκήρυξη εκλογών που θυμούνται οι Βρετανοί. Από το απόγευμα της Τετάρτης, όπου και αν γυρίσεις το βλέμμα σου, στα social media, στα σάιτ, στις οθόνες των κινητών γύρω σου, θα δεις κάποιο meme του Σούνακ να βουλιάζει σε νερά.
Μαζί με τον κυνισμό και την αδιαφορία υπάρχει κάπου ανεπαίσθητη και η συλλογική προσμονή για αλλαγή, πως όλα θα γίνουν καλύτερα.
Ξανά και ξανά οι ίδιες λέξεις: wet, soaking, drowning. Η σκηνή έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ είναι σε αρμονία με τον τρόπο με τον οποίο οι Τόρις έχουν εγγραφεί στη συλλογική συνείδηση: το κόμμα που βουλιάζει, γιατί τα έκανε παντού μούσκεμα. Η πιο εμβληματική πολιτική τους, η ιστορική απόφαση για την οποία ο κόσμος θα θυμάται για πάντα αυτή την 15ετία, είναι το Brexit. Μόλις το 9% των Βρετανών θεωρεί ότι πήγε καλά. Ετσι κι αλλιώς, όταν έχεις τόσο καιρό στο τιμόνι μιας χώρας, ο κόσμος θα σου χρεώσει τα πάντα, δίκαια και άδικα: από τον πληθωρισμό και τις ουρές των ασθενοφόρων έξω από τα επείγοντα, μέχρι τα πλοιάρια με τους πρόσφυγες στη Μάγχη και τα επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια. Πώς να κερδίσεις έτσι εκλογές;
Δύσκολα μπορεί να θυμηθεί κανείς πιο προβλέψιμη εκλογική αναμέτρηση στη Βρετανία. Ισως το 2001 με τον Τόνι Μπλερ, όταν ο κόσμος ήταν τόσο σίγουρος για τη νίκη των Labour που δεν ασχολήθηκε καν με τις εκλογές. Τώρα, ο Τζον Κέρτις, ο εθνικός εκλογικός αναλυτής των Βρετανών, έχει προβλέψει ότι ο Κιρ Στάρμερ θα σχηματίσει κυβέρνηση στις επόμενες εκλογές κατά 99%. «Οποτε και να αποφάσιζε ο Σούνακ να προκηρύξει εκλογές, θα ήταν ήδη αργά», έγραψε ο Νταν Χοτζ της Daily Mail. Νωρίς είναι μόνο για τους Συντηρητικούς βουλευτές. Είναι έξαλλοι με τον πρωθυπουργό γιατί υπολόγιζαν τις εκλογές στο τέλος της χρονιάς και επομένως θα είχαν τουλάχιστον 5-6 μήνες για να βρουν δουλειά. Τώρα φωνάζουν στους διαδρόμους του Κοινοβουλίου ότι «εμείς θα τρέχουμε το φθινόπωρο, ενώ ο Ρίσι θα κάθεται βαθύπλουτος στα εκατομμύριά του και στο σπίτι του στην Καλιφόρνια».
«Τελείωσε το μαρτύριο για τον εαυτό του, την οικογένειά του και τη χώρα. Ηταν σαν ένα παρατεταμένο κακό όνειρο, με την αλλαγή να αναβάλλεται συνέχεια. Δεν βλέπω κάποιο άλλο κίνητρο πίσω από την απόφασή του», δήλωσε ο βετεράνος Εργατικός Πίτερ Μάντελσον. Είναι ίσως η πιο πειστική εξήγηση για την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Είναι επίσης αυτό που νιώθουν σχεδόν όλοι, των Συντηρητικών περιλαμβανομένων. Μαζί με τον κυνισμό και την αδιαφορία υπάρχει κάπου ανεπαίσθητη και η συλλογική προσμονή για αλλαγή, πως όλα θα γίνουν καλύτερα. Ακούμε στο βάθος το «Things can only get better», δεν το πολυπιστεύουμε, αλλά εξακολουθούμε να περιμένουμε το Γουίμπλεντον, το Euro, την Τέιλορ Σουίφτ και, το κυριότερο, να σταματήσει επιτέλους αυτή η βροχή που φέτος πέφτει ασταμάτητα από τον Φεβρουάριο.
*Ο κ. Θύμιος Τζάλλας είναι δημοσιογράφος και εργάζεται σε think tank στο Λονδίνο.
