Μία ψηφιακά δημιουργημένη εικόνα με μήνυμα στήριξης προς τους Παλαιστίνιους της Ράφα, έκανε την εμφάνισή της ως “story” στο Instagram και μέσα σε λίγα 24ωρα έγινε παγκόσμιο viral, με δεκάδες εκατομμύρια αναδημοσιεύσεις.
Η εικόνα δείχνει εκατοντάδες, πανομοιότυπες σκηνές προσφύγων, καταλλήλως στοιχισμένες, ώστε να σχηματίζουν τη φράση «all eyes on Rafah», «όλα τα βλέματα στραμμένα στη Ράφα», με φόντο χιονισμένα βουνά.
Η εικόνα ουδεμία σχέση έχει με την μορφολογία της Ράφα, αλλά ούτως ή άλλως η ανάρτηση δεν αποσκοπεί στην αποτύπωση κάποιου πραγματικού καταυλισμού. Αντίθετα λειτουργεί ως «καμβάς» για τη μετάδοση του πολιτικού μηνύματος. Αλλωστε ακόμα και ο πρώτος λογαριασμός που ανάρτησε την εικόνα, είχε κάνει χρήση της λειτουργίας «add yours», που ενθαρρύνει τις επαφές να μοιραστούν τις δικές τους σχετικές ιστορίες.
Εως το απόγευμα της Τετάρτης, η αρχική ανάρτηση είχε διαμοιραστεί πάνω από 45 εκατομμύρια φορές, ενώ αναρίθμητες παραλλαγές είχαν, επίσης, γνωρίσει τεράστια απήχηση.
«Γνωρίζουμε ότι τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης για τη δημιουργία αρχείων εικόνας και ήχου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξαπατήσουν τους ανθρώπους σχετικά με πραγματικά πολιτικά πρόσωπα και γεγονότα. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, είναι απίθανο, για τους περισσότερους που μοιράζονται την εικόνα, να νομίζουν ότι είναι πραγματική. Και ακόμη και αν πίστευαν κάτι τέτοιο, αυτό δεν θα άλλαζε σημαντικά την άποψή τους για τη σύγκρουση», σχολιάζει η Washington Post.
«Αν μη τι άλλο, η εικόνα παρουσιάζει μια πολύ πιο ήπια εικόνα της Ράφα από τις φρικιαστικές, πραγματικές φωτογραφίες και τα πλάνα που μεταδίδονται από την πόλη, όπου τα ισραηλινά πλήγματα σκότωσαν πρόσφατα δεκάδες ανθρώπους. Εδώ, η τεχνητή νοημοσύνη δεν χρησιμεύει για να ξεγελάσει ή να εξωραΐσει, αλλά για να θίξει με καυστικό τρόπο τα βρώμικα σπλάχνα της πραγματικότητας. Το αποτέλεσμα είναι μια αναίμακτη, αφαιρετική απεικόνιση που ούτε εξοργίζει, ούτε προσβάλλει. Αυτή η ανώδυνη ποιότητα είναι που το κάνει τόσο εύκολο να διαμοιραστεί.
«Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι πραγματικές εικόνες είναι φρικιαστικές», σχολιάζει η Ρενί Ντιρέστα, υπεύθυνη έρευνας στο Παρατηρητήριο Διαδικτύου του Στάνφορντ. «Ετσι, αυτό παρέχει δίνει τη δυνατότητα σε όσους το θέλουν να επιστήσουν την προσοχή στη σύγκρουση, χωρίς να χρειάζεται να προωθήσουν βαθιά τραυματικό περιεχόμενο».
Αν και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης προσφέρει στην εικόνα την αίσθηση της καινοτομίας, στην πραγματικότητα πρόκειται απλώς για τη νέα εκδοχή μιας παλιάς τακτικής. «Υπάρχει μια μακρά ιστορία αφισών προπαγάνδας» (σε περιόδους συγκρούσεων) για την υποστήριξη της μίας ή τη άλλης πλευράς, χωρίς την προβολή μιας πραγματικής σφαγής», λέει η ίδια.
Ενας άλλος παράγοντας θα μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ της ανάρτησης: Με τη Meta να προσπαθεί να υποβαθμίσει την απήχηση πολιτικών αναρτήσεων και να περιορίσει την εμβέλεια των σκληρών εικόνων, οι φιλοπαλαιστινιακοί δημιουργοί έπρεπε επιστρατεύσουν τη φαντασία τους για να αποφύγουν την μείωση της απήχησης από τα αυτοματοποιημένα συστήματα.
Το συγκεκριμένο AI meme το καταφέρνει αυτό, ίσως υποβοηθούμενο και από το γεγονός ότι ακόμη και η φράση «όλα τα βλέμματα στραμμένα στη Ράφα» είναι διαμορφωμένη ως εικόνα και όχι ως κείμενο.
Αντιδράσεις και δεύτερη ανάγνωση
Ορισμένες φιλοπαλαιστινιακές φωνές απορρίπτουν το συγκεκριμένο meme ως μια μορφή «χαλαρού ακτιβισμού».
Οπως τα απλά μαύρα τετράγωνα που εκατομμύρια άνθρωποι ανέβασαν στο Instagram το 2020 για να δείξουν την αλληλεγγύη τους στο Black Lives Matter, το «all eyes on Rafah» επιτρέπει στους ανθρώπους να εκδηλώσουν τη συμπάθειά τους προς τους Παλαιστίνιους χωρίς να δεσμευτούν αρθρώνοντας κάποια συγκεκριμένη θέση.
«Δίνει χώρο στον “τεμπέλικο ακτιβισμό” – σε ανθρώπους που ποτέ δεν ήθελαν πραγματικά να μιλήσουν για τον σκοπό … ή δεν θέλουν να είναι αμφιλεγόμενοι», δήλωσε ένας χρήστης του Instagram με το ψευδώνυμο Islam.mc σε μια ανάρτηση βίντεο. «Τους δίνει τον χώρο να πουν “Ορίστε, θέλατε να μιλήσω γι” αυτό; Ορίστε, θα δημοσιεύσω γι’ αυτό. Τώρα σκάστε”».
Αυτός και άλλοι επέκριναν επίσης τη χρήση εικόνων AI ως προσβολή για τους Παλαιστίνιους δημοσιογράφους που έχουν σκοτωθεί στην προσπάθειά τους για να δείξουν στον κόσμο τι συμβαίνει γύρω τους. Αλλά το meme θα μπορούσε να αποδειχθεί «πολύτιμο», αν φτάσει σε ανθρώπους που δεν παρακολουθούσαν έως τώρα τη σύγκρουση και τους ενθαρρύνει να μάθουν περισσότερα.
Η πολιτική Τεχνητής Νοημοσύνης της Meta δεν επιφυλάσσει ιδιαίτερους περιορισμούς για μία εικόνα όπως αυτή. Παρόλο που η εταιρεία έχει διαφημίσει τις προσπάθειές της για την επισήμανση των εικόνων που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη, παραμένουν πολλά κενά στους κανόνες της. Οι εικόνες που δημιουργούνται με τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης της Meta επισημαίνονται αυτόματα, όπως και οι εικόνες που δημιουργούνται με ορισμένα άλλα δημοφιλή εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά οι χρήστες δεν υποχρεούνται να επισημαίνουν τις εικόνες που δημιουργούνται από την ΤΝ – μόνο «φωτορεαλιστικά βίντεο ή ρεαλιστικό ήχο».
Η εικόνα «all eyes on Rafah» εμφανίζεται στο Instagram χωρίς σχετική προειδοποίηση και η εταιρεία δεν φαίνεται να έχει προβεί σε καμία ενέργεια σχετικά με αυτήν. Ενας εκπρόσωπος της Meta αρνήθηκε να το σχολιάσει την Τετάρτη.
Πράγματι, εικόνες που δημιουργούνται από τεχνητή νοημοσύνη έχουν γίνει viral στο Facebook εδώ και μήνες, συμπεριλαμβανομένης μιας απεικόνισης του Ιησού με γαρίδες. Εχουν γίνει «η πιο πρόσφατη μορφή spam στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», σύμφωνα με μια ερευνητική εργασία του Απριλίου που συνέγραψε η Ντιρέστα. Τώρα, καλώς ή κακώς, αναδεικνύονται επίσης στην πιο πρόσφατη μορφή πολιτικής παρέμβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Με πληροφορίες από Washington Post
